Alisher Navoiy.
Mahbub ul-qulub
www.ziyouz.com
kutubxonasi
85
anglatadi. Mashoyixlardan Junayd: «Zuhd shuki, mulkdan qo‘l, tab’dan dil xoli bo‘lg‘ay». Zohid
parhezkor bo‘lib, jismoniy xalovat va lazzatlardan saqlanib, dunyo, molu joh, yoru ag‘yorning ko‘pu
oziga parvo qilmaydi. Muhammad payg‘ambar: «Zohid shunday kimsaki, dunyo ya’ni, undagi
xayriyatlarni yeganda mo‘mindanmi yo kofirdanmi u qo‘rqmaydi»,— degan ekan.
5. Mavlono Shamsiddin Muiddi Ucha —
XV asrda Jomda yashagan, sufiylar boshlig‘i.
6. Tarj. ar.: kechasi bezor.
7. Tarj. ar.: yil bo‘yi ro‘zador.
8. Uhud g‘azvasi — 624 y.da Abu Sufyon boshchiligidagi 3 ming yaxshi qurollangan qo‘shin
Muhammadga qarshi qo‘shin tortadi. Muhammad 700 qo‘shin bilan ularga qarshi chiqib, Uhud degan
joyda jang qiladi. Jangda Muhammad boshidan yaralanadi va tosh tegib ikki tishi sinadi. Alining
jasorati bilan madinaliklar g‘alaba qozonadilar. Bu yerda Muhammadning muqaddas jangda yo‘qotgan
ikki tishi xotiri uchun Shamsiddin Muiddi o‘zining 32 tishini sug‘irib tashlagani haqida so‘z ketadi.
9. Kichik Mirzo — Husayni Boyqaroning egachisi Oqobegimning o‘g‘li. Boburning yozishicha
«Burunlari tag‘oyisiga mulozamat qilur edi. So‘ngra sipohiylikni (hukumat xizmati, amaldorlik) tark
qilib, mutolaag‘a mashg‘ul bo‘ldi. Derlarki, donishmand bo‘lub ekandur». Navoiy «Majolis un—
nafois»da yozadi: «xo‘b tab’lik, tez idrokliq, sho‘x zehnlik, qaviy hofizalik yigit erdi.
Oz fursatda
yaxshi tolibi ilm bo‘ldi va ko‘proq ulum va funundin o‘z mutolaasi bila vuquf hosil qildi. She’r va
muammoni xo‘b anglar erdi, balki ko‘ngli tilasa ayta ham olur erdi. Bovujudi bu fazoil darveshliqlarga
moyil bo‘lib, Makka ziyorati sharafiga musharraf bo‘ldi». Bu hikoyat kichik Mirzonnng ana shu
darveshlikka moyilligidan dalolat beradi.
10. Tarj. ar.: unga Ollohning rahmati bo‘lsin.
11. Tavakkul — Parvardigorga dilbastalik va komil e’timod —ishonchdir. Bu ma’rifatning
kamoliga bog‘liq maqom bo‘lib, valiylarga nasib qiladi.
12. Tarj. ar.: Ollohga tavakkal qilsin.
13. Shayx Ibrrhim Sitnaba — Ibrohim Adham sahobalaridan. Kunyasi Abu Ishoq. Asli Kirmondan
bo‘lib, Hirotda yashagan, shu bois uni Hirotiy ham deyishgan. Qabri Qazvinda.
14. Qanoat — qismatdan rozi bo‘lish, nafsdan voqiflikdir. Ozga qone’lik qanoatdir.
15.Muxbiri sodiq — sadoqatli xabar yetkazuvchi. Muhammad payg‘ambar (a. s.)ga
nisbatan
qo‘llaniladigan ibora.
16. Shayx Shoh Ziyoratgohiy — XV asrdagi Xuroson mashoyihlaridan bo‘lsa kerak.
17. Tarj. ar.: qanoat qilgan aziz bo‘ladi.
18. Tarj. ar.: tez davolanmaydigan demakdir.
19. Ayyub — payg‘ambar. Ishoq payg‘ambarning nabirasi. Rivoyatlarga ko‘ra Ayyubning mol-
dunyosi, Rohma ismli xotini, bir uy farzandlari bor ekan.U dunyo lazzatlaridan bahramand ekan. Olloh
uni imtihondan o‘tkazmoqchi bo‘ladi. Molu mulki qo‘lidan ketadi. Ayyub sabr qiladi. Bir—bir bolalari
vafot etadi, u sabr qiladi. Kasal bo‘ladi, a’zoy badaniga yara toshadi,
hatto bu yaralar qurtlab ketib,
azob beradi, u sabr qiladi. Rohma unga mehribonlik bilan xizmat qiladi. Nnhoyat Olloh Ayyubga shifo
baxsh etadi, Havran eliga payg‘ambar qilib jo‘natadi. Unga yangidan mol-dunyo va farzandlar ato
qiladi. Adabiyotda Ayyub sabr qanoat timsoli sifatida tilga olinadi. «Ayyub sabrini bersin» degan duo
xalqlar orasida keng tarqalgan.
20. Tarj. ar.: ta’zim [faqat] Alloh amrichadir.
21. Tarj.ar.: Shavqat Allohning yaratganigadur.
22. Tarj. ar.: Allohnnng yaratgani.
23. Tarj. ar.: Alloh tomonidan yaratilgan.
24. Xoja Abdullo Ansoriy — Abu Ismoi Abdulloh bin Abiy Mansur Muhammad al—Ansoriy —
laqabi Shayx ul—islom (396/1005—06 —481/1088—89), Orif, yozuvchi, shoir va donishmand. Jomiy
«Nafahot ul—uns»da
yozishicha, qalami ostidan chiqqan narsalari yodida naqshlanib qolar ekan. 1000
bayt arab shoirlari sherlarini yod bilgn. Xoja Abdullo Ansoriy Qur’on tazkir va tafsirida o‘zini Xoja