11
uchun mezonlar tizimi ham qo’llaniladi. Ularning qatoriga quyidagilarni kiritish
mumkin:
•
to’lov qobiliyati koeffitsienti (K
tk
.);
•
xususiy va qarzga olingan mablag’lar nisbati koeffitsienti (K
xkm
);
•
moliyaviy mustaqillik koeffitsienti (K
mm
. );
•
xususiy aylanma mablag’lar bilan ta’minlanganlik
koeffitsienti
(Kxam). Bu ko’rsatkichlar bir karashda mahsulot ishlab chiqarish sohasiga,
demak, ishlab chiqarish samaradorligiga aloqasi yo’qtsay tuyuladi. Aslida esa aynan
ular orqali korxonaning samarali faoliyatini anglatuvchi
iktisodiy va moliyaviy
barqarorlik aks ettiriladi. Bundan tashqari, mahsulotning material sig’imi, fond
qaytimi, mehnat unumdorligi va rentabellik ko’rsatkichlari,
ishlab chiqarishni
rejalashtirish va tahlil qilishda qo’llansa, mezonlar tizimi yordamida esa korxonalar
o’zlarining faoliyat yuritish qobiliyatini ko’rsatadi hamda turli xil muammoli
vaziyatlarda xo’jalik sudlarida o’z manfaatlarini himoya qiladi.
To’lov qobiliyati koeffitsienti (K
tk
.) korxonaning debitorlar bilan o’z
vaqtida
hisob-kitob kilish hamda tayyor mahsulot va boshqa moddiy vositalarini sotishning
qulay sharoitlarda sotish orqali baholanadigan to’liq imkoniyatlarini ko’rsatadi. U
quyidagi formula asosida hisoblanadi:
Dostları ilə paylaş: