Microsoft Word Radiobiologiya d?rs v?saiti sixilmish doc
Yüklə 36,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
140 Cədvəl 5.24. Atmosfer havasında Rn 222 və Pb 212 izotoplarının orta konsentrasiyası, Bk/m 3 . 10 ‐5 Coğrafi rayon Rn 222 Pb 212 Coğrafi rayon Rn 222 Pb 212 Fransa 928.7 ‐ Nyu‐Meksika 888 ‐ Hindistan 369.6 11.1 Puerto‐Riko 0.5 0.1 Böyük Britaniya 329.7 ‐ Alyaska 20.0 0.1 ABŞ (San‐Fransisko) 59.9 20.0 Şimali Atlantika 20.0 ‐ Sinsinnati 958.3 ‐ Cədvəl 5.25. Atmosfer havasında Rn 222 və Rn 220 izotoplarının orta konsentrasiyasının Yer səthindəki konsentrasiyasına nisbətən hündürlükdən asılı olaraq dəyişməsi, % Rn 222 Rn 220 Hündürlük, m Konsentrasiya Hündürlük, m Konsentrasiya 0.01 100 0 100 1 95 5 70 10 87 10 50 100 69 25 20 1000 38 50 5 7000 7 100 0.5 Müxtəlif mənşəli sularda da radonun miqdarı kəskin fərqlənir. Radonun yüksək konsentrasiyası (400 kBk / m 3 ‐ dən çox) uran mədənlərinə yaxın sularda, aşağı konsentrasiyası isə çökmə süxurların qurunt sularında müşahidə olunur. Cədvəl 5.26 ‐ da müxtəlif mənşəli sularda radonun miqdarına dair məlumatlar öz əksini tapmışdır (rəqəmlər ARTEK ‐ in 1982 ‐ ci il məlumatlarından götürülmüşdür) (НКДАР ООН, 1982). Nəticələrdən müxtəlif mənşəli sularda radonun miqdarının 1000 dəfəyə qədər fərqlənməsi aydın görünür. Yeraltı su mənbələri ilə zəngin olan ərazilərin torpaqüstü atmosferinin yüksək radon tərkibinə malik olması da məhz həmin mənbələrin radonla zəngin olması ilə əlaqədar olur. 141 Cədvəl 5.26. Radonun müxtəlif mənşəli sularda konsentrasiyası Su mənbələri Ölkə Rayon Suda radonun konsentrasiyası (kBk· m ‐3 ) Dəniz bə okeanlar 10 ‐3 Çaylar 7.4‐11.1 İçməli sular Avstriya Zalsburq Badqastayn 1.5‐7 3700 Finlandiya Helsinki Digər rayonlar 1200 280‐4500 İtaliya 80 İsveçrə 19‐150 ABŞ Men ştatı Şimali Karolina ştatı 660‐5800 100‐1700 Böyük Britaniya 7.4‐481 Mənbələr və buruq suları Fransa 3700‐ə qədər Yaponiya 25900‐ə qədər ABŞ 11100‐ə qədər Radonun suda miqdarı, su təchizatı mənbəyindən asılı olaraq, 10 ‐ 100 mln. Bk/m 3 intervalında dəyişir. Yeraltı sularda radonun konsentrasiyası 4 ‐ 5 Bk / l ‐ dən 3 ‐ 4 MBk / l ‐ ə qədər, yəni milyon dəfəyə qədər fərqlənə bilir. Radonun konsentrasiyası nadir hallarda göl və çaylarda 0.5 Bk / l həddini aşa bilir. Misal olaraq, böyük miqdarda radon qazı Finlandiya və ABŞ‐ın artezian quyularında, həmçinin də Helsinkinin su təchizatı sistemində aşkar edilmişdir. Bu ölkənin su təchizatı sistemində radonun qeydə alınan ən yüksək konsentrasiyası 100 mln. Bk/m 3 , ən aşağı konsentrasiyası isə “0” olmuşdur. İstifadə olunan adi suda radonun konsentrasiyası, adətən, kifayət qədər az olur, lakin bəzi su mənbələri (dərin su quyuları, artezian quyuları və s.) böyük miqdarda radona malik ola bilir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, əgər Avstriyanın Zalsburq əyalətinin su mənbələrində radonun miqdarı 50 kBk/m 3 təşkil edirsə, bu rəqəm Finlandiyanın Helsinki və Vantaa əyalətlərinin su mənbələrində 1200, ABŞ ‐ ın Men ştatının Hankok əyalətinin su mənbələrində isə 1400 kBk/m 3 həddində olur. ARTEK –in hesablamalarına əsasən Yer kürəsi əhalisinin 1% ‐ dən azı xüsusi radioaktivliyi 1 mln. Bk/m 3 , 10% ‐ dən azı isə xüsusı radioaktivliyi 100000 Bk/m 3 – dan çox olan sudan istifadə edir (НКДАР ООН, 1982). İnsanlar suyun çox hissəsini adətən qida və isti içkilər (kofe, çay) vasitəsilə qəbul edirlər. Suyun qaynaması və yaxud da isti qida hazırlanması zamanı radon Yüklə 36,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|