Microsoft Word safruh. Inama dogru doc
Yüklə 2,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
_________________Milli Kitabxana ________________
364 doktoranturam yoxdu. Bax mən, orta məktəbdə 1-5-ci sinifləri əla oxumuşam, sonrakı illər müharibəyə düşüb, sonrakı sinifləri oxumamışam, elə-belə atestat almışam. Orta məktəbi də qızıl medalla oxumamışam. Niyə oxumamışam? Çünki mənim diqqətimi cəlb eləməyib; məni maraqlandıra bilməyiblər; oxumağın çəmini bilməmişəm. Nə təhər oxuyum cəfəngiyyatı?! Süleyman Rüstəm, “Çaqıl daşlı çayları Çapayev çapa-çapa!” Çapayev nədi?! Çaqıl daşları çapmaq nədi?! Onu da bilməyəni buraxmırdılar axı!.. Hə, belə. Amma, qardaş, mən 47-ci ildən də hər gün Respublika kitabxanasındayam. Hansı institut, akademiya, universitet kitabxananın verdiyini verə bilər?! Verə bilər? Safruh: Yox, verə bilməz. Sabir: Neçə il eləyir? 60 ilə yaxın eləyir. 60 ildir kitabxanadayam! Bu mənim universitetimdir, akademiyamdır! (Əlini stola çırpa-çırpa danışır). Bax bu ailəm tərəfdən anam, Mirzə Mabud... Rəşid bəy Əfəndiyevin tələbəsi olub anam. 1922-ci ildə ərə gedib. (Rəşid bəy) gəlib görüb ki, Anabəyim yoxdu, skamyada yeri boşdur. Soruşub ki, hanı, nolub?! Deyiblər ki, Anabəyim ərə gedib. İki saat başını qolları üstə əymiş oturub. Sonra dikəlib deyib ki, Azərbaycan böyük bir ziyalı anası itirib. İki həftə instituta gəlməyib (Safruhun gülüşü eşidilir). Eyni zamanda Qızlar seminariyasını bitirib. Orda da Mirzə Fərəc Axund — Şəkinin axundu, Zaqafqaziya Ruhanilər İdarəsi təşkil olunanda oranın sədri kim olubsa, müavini Mirzə Fərəc Axund olub. Özü də həbsxanadan gətirib onu müavin tikiblər. Gör nə qədər böyük adam idi ki, Tolstoy “Hacı Murad”ı yazanda onunla məktublaşıb bütün təfərrüatı ondan öyrənərmiş. Mirzə Cəlilin ona məktubu var ki, “mən Şəki deyəndə birinci növbədə səni gözümün qabağına (gətirirəm), halbuki (Mirzə Cəlil) din düşməniydi! Belə adamların tələbəsi olub. Ana tərəfimizdən anamın xalasının əri var idi Abbasqulu ağa — ziyalı olub. Mən indi şəklini sənə göstərərəm. Mirzə Əbdülcabbar. Mən o “Şəki gülməcələri”nə (Hikmət Əbdülhəlimovun kitabına) yazdığım sözdə (əlyazmada, artıq çapdan çıxmış kitabın müəllifinin xahişi ilə — Safruh)... Mənim akademiyam — ailə savadıdır, ordan gəlibdir. Mən də çıxanda cəmiyyətə, məktəbə, instituta, aspiranturaya, universitetə — mənə maraqsız oldu. Mən, deməli, ideyalar burulğanında dünyaya gəlmişəm. İstər atam, istər anam heç vaxt özləri, evladları haqqında düşünməyiblər. Ancaq kimsəyə əl tutmaq, kömək eləmək... Və ölkənin taleyi haqqında. Onlar üçün də ölkə nə idi — bütün Sovet xalqları... Və o zaman faşizm dəbdə idi və sair və ilaxirə. Burda da mizan-tərəzi necə əyri idi? Bu suallara cavabdır. O cürə dəmdəsgahnan gələn adam dünya ədəbiyyatı, dünya elmiynən (belə təmasda olmuşdur): ən böyük bilik mənbəyi — super dahi yazıçılar; dəqiq elmlər — müəyyən dərəcə deyək ki, ictimai elmləri, demək ki, fəlsəfə — yaxınam da Tarix elmi, estetika və s. Çalışıram ki, sistemli öyrənim. Amma tələsmirəm. O cümlədən musiqi, xüsusən muğamat — mənim bilik mənbələrimdi. Mənim Cabbarlı haqqında yazdıqlarımın hamısı “Mahur” üstündədir, bir qədər də
_________________Milli Kitabxana ________________
365 “Hümayun”, “Cahargah”, bir də “Şüstər”... Kimin ağlına gələr?! (Safruh gülür). Mənim bilik mənbələrim belədir. İdeyalarım da. Mən gülən adamam, amma mənim bütün əsərlərim göz yaşlarıdır. Belə bir-iki kəlmə qırağa çıxdım sualnan bağlı, uzaq getdim. Güman eləyirəm ki, düz üç il, yadında saxla, düz üç il sonra — 2005-ci il martın 18-də çalışaq bugünkü söhbəti təkrar eləyək; buna qayıdaq. Bunu çox arzu eləyərdim. Mən ayrı cür hazırlaşmışdım. mən güman eləyirdim ki, yaxşı mənada bu gün mənim üçün məhşər ayağı olacaq. Yaxşı mənada çox böyük gün olacaq, çox çətin gün olacaq. Hazırlaşmışdım ki, bu böyük məhşər ayağında çox asanlıqla cavab verəm, öhdəsindən gələm. Belə bir günə Soylu da arzu eləyirdim də... İndi nəysə olub... Güman eləyirdim ki, burda nəysə böyük, nadir hadisə baş verəcək. Belə! Bilmirəm sənin sualına cavab verə bildim- bilmədim.
bilərdi, o mühitin Siz deyən kimi elə ali cəhətləri — çox adamın görmədiyi ali cəhətləri, mənim gördüyüm demirəm ha, olan, amma çox adam adətən, görmür, elə dərindən görmür, adamları da qınamaq mümkün deyil, amma Sizdə o özünü göstərən... Siz özünüzün şəxsi ləyaqət məsələsi, şəxsi ərdəmlik məsələsi, şəxsi yaradıcılıq məsələsi... Sizin elə bil ki, gözünüzü dünyadan çəkib, qələmi götürüb kağızın üstünə Sabir Mustafa, Sabir Yanardağ kimi əyilmisiniz, yazmısınız; orada qəribə bir heykəl əmələ gəlib, onu sizin dediyiniz mühitlə izah eləmək olar da, olmaz da; o çox yüksək bir şeydir... İndi mən adda-budda deyəcəm. Sabir Yanardağla bu bildir noyabrın 29-da olub, cümə günü (Dəftərindən 38-ci Özüylədöyüş — 91-ci Yaşam ilsırası dəftərindən oxuyur): “Sabir Yanardağla görüşdüm. İş yerinə gəlmişdi. Gözəl söhbət elədik. Həqiqət haqda, ləyaqət haqda, böyüklük haqda, yalqızlıq haqda, ədalət haqda, insan, xalq, bəşər haqda. Sabirin əsərləri və taleyi haqda. O getdi. Başqa bir şəxs gəlibdi... Mənim suallarım da gələcək ha.
xalqı XX əsrin ifrat hərbi imkanları şəraitində Səttarxanın simasında bugün üçün çətin başa gələn bir möcüzə göstərmişdir”. Sübut eləyirsiniz ki, bəşər, dövlətlər çox silahlanıb, indiki zamanda xalq qəhrəmanı yetirmək mümkün deyil, amma Səttarxan bax belə bir vaxtda əmələ gəlib. Siz onu əsaslandırırsınız ki, o, Azərbaycan xalqının qeyri-adi bir qoçaqlığıdır, qeyri-adi məziyyətidir ki, Səttar simasında veribdir. Yenə də, ayın 13-də, dekabrın 13-də özüm üçün qeyd eləmişəm. O əvvəlki qeyd Sizin “İnsan fəlakət içərisində” kitabınızın 803-cü (2-ci?) səhifəsindədir. Deyəsən səhifəsini qarışdırmışam. Səhifə-səhifə göstərmişəm ha... Yenə deyirsiniz: “Adı var, özü yox. Gərək ki, Allah da belədir”. Bu Sizin kitabınızın 896-cı səhifəsindəndir — Cəfərin sözünü misal gətirirsiniz. Sizin mən fəaliyyətiniz, araşdırmanızla bağlayıram. Elə bil ki, mənafeyin özü yoxdur. Nə üçün araşdırma — yoxdur, elə araşdırır. Özü üçün,
Yüklə 2,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|