Microsoft Word ++++Secki huququ\3005. doc
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
147 hüququ dövlət hakimiyyətinə resursların idarə olunması üçün müəyyən səlahiyyətləri vermiş olur. Dövlət hüququ dövlət hakimiyyətinə azad şəraitdə fəaliyyət imkanları verir. Bu baxımdan da azadlıq bir prinsip olaraq vətəndaşların hüquqlarının genişlənməsini təmin edir və azad şəraitdə insanlar daha çox resurs əldə edirlər. İnsanların resurs əldə etmələri üçün əsas şəraiti dövlət hakimiyyəti yaradır və insanların sərbəst hərəkətləri dövlət hakimiyyəti üçün lazımi resursların əldə olunmasını təmin edir. Dövlət hakimiyyəti öz ə lində olan resurslardan (qazandığı resurslardan, məsələn, vergilərin yığılması ilə fondların təşkil olunması, büdcələrin – icmal və dövlət büdcələrinin, formalaşması, dövlət qızıl ehtiyatlarının toplanması və əldə saxlanılması, material ehtiyatların yığılması, dövlət mülkiyyətinin yaradılması və s.) istifadə edir və bu baxımdan da həmin resursları insanların hüquqlarının yüksək səviyyədə təmin olunmasına yönəldir. Dövlət resursları cəmləşdirməklə vətəndaşlar üçün müəyyən ehtiyacların ödənilməsini təmin edir. Bu resursları artırmaq üçün dövlət vətəndaşlarının imkanlarından və potensialından istifadə edir. Bu zaman enerji artır və dövlətin əlində olan mərkəzi enerji mənbəyi meydana gəlir. Dövlət hakimiyyətinin yaratdığı azad şərait sayəsində insanlar özləri üçün lazımı resursları əldə edə bilirlər. Dövlət azad şəkildə və liberal əsaslarla resursları istiqamətləndirməklə daha çox resurs ə ldə etmək imkanları qazana bilir. Buradan da azadlıq prinsipləri formalaşmış olur. Lazımi resurslar da insanların öz hüquqlarını təmin etməyə yönəlir və hüquqları təmin olunmuş insanlar da əsasən sərbəst qaydada fəaliyət göstərirlər. İ nsanların azadlığı onların hüquq azadlığına səbəb olur. Hüquq azadlığı isə fəaliyyət sahələrində öz əksini tapmış olur və fəaliyyət sahələrinin sərbəstliyi geniş həcmli resursların əld edilməsinə səbəb olur. 148 Qeyd olunduğu kimi, hüquqların təmin olunması üçün dövlətin və onun hakimiyyətinin təşkil olunması vacib amilə çevrilir. Dövlətlərsiz, hakimiyyətlərsiz müasir zamanda seçki proseslərinin həyata keçirilməsi qeyri-mümkün varianta çevrilir. İnsanlar bir tərəfdən seçkilər yolu ilə öz hakimiyyət- lərini formalaşdırırlar, digər tərəfdən də hakimiyyətlərinin təşkilatçılığı ilə seçki proseslərini həyata keçrirlər. Seçkilər qırılmaz və ardıcıl hüquqların təmin olunması və ardıcıl əsaslı sistemin təkmilləşdirilməsi üçün həyata keçirilir. Seçkilərin müddətli qaydada və müntəzəm olaraq təşkili əsasən, müddətli qaydada və növbəlilik əsasında insanların azad iradələrini ifadə etmək üçündür. Belə ki, insanların artımı, onların seçki hüquqlarının ardıcıl qaydada meydana gəlməsi də seçkilərin ardıcıl olaraq keçirilməsinin əsaslarını təşkil edir. Seçki cəmiyyətdə və dövlət hakimiyyətində və onun idarəçiliyində daima yeniləşmə prosesini təmin etmək üçün həyata keçirilən bir vasitəyə çevrilir. Bu baxımdan da seçkilərin mütəmadi keçirilməsi məsuliyyətlərin daha da artmasına səbəb olur və cəmiyyətdə mövcud olan boşluqlar aradan qaldırılır. Ümumiyyətlə, seçki vətəndaşların iradələrini dövlətlərinin iradələrinə sıx şəkildə bağlayır. Azadlığın və hüquqların təmin olunması siyasi sistemin təkmilləşməsindən və onun təkmil fəaliyyətindən çox asılıdr. Məhz təkmil siyasi sistemlər insan hüquqlarının reallaşması üçün çox vacibdir. Siyasi sistemlərin təkmil forması siyasi münasibətlərin də təkmil formada meydana gəlməsinin ə saslarını təşkil edir. Siyasi sistemin təkmil forması siyasəti icra edən şəxslərin də məsuliyyətini artırır. Siyasi sistemin təkmil forması insanlarla dövlət arasında təkmil əlaqələrin və münasibətlərin yaranmasının əsaslarını təşkil edir. Təkmil siyasi sistemlər mövcud resursların təkmil qaydada və tarazlı ə saslarla bölünməsini təmin edirlər. Məlumdur ki, resurslarsız (maddi və material) hüquqların təmin olunması qeyri- 149 mümkündür. Hüquqların təmin olunması zamana, məkana və resurslara (burada maddi-material resurslar) bağlı olduğundan, hüquqların yüksək səviyyədə icrası resurs zənginliyindən meydana gəlir. Resurs aənginliyi qeyri-müəyyən olan, lakin mövcud olan hüquqları müəyyən edir onu uzaqdan yaxına gətirir. Seçkilər resursların idarə olunmasını təmin etməklə yanaşı, həm də resursların əldə olunması üçün həyata keçirilən və istifadə olunan bir vasitədir. Seçkilər yolu ilə hakimiyyət formalaşdırılır, hakimiyyət də öz imkanlarından və seçkilər yolu ilə əldə etdiyi hüquqlardan istifadə edərək vətəndaşlar üzərində sərəncamvermə hüquqlarını tətbiq edir. Bu anda hakimiyyətin qazancları əldə olunmuş olur. Seçki hakimiyyətin resurs əldə etməsində dolayı yolla, vasitələr ilə tətbiqində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İ nsan hüquqlarının təmin olunması üçün bir çox formalar (prosesi həyata keçirmək üçün) təşkil olunur. Həmin formalardan biri də seçkidir ki, bu seçki vasitəsilə, bir daha qeyd etmək yerinə düşər ki, insanlar öz iradələrini sərbəst şə kildə ortaya qoya bilirlər. Seçki insanların potensiallarının vahidliyi məsələsini yaradır. Seçki sərbəstliyi üçün şəraitin yaradılması çox vacib bir amilə çevrilir. Seçki universal bir prosesdir, baxışları və mövqeləri bir araya gətirəndir və bu proses daxilində insanların rəngarəng hüquqları icra olunmuş olur. Seçkinin icrasının nəticəsi ilə insanların təbii hüquqlarının digər formalarının yerinə yetirilməsinə başlamaq üçün səbəb rolunu oynayır. Seçki sayəsində siyasi sistemlərin təkimlləşməsi meydana gəlir. Seçkilər insan hüquqlarının reallaşmasının ən optimal variantlarından biridir. Belə ki, bu yolla çoxluq öz seçimini edir və çoxluğun iradəsi sonda hamının iradəsini özündə əks etdirə bilir. Deməli, seçki həm də dəyişməni yaradan bir vasitədir. Bu yolla cəmiyyətdə fikir dəyişiklikləri meydana Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|