Microsoft Word Qabusname doc

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Onuncu fəsil 
ÖZÜNÜ İDARƏ ETMƏK VƏ YEMƏK QAYDALARI 
HAQQINDA 
Ey oğul, bil ki, adi adamların işlərində müəyyən bir qayda-
qanun, nizam-intizam olmaz, onlar bir şeyin vaxtı olub 
olmadığına fikir verməzlər. Ağıllı  və böyük adamlarda isə  hər 
işin öz vaxtı olar, gecəgündüzün iyirmi dörd saatını öz işləri 
arasında bölərlər.  İşlər bir-birinə qarışmasın deyə, onların 
hərəsinə müəyyən vaxt və  hədd-hüdud qoyarlar. Onların 
xidmətçiləri də bilər ki, nə vaxt nə ilə məşğul olmaq lazımdır ki, 
işlər öz qaydasında getsin. Hər şeydən əvvəl yemək haqqında. 
Bil ki, bazar adamlarının adəti gecə çox yeməkdir və onun 
böyük ziyanı vardır, həmişə mə'dələri qıcqırır. Hərbi adamların 
72 /
 ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ   .……………………………………………..
 
peşəsi elədir ki, onlar vaxta baxmazlar, harada və  nə vaxt 
tapsalar, orada da yeyərlər, bu isə heyvan adətidir, çünki harada 
ələf tapsalar, orada da yeyərlər. Böyük və  əsil-nəsəbli adamlar 
isə kecə-gündüzdə bir dəfə yeyərlər. Bu, özünü saxlamaq 
(pəhriz) qaydasıdır, lakin bu, adamı  zəiflədib qüvvətdən salar. 
Deməli, elə etmək lazımdır ki, böyük və hörmətli adam səhər 
tezdən xəlvətdə bir şey yeyib, sonra dişarı  çıxsın və günorta 
namazına qədər öz işləri ilə məşğul olsun. 
Yemək vaxtı çatdıqda kim səninlə bir yerdə çörək 
yeyəcəksə, de, onları çağırsınlar ki, gəlib səninlə birlikdə 
yesinlər. Lakin yeyərkən tələsmə, təmkinlə ye və süfrə başında,  
şəriətdə deyildiyi kimi, adamlara hədis danış, lakin başını aşağı 
sal, camaatın tikəsinə baxma. 
Hekayət. Eşitmişəm, deyirlər ki, bir dəfə Sahib Əbbad
56
 öz 
nədimləri və yaxın adamları ilə birlikdə çörək yeyirmiş. 
Oradakılardan biri kasadan bir tikə götürür, Onda tük var imiş. 
Sahib görüb deyir: "Tükü tikəndən götür". O adam tikəsini yerə 
qoyur, durub gedir. Sahib əmr edir, onu geri qaytarırlar. Sahib 
soruşur: "Filankəs, nə üçün çörəyi yeməmiş süfrədən qalxdın"? 
O addm deyir: "Tükü tikəmdə seçən bir adamın çörəyini yeməyi 
özümə layiq bilmədim". Sahib o sözdən bərk utanır. 
Lakin həmişə özünə fikir ver, bir səbrlə gözlə, sonra əmr 
et, xörək gətirsinlər, Böyük adamlarda iki adət vardır: bə'ziləri 
əvvəlcə özünün, sonra isə başqalarının kasalarının verilməsini 
əmr edər, bə'ziləri isə əksinə, əvvəlcə başqalarının, sonra isə öz 
kasasının verilməsini buyurar. Bu kəramət, o isə siyasət 
üsuludur. 
Əmr et, müxtəlif xörəklər hazırlasınlar, həm turşu olsun, 
həm şirini. Elə et ki, çox yeməyə adət etmişlər də, az yeyənlər 
də  sənin süfrəndən tox qalxsınlar.  Əgər sənin qarşında yemək 
olsa, başqasının qabağında olmasa, öz qarşında olan yeməyi ona 
göndər. Süfrə başında üzünü turşutma, qaş-qabaqlı oturma, 
xörək hazırlayıb mizi sahmana salanlarla dalaşma, demə ki, "nə 
üçün filan xörək yaxşıdır, filan yemək pis". Belə sözləri başqa 
zaman, sonra da demək olar. 
İndi ki çörək yemək şərtlərini bildin, şərab içmək üsulunu 
da bil, çünki onu da nizama salmaq üçün xüsusi qayda-qanun 
vardır. 
 
 
 
 
www.duddud.com - Elektron kitab, proqram yükləmə saytı
www.duddud.com saytından yüklənlib

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
On ikinci fəsil 
QONAQ ETMƏK, QONAQ ҜETMƏK VƏ ONLARIN                             
ŞƏRTLƏRİ HAQQINDA 
Yad adamları hər gün qonaq etməyə çalışma, çünki hər gün 
qonaqlıq xərcini çatdırmaq olmaz. Bax gör, ayda neçə  dəfə 
qonaqlıq edə bilərsən, üç dəfə edə bilsən, bir dəfə et, lakin 
həmin üç qonaqlığın xərcini bir qonaqlığa sərf et, qoy süfrəndə 
heç bir eyb olmasın və eyb axtaran adamların ağzı sənin süfrən 
haqqında bağlansın. Evinə qonaq gəldikdə onu qarşılamaq üçün 
adam göndər, ona mehribanlıq et. Hər kəsə özünə layiq qayğı 
göstər, necə ki Əbu Şükur deyir: 
    Şe'r 
Qonaq ya dost olsun və yaxud düşmən,  
Gərək layiqincə hörmət edəsən 
Meyvə varsa, xörəkdən  əvvəl meyvə  gətir yesinlər bir az 
ara ver, sonra xörəkləri süfrəyə düzdür, lakin özün oturma, qoy 
qonaqlar sənə bir dəfə, iki dəfə desinlər "otur", əgər qonaq çox 
böyük deyilsə  və  sənin oturmağın münasibsə, yalnız bundan 
sonra onların təklifini qəbul edib yemək ye və hamılan aşağı 
otur. Qonaqdan üzr istəmə, çünki qonaqdan üzr istəmək qara 
camaat və bazar əhlinin xasiyyətidir və  hər saatbaşı demə ki, 
"filankəs, heç yemirsən, yaxşı ye, utanma, bağışla, sənin üçün 
74 /
 ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ   .……………………………………………..
 
elə bir şey hazırlaya bilməmişəm, inşAllah gələcəkdə 
xəcalətindən çıxaram və s.". Belə sözlər adlı-sanlı adamların 
sözü deyil, bu, ildə yalnız bir dəfə qonaqlıq verə bilən, məsələn, 
bazar  əhli kimi adamların sözüdür. Belə sözlərdən adamlar 
utanar və çörək yeyə bilməz və  sənin süfrəndən yarımac, 
yarımtox durarlar. Bizim Gilanda
60
 yaxşı bir dəb vardır: elə ki, 
qonağı evə apardılar qabağına süfrə açıb yanına kuzələrdə su 
qoydular, qonaq sahibi olan ev yiyəsi və xidmətçilərin hamısı, 
yalnız bir nəfərdən başqa, çıxıb gedərlər. O bir nəfər uzaqda 
dayanıb qonağa lazım olan qulluğu edər, beləliklə, qonaq 
istədiyi qədər yeyib qurtardıqdan sonra ev yiyəsi qayıdar
61 
Ərəblərdə də qayda belədir. 
Qonaqlar xörəyini yeyib qurtardıqdan və əllərini yuduqdan 
sonra,  əmr et, gülab və  ətir gətirsinlər. Qonağın nökər və 
xidmətçilərinə də yaxşı bax, çünki adamı tə'rifləyib rüsvay edən 
onlar olar. Əmr et, məclisə çoxlu ətirli göyərtilər qoysunlar, 
gözəl mütrüblər gətirsinlər. Yaxşı  şərabın yoxdursa, qonaq 
etmə, çünki onsuz da özü şərab içir. Gərək içki və musiqi gözəl 
olsun ki, xörəyində nöqsan olsa, eybini onlar örtə bilsin. İçki 
günah olduğu üçün elə etmə ki, həm günah işlə məşğul olasan, 
həm də kef çəkmə yəsən. 
Elə ki, mənim bu dediklərimin hamısını etdin, qonaqların 
haqqını yerinə yetirmiş olarsan. 
Qonaqların bu haqqını  sən özün üçün vacib hesab 
etməlisən. 
H e k a y ə t. Belə  eşitmişəm ki, İbn Müqlə
62
  Bəsrənin 
divan işlərini Nəsr ibn Mənsur Təmimiyə
63
 tapşırır. Bir il 
keçdikdən sonra geri çağırıb ondan hesabat tələb edir. O çox 
dövlətli bir adam idi və onun dövlətində xəlifənin gözü var idi. 
Elə ki, hesab verir, onun ayağında çoxlu mal qaldığı  aşkara 
çıxır.  İbn Müqlənin oğlu deyir: "Ya bu malı ödə, ya zindana 
get"! Nəsr deyir: "Ya mövlana, mənim malım vardır, lakin 
burada deyildir, bir ay mənə  aman  ver.  Bu  qədər mal üçün 
həbsxanaya getmək mənə yaraşmaz". 
Müqlənin oğlu bilirdi ki, o kişinin bu qədər malı verməyə 
imkanı vardır və doğru söyləyir, ona görə deyir: 
"Əmirəlmö'minindən əmr yoxdur və sən bu malları verməyincə 
başqa yerə gedə bilməzsən, hələlik burada, mənim sarayımda 
hücrələrin
64
 birində otur, bu bir ayı  mənim qonağım ol". Nəsr 
deyir: "Əmrinə razıyam". Sonra ibn Müqlənin sarayında məhbus 
kimi qalır. Təsadüfən ramazan ayının əvvəli imiş. Axşam olanda 
www.duddud.com - Elektron kitab, proqram yükləmə saytı
www.duddud.com saytından yüklənlib

---