Microsoft Word navoiy mahbubul qulub lotin com doc
Yüklə 345,17 Kb. Pdf görüntüsü
|
| www.ziyouz.com
kutubxonasi 87 bo‘lgan kishilardir. Siddiqlar valoyatning a’lo va nubuvvatning adno (quyi) darajasida turadilar. 35. Tarj. ar.: qudratli podshoh huzurida, demakdir. 36. Shayx Abu Said Harroz — Ahmad bin Iso Bag‘dodiy (vaf. 277/890—891). Uni «Lison ut— tasavvuf» (tasavvuf tili) deb ulug‘laganlar. Asli Bag‘doddan, Ikkinchi tabaqa mashoyixlaridan. Laqabi Harroz (payabzal yamoqchisi). Muhammad bin Mansur Tusiynnng shogirdi: Zunnun Misriy suhbatida bo‘lgan. Tasavvufda 400 asari borligi Attorning «Tazkirat ul-avliyo»sida qayd etilgan. III qism 1. Ja’far — Kamoliddin Ja’far binni Ali Tabriziy (vaf. 1456—58, Buxoro). Shohrux zamonida kamol topib, Boysunqur mirzo (1399 — 1434) davrida kotibi va musavvirlarning boshlig‘i bo‘lgan. Shu bois ja’fari Boysunquriy deb imzo chekkan. «Suls», «nasx», «riqo’», «rayhon», «tavqe’» va «shikasta» xatlarining mumtozi bo‘lgan. Firdavsiy «Shohnoma»si Nizomiy «Xusrav va Shirin»i, Hasan Dehlaviy «Devoni», Sa’diynnng «Guliston»i, Hofiz devonini ko‘chirgan va bu mo‘‘tabar qo‘lyozmalar Tehron, Parij, Istambul, London, Leningrad shaharlarining nufuzli kitobxona va muzeylarida saqlanadi. 2. Azhar — Azhar Tabriziy (1422, Tabrez — 1502/03, Baytul-muqaddas). Ja’far Tabriziyning shogirdi, xattot Mirali va Ja’fardan so‘ng «Nasta’liq» xatining uchinchi ustodi hisoblanadi. «Suls»ni oliy darajaga olib chiqqann sababli —«usuli shashgona» (sitta) ustodi ham sanaladi. Jaloliddin «Masnaviy»si, ibni Yaminning «Muqattot» (qit’alar)i, Nizomiy va Xusrav Dehlaviyning «Xamsa»larini kitobat qilgan. Bu nodir qo‘lyozmalar Tehron, Istambul, Lohur, Manchestr, Nyu—York shaharlari kitobxonlari va muzeylarida saqlanadi. 3. Abdulhay (1360, Bog‘dod —1420, Samarqand) — xattot va musavvir. Sulton Uvaysiy Jaloiriy saroyida, Bog‘dodda yashagan. 1393 y. Temur Iroqni istilo qilganda Abdulhayni Samarqandga olib kelib, o‘zining tasvir ustaxonasiga boshliq qilib tayinlagan. Uning «Bat» (o‘rdak), «Jang manzarasi» va «Guliston» hikoyatlariga chizgan rasmlari davrimizgacha yetib kelgan. Umri oxirida irtijo’chi doiralar ta’sirida o‘z san’atidan voz kechgan va ko‘p rasmlarini kuydirib tashlagan. «Nasx», «suls» va «riqo’» xatlarini go‘zal bitgan. Bu yerda mohir xattot sifatida nomi keltiriladi 4. Moniy — Qadimiy afsonalarga ko‘ra Rumda yashagan naqqosh. Nubuvvat da’vo qilib, naqqoshlikni o‘zining mo‘‘jizasi deb xaloyiqni ishontirishga intilgan. «Arjang» («Arjang», «Arsang» nomida ham uchraydi) nomli asar yozgan deyiladi. Bu asarning bir nusxasi G‘aznada mavjud degan ma’lumotlar bor. Deydilarki, Moniy «Arjang»ni bir g‘orda saqlagan ekan. G‘orning devorlariga turli— tuman go‘zallarning rasmlarini va manzaralarini chizgan ekan. Bu g‘orni «Nigoristoni Moniy» deb atashar ekan. Mumtoz adabiyot vakillari (Rudakiy, Firdavsiy, Nizomiy, Navoiy va b.) Moniyni buyuk rassomning timsoli sifatida talqin qiladilar. 5. Atorid — Utorid — Merkuriy sayyorasi. Mifologiyada bu yulduz yozuvchilarning homiysi hisoblanadi. «Dabir» deb ham yuritiladi. Utorid hokim bo‘lgan burjlarda tug‘ilganlar zehnli, hiylagar bo‘lar emish. Do‘st yulduzlari — Qamar, dushmanlari Shams va Zuhra emish. 6. Yusuf Kan’oniy — Ya’qub payg‘ambarning o‘g‘li, hayoti va qissasi Qur’oni karimda «Yusuf» surasida keltirilgan, laqabi Sinodir. Yusuf payg‘ambarlikka noil bo‘lgan. U go‘zallik va ezgulik timsoli sifatida Sharq adabiyotiga kirgan. U haqda ko‘p qissa va dostonlar yaratilgan, jumladan, X asrda Abulmuayyad Balxiy Baxtiyoriy, Am’aq Buxoriy dostonlarn yaratilgan. Firdavsiyga nisbat berilgan Yusuf haqidagi qissa muallifi Amoniy degan shoir ekanligi ma’lum bo‘ldi: XI asrda bu mavzu’da Mas’ud Hiraviy, Ozori Tusiy, Mas’ud Kumiy, Mas’ud Dehlaviy, XV — XIX asrlarda shoirlar o‘nlab dostonlar yaratdilar. Turkiy zabon adabiyotlarda Ali (XII), Hamidulloh Chalabiy (XI) dostonlari yozildi. Nozim Hikmat «Yusuf Kan’oniy» nomli asar yozdi. Nemis yozuvchisi Tomas Mani 1926—33 yillarda bu mavzu’da qator romanlar ijod qildi. O‘zbek adabiyotida «Yusuf va Zulayxo» dostonini Durbek yozgan, deyiladi. Lekin Afg‘onistonlik olim Muhammad Ya’qub Vohidiy Juzjoniy bu doston |