Microsoft Word ++++Secki huququ\3005. doc
halda dövlət hüququnu yaratmış olur. Dövlət hüquq ali
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (seçki hüququ təbii hüquqların tərkibi olmaqla bərabər, digər hüquqların da təmin olunmasında vacib tərkib və bölgü hüququdur)
- “aralıq hüququ”
138 halda dövlət hüququnu yaratmış olur. Dövlət hüquq ali hüquqa çevrilir və yüksək dəyər kimi önəmə malik olur. Burada vətəndaş və və dövlət hakimiyyəti hüquqnu seçki yolu ilə müəyyən etmək olur. Deməli, seçki ali hüquqları müəyyən edən ə sas vasitələrdir). Dövlətin ilk funksiyasına normayaratma və normanın icrasını təmin etmək aiddir. Bu baxımdan da dövlətlər bütün sahələrdə normalar yaradırlar və icrasını təmin edirlər. Dövlət hakimiyətinin başlıca vəzifəsi norma və hədləri müəyyən etməkdən ibarətdir. Hüquq normaları və hədlər əsasən tarazlı qaydada tənzimləmə proseslərini həyata keçirmək üçün qəbul olunur. Normalar ə sasən müəyyənedici əhəmiyyət kəsb edir. Hüquq normaları insanların bütün sahələrdə statuslarını və mövqelərini müəyyən edən vasitələrə çevrilir. İ nsan hüquqları təsnif oluna bilir. İnsanın əsas azadlıqları onların təbii hüquqlarının tərkib elementidir. Azadlıqların dövlət tərəfindən tanınması və icrası prosesləri təbii ki, hüquq normaları vasitəsilə həyata keçirilir. Burada normalar artıq nəzəri biliklər kimi əhəmiyyət daşıyırlar. İ nsanların bütün hüquqlarının icrası onların azadlıq hüqüqlarından meydana gəlmiş olur. Azadlıq təbii hüquqları şə rtləndiricidir, derməli seçki də azadlığı ifadə edirsə, onu reallaşdırırsa, onda seçki təbii hüquqların şərtlənməsinin ə saslasrını yaratmış olur. Azadlıqların təmin edilməsi insanların enerjilərinin üzərə çıxması üçün şəraiti yaradır. Azadlıqlar təbii hüquqlarla atributivdir. Azadlıqlar şəraitində təbii hüquqların forma və məzmunu müəyyən oluna bilir. Belə ki, azadlıqlar özündə elə təbii hüquqların tərkibini yaradır. İ nsanların təbii hüquqlarının təmin olunması prosesləri azadlıqlar şəraitində həyata keçirilir. Pozitiv hüquqların təmin edilməsi də azadlığa və sərbəstliyə bağlı olur. Dövlət sərbəst şə kildə öz vətəndaşlarının və xaricilərin hüquqlarının təmin olunması siyasətini təmin edir. Təbii hüquqlar və pozitiv 139 hüquqların azad şəkildə təmin edilməsi insanların mənəvi aləminin zənginləşməsinə xidmət edir. Azadlıqların və təbii hüquqların mövcudluğu və vahid şəkildə üzdə olması (burada vahid və bütöv formalar-məsələn, hüquq panelləri) elə insan hüquqlarının zənginləşməsi üçün əsasları yaradır. Azadlıq mənəviyyatın tərkibidirsə, seçki azadlığın ifadəsidirsə, onda belə qənaətə gəlmək olar ki, seçki elə mənəviyyatın tərkib ünsürüdür. Seçki həm də bir maariflənmə prosesidir, eləcə də insanların özünüdərketməsi üçün baza vasitə kimi əhəmiyyət kəsb edir. Seçki hüquqlarının təsnifatı Hər bir məfhum öz ətrafında digər məfhumların əlaqəli vəhdət sistemini yaratdığına görə təsnif oluna bilir, təsnifat kriteriyasına çevrilə bilir. Ümumiyyətlə isə prosesləri özündə ehtiva edən bütün məfhumlar təsnif olunmaq imkanlarına malik olur. İnsan fəaliyyətinin sistemli əsası məfhumların təsnif olunmasının zəruri əsaslarını yaratmış olur. İnsan fəaliyyəti özündə hüquqları əks etdirir və sahələr üzrə hüquq normaları meydana gəlir. Sahələr üzrə yaradılan hüquq normaları törəmə xassələrinə malik olur və bundan da şə bəkələşmiş hüquq sistemi meydana gəlir. Hüquq sisteminin şə bəkəli əsası məhz müəyyən istiqamətlər üzrə hüquq təsnifatını meydana gətirmiş olur. Buradan da hüquqların təsnifatı məsələsi ortaya çıxmış olur. Hüquqların təsnifatı hüquq sahələri arasında əlaqəliliyi ortaya çıxarır. Bu baxımdan da belə hesab etmək olar ki, hüquq sahələrinin tərkibindən (onun qollarından) biri də seçki hüquqlarıdır və seçki hüquqları da təsnif olunmaq xassələrinə malikdir, çünki bu hüquqların subyektləri də fərqlidir və hüququn tətbiq olunduğu fərqli sahələr mövcuddur. 140 Seçki hüquqlarının tərkibi həm onun subyektinin təsnifatında mövcud olur, həm də seçki (burada namizəd kimi iştirak etmə) hüquqlarının nəticələri baxımından meydana gəlmiş olur. Belə ki, seçkilər yolu ilə həm dövlət formalaşır, onun nəzəri-hüquqi əsasları meydana gəlir, həm də dövlət idarəçiliyində iştirak edən şəxslər müəyyən olunur. Seçki hüququ insanların istedad və qabiliyyətlərinə bağlı olan hüquqdur. Seçki özü bir proses olaraq tərkib baxımından (bölgüsünə görə) təsnif olunur. Belə ki, bu proses seçkilərin müəyyən olunmasında, gününün təyin olunmasından, ona hazırlıq proseslərindən, seçki kompaniyalarına start verməkdən, prosesi həyata keçirməkdən və nəticədən ibarətdir. Bütün bu təsnifat prosesləri (proseslərin təsnif olunması) zamanı insanların azad hüquqları təmin olunmuş olur və azad hüquqları hər bir prosesdə icra olunaraq yerinə yetirilir. Seçkilərin təsnifatı seçki prosesləri sistemini yaradır. Bu sistem öz daxilində hüquqları meydana gətirir. İ nsanların hüquqları təsnif olunmaq baxımından bir predmet və obyektə çevrilə bilir. Belə qəbul etmək olar ki, seçki hüququ digər hüquqların (seçki hüququ təbii hüquqların tərkibi olmaqla bərabər, digər hüquqların da təmin olunmasında vacib tərkib və bölgü hüququdur) reallaşması üçün əlavə bir hüquq kimi əhəmiyyət kəsb edir. İnsanlar seçki hüquqlarından istifadə etməklə onların əsas hüquqlarını qəbul edən və tanıyan hakimiyyətlərini təşkil edirlər. Bu baxımdan da seçki hüququ təbii hüquqlara xidmət etmək üçündür. Təşkilati ə həmiyyət kəsb edir və formalaşdırıcı proses kimi xüsusi önəmə malikdir. Seçki hüququ insanların konstitusiya hüquqlarının tərkibi olmaqla bərabər, digər konstituysiya hüquqlarını icra etmək üçün bağlayıcı bir vasitə hüququdur. Seçki insanların baza və pozitiv hüquqlarını bir-birilərinə bağlayan vasitə və “aralıq hüququ” kimi mühüm önəmə malikdir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, insanların bütün hüquqları onların konstitusiya hüquqları kimi qəbul Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|