Microsoft Word Mustafayeva Amalya docx
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
18
ə laqəni təyin edən ikinci qanuna görə isə bir ünsiyyət şəbəkəsinin dəyəri,şəbəkədəki düyün (node) sayının kvadratı ilə mütənasib işləməkdədir. Burada əhəmiyyətlə üzərində dayanılması lazım olan nöqtə,Moore Qanununun ardında texnoloji inkişafın xərc salıcı təsiri açıqca görülərkən, Metcalf Qanununun ə srlərdir var olan, sınanmış və isbat edilmiş təməl iqtisadi prinsiplər üzərində qurulmasıdır. Yalnız kompüter ya da rabitə şəbəkəsi deyil, bütün şəbəkələr (dəmir yolu, quru yolu, suyolu, stansiya vs.) istifadəçilər arasında təmas nöqtələri meydana gətirirlər və aralarındakı ünsiyyəti (ticarət, müharibə və s) təyin edərlər. Bir-birləri ilə bu şəkildə təmasa keçən cəmiyyətlər, fərdlər istehsalı, ticarəti artırma yolunda səy göstərdikləri ölçüdə özlərinin və ətrafındakıların rifahını artırırlar. Ancaq hər şə bəkənin qurulması müəyyən bir xərc ehtiva etməkdədir. Moore Qanunu, internet şə bəkələrinin xərcinin hər kəsin çata biləcəyi səviyyələrə düşəcəyini, Metcalf Qanunu isə hər yeni istifadəçinin şəbəkənin iqtisadi dəyərini keçəcəyini nəzərdə tutmaqdadır. Bu iki əsas qanun bizə niyə internetdə birdən-birə belə bir partlama yaşandığını və bu partlamanın artaraq davam etdiyini açıqlayır.Bu iki qanun işığında, kommunikasiya KT birbaşa və sürətli ünsiyyət bağları quraraq, iqtisadi uzaqlıqları azaltmış, iş dünyasının fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsi üçün lazım olan vaxta qənaəti təmin etmiş, dəyişmə xərclərini salmış və maliyyə bazarlarını ölkələr və qitələr ölçüsündə 24 saat fəal mövqeyə gətirmişdir. nternetin istifadəçiyə gətirdiyi xərc avantajından istifadə edərək teleqraf, telefon, kino və kabelli televizorun yavaş inkişafı ilə radio, peyk TV və nternetin anormal sürətli inkişafları müqayisə edildiyində ortaya çıxan nəticə belədir ki, ilk alış xərclərindən sonra istifadəçi xərci olmayan vasitələr çox daha böyük nisbətlərdə inkişaf göstərir. nternet qtisadiyyatı nternet texnologiyalarındakı sürətli irəliləmə və internetdəki iqtisadi fəaliyyətlərin ard-arda çoxalması nəticəsində az qala hər təşkilatın bu faktdan faydalanmaq üçün özünü yenilədiyi bir dövrün başındayaşayırıq. nternet
19
iqtisadiyyatı dediyimiz faktbu gün bütün xəttləriylə sənaye inqilabıyla müqayisə olunur. Hər hansı bir iqtisadiyyat, fizikimənada polad, neft, qaz kimi xammalları əsas məhsul kimi götürərkən, bu yeni sferanın iqtisadiyyatı məlumatı,highspeed şə bəkələrini və internet protokolunu əsas məhsul kimi qəbul edir. nternet iqtisadiyyatının təyin edici xüsusiyyətləri internet proqramları, elektron vasitəçilər vəyeni iş strategiyalarıdır. Bu hissədə, internet ilə birlikdə iqtisadi proseslərdə yaşanan dəyişmə ilə klassik mənadakı “iş” anlayışının yaşadığı çevrilmə prosesləri nəzərdən keçrilir. Hər iqtisadiyyatın öz içində yaratdığı rəqabət strategiyaları, internet və texnologiyanın əks olunması ilə yenidən ələ alınacaq və internet iqtisadiyyatı anlayışı, rəqabətin dərəcəsi, iqamə mal və ya xidmətlərin təhdidi, alıcıların gücü, təchizatçıların gücü və sektor xüsusiyyətləri çərçivəsindən qiymətləndiriləcək. Ancaq burada əhəmiyyətlə üzərində dayanılması lazım olan nöqtə, yeni iqtisadiyyat və internet iqtisadiyyatı anlayışlarının arasındakı incə xəttdir. Hər nə qədər bu iki anlayış iç-içə keçmiş, inteqrasiya olunmuş kimi görünsə də əslində biri bir iqtisadi modeli digəri isə bir iqtisadi sistemin bütün hissələrini xarakterizə etməkdədir.Yeni iqtisadiyyat anlayışı, yüksək texnoloji inkişafı və dünya bazarının qloballaşması ilə iqtisadi ehtiyacların dəyişməsi və bu mühitdə düşünmə və fəaliyyət göstərmək ehtiyacının zəruri olduğu bir iqtisadi quruluşu ifadə edir.Daha sadə bir şə kildə desək, hər sektordan müxtəlif firmaların iqtisadi fəaliyyətlərinin bir hissəsini şə bəkə mühitlərinə sürüşdürməsi, klassik ticarət fəaliyyətlərinin yanında eyni zamanda şəbəkə mühitində də fəaliyyətlərini davam etdirməsini ifadə edən ümumi iqtisadi prosesin adıdır. nternet iqtisadiyyatı anlayışı isə, şəbəkə üzərində yaşanan müxtəlif ticari fəaliyyətlərin hamısını ifadə edən geniş bir sistemin ümumi adıdır.Bunu bir nümunə üzərində izah edək. Qəzet yayımı bir ticarət fəaliyyətini ifadə edir, eynilə e-ticarət anlayışında olduğu kimi, ancaq media iqtisadiyyatı dediyimiz anlayış, qəzet yayımını da özünə daxil edən geniş bir sistemin ümumi adıdır. nternet qtisadiyyatının 4 Mərhələsi 20
Ümumi olaraq, Online mediada gəlir üç kanaldan təmin edilməkdədir. Üzvlük xidmətləri, online reklam və məzmun əsaslı ödəmə sistemi. Buna qarşı, internet iqtisadiyyatının yeni iş strategiyalarını də dörd ayrı mərhələyə bölmək olar. Bunlar aşağıdakılardır. • nternet infrastruktur mərhələsi, • nternet tətbiqi mərhələsi, • nternet vasitəçiləri(agentləri) mərhələsi • nternet əsaslı ticarət mərhələsidir. nternet nfrastruktur Mərhələsi: Bu mərhələ, bir IP köməyilə yaradılan işlər, məhsullar və xidmətlərlə şirkətləri əhatə edir. Əsas dəyişən şəbəkə infrastrukturunun sağlam işləməsidir və bu internet iqtisadiyyatının varlığı üçün ön şərt sayılmaqdadır. nternet infrastruktur mərhələsinin müxtəlif hissələrindən söz etmək mümkündür. Bunlara aşağıdakılar daxildir • nternet əsas provayderlər (Qwest, MCI Worldcom) • nternet Xidmət Provayderlər (Mindspring, AOL, Earthlink) • Networking texnikası və Proqram Şirkətləri (Cisco, Lucent, 3Com) • PC Server stehsalçıları (Dell, Compaq, HP) • Təhlükəsizlik (Axent, Checkpoint, Network Associates) • Fiber Optik Sənaye (Corning) nternet Tətbiq Mərhələsi: Bu mərhələdə məhsullar və xidmətlər, yuxarıdakı IP şəbəkə infrastrukturunun üzərində inşa edilir və ticarət fəaliyyətlərinin internet üzərindən təmin edilə bilməsi üçün bu texnoloji infrastrukturu istifadə edir. Bu mərhələnin hissələri isə; • ntertnet ekspertləri (USWeb / cks, Scient) • nternet Ticarət tətbiqləri (Netscape, Microsoft, Sun, IBM) • Multimedia tətbiqləri (RealNetworks, Macromedia) • Web nkişaf proqramlarıdır. (Adobe, NetObjects, allaire, Vignette) Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|