Microsoft Word Onkologiya fesil 1-5 +. doc

Fəsil 9. AĞIZ BOŞLUĞU XƏRÇƏNGİ 
229 
Şəkil 9.23. Mandibulotomiya cərrahi yolu  
(Lemans R., 2010) 
Şəkil 9.21. Transoral cərrahi 
yol (Barbosa JF.,1974)
Şəkil 9.22. Transservikal-
transoral cərrahi yolu
(Barbosa JF., 1974)

---

  
 
BAŞ-BOYUN ŞİŞLƏRİ 
 
230 
Şəkil 9.24. Çənə sümüyünün 
kənarı rezeksiyası (DeLakure 
MD,1998) 
Şəkil 9.25. Çənənin  
«qayıqvari» rezeksiyası 
Şəkil 9.26. Çənənin tac 
çıxıntısının rezeksiyası

---

Fəsil 9. AĞIZ BOŞLUĞU XƏRÇƏNGİ 
231 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9.11. Proqnoz 
 
Ədəbiyyat məlumatların görə, ağız boşluğu xərçənginin 5 illik yaşama 
göstəriciləri I mərhələ üçün 75-90%, II mərhələ üçün 60-75% təşkil edir. Xər-
çəngin III mərhələsində 5 illik yaşama göstəriciləri şüa müalicəsində 15-25%, 
kimyəvi-şüa müalicəsində 30-40%, kombinəolunmuş müalicədə 35-40%, kom-
pleks müalicədə 40-50%-dir. Xəstələyin IV mərhələsində sağalma nadir 
hallarda mümkündür. 
 
 
Şəkil 9.27. Çənənin segmentar 
rezeksiyası ilə 
kombinəolunmuş operasiya 
(Komando əməliyyatı)
Şəkil 9.28. Sümük implantatları və çənə protezi (Lemans R., 2010) 

---

  
 
BAŞ-BOYUN ŞİŞLƏRİ 
 
232 
 
 
 
F
F
ə
ə
s
s
i
i
l
l
 
 
1
1
0
0
 
 
 
UDLAĞIN BƏDXASSƏLİ  
ŞİŞLƏRİ 
 
 
Udlağın bədxassəli şişləri onun anatomik olaraq üç şöbəyə bölünməsinə 
müvafiq olaraq burun-udlağın, ağız-udlağın və  qırtlaq-udlağın  şişləri olmaqla 
üç qrupa bölünür. Morfoloji quruluşu və kliniki gedişi rəngərəng olan bu qrup 
şişlərin təsnifatı, diaqnostikası  və müalicəsinə dair çoxsaylı  ədəbiyyat məlu-
matlarının olmasına baxmayaraq bir sıra mübahisəli anlar qalmaqdadır və 
problem öz həllini tam tapmamışdır. 
Udlağın bədxassəli şişləri daha çox (50-55%) burun-udlaqda, nisbətən az 
(30-35%) ağız-udlaqda, daha az ( 20-25%) qırtlaq-udlaqda təsadüf edir [şəkil 
10.1]. 
Udlağın hər bir şöbəsinin xərçəngi öz inkişaf xüsusiyyətlərinə görə kəs-
kin fərglənir ki bu da onların hər birinin ayrı-ayrılıqda öyrənilməsini vacıb edir. 
Şəkil 10.1. Udlağın şöbələri 

---

Fəsil 10. UDLAĞIN BƏDXASSƏLİ ŞİŞLƏRİ 
233 
 
10.1. Burun-udlağın şişləri 
 
Burun-udlağın bədxassəli  şişləri dünyanın  əksər ölkələrində ümumi on-
koloji patologiyanın 0,1-1,5%-ni, baş-boyun nahiyəsinin bədxassəli  şişlərinin 
isə 2-4%-ni təşkil edir. Digər tərəfdən bir sıra Asiya və Afrika ölkələrində 
(İndoneziya, Çin, Keniya) bütün bədxassəli  şişlərin 30-40%-i burun-udlaqda 
lokalizasiya olunur. Baş-boyun nahiyəsinin  əksər  şişlərindən fərqli olaraq 
burun-udlağın xərçənginin əmələ gəlməsində fiziki və kimyəvi kanserogenlərin 
(siqaretçəkmə, alkoqol və s.) rolu müəyyən edilməmişdir. Bu xəstəliyin Epş-
teyn-Barr virusu ilə etiologi əlaqəsi sübut olunmuşdur. Belə ki, burun-udlağın 
xərçəngi olan xəstələrin 90%-nin qanında bu virusla əlaqəli antigenin yüksək 
antitel titri müşahidə olunur ki, sağlam adamlarda bu göstərici 10-12%-dən yu-
xarı olmur. Bu qanunauyğunluq burun-udlaq xərçəngi üçün endemik zonalarda 
(Cənubi-Şərqi Asiya) müəyyən olunmuş, daha sonra isə xəstəliyin sporadik rast 
gəlindiyi ölkələr üçün də təsdiq edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, Epşteyn-
Barr virusu antigeninə yüksək antitel titri olan xəstələrin 1,5-5,0%-də burun-
udlağın simptomsuz (gizli) xərçəngi aşkar olunur. Bu reaksiyanın spesifikli-
yindən burun-udlaq xərçənginin erkən və diferensial diaqnostikasında, həmçi-
nin şiş əleyhinə müalicənin effektivliyinin qiymətləndirilməsində və şişin resi-
divlərinin vaxtında aşkar edilməsində istfiadə olunur.  
 
10.1.1. Beynəlxalq histoloji təsnifat  
(№19, WHO – 2005) 
 
I. Epitelial şişlər 
Xoş xassəli Bəd xassəli 
•  Tüklü polip (Hairy polip) 
•  Şneyder (Scheiderian) tip 
papilloma 
•  Yastıhüceyrəli papilloma 
•  Ektopik hipofizar adenoma 
•  Ağız suyu vəziləri tip adenoma 
•  Kraniofaringioma 
•  Yastıhüceyrəli karsinoma 
– yastıhüceyrəli buynuzlaşan 
karsinoma 
– yastıhüceyrəli buynuzlaşmayan 
karsinoma 
– bazal yastıhüceyrəli karsinoma 
•  Nazofaringeal papillyar 
adenokarsinoma 
•  Ağız suyu vəziləri tip 
adenokarsinomalar 
 
 
II. Yumşaq toxuma şişləri 
Nazofaringeal angiofibroma 

---