Microsoft Word ++++Secki huququ\3005. doc
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Subyektiv seçki hüququ əslində elə obyektiv seçki hüququnun özündə mövcud olan hüquqdur. Yəni, mövcud hüquq normasından kənar
- “Heçlik –mütləqdir”, “tam yoxluq”-yoxdur, hər şey var”
- Buradan da belə bir nəticə ortaya çıxır ki, idealllıq da mütləqdir, lakin, qeyri-müəyyən reallıqdır. Onun reallığa çevrilməsi üçün aşkarlanması
- Deməli, gələcək ideal hüquqları aşkar edərək, gələcək real hüquqları təmin etmək olar.
- Bu baxımdan da obyektiv hüquq subyektlər üçün nəzəri mənbə rolunu oynayır.
- Subyektiv hüquq özünə qanunvericilik sənədlərini baza kimi götürür.
144 ə saslar rolunu oynayır. Subyektiv seçki hüquqları da obyektiv hüquqlar üçün şərtləndiriciliyin əsaslarını yaradır. Bu baxımdan da həm obyektiv, həm də subyektiv seçki hüquqları bir-birini tamamlayır və qarşılıqlı məzmun yaradır. Obyektiv seçki hüquqları subyektiv seçki hüquqlarının inikasını meydana gətirir. Obyektiv seçki hüquqları universal əsaslı olur və subyektlər arasında müəyyən bərabərliyi şərtləndirir. Subyektiv seçki hüquqları da obyektiv hüquqların reallaşmasının əsaslarını meydana gətirmiş olur. Subyektiv seçki hüququ əslində elə obyektiv seçki hüququnun özündə mövcud olan hüquqdur. Yəni, mövcud hüquq normasından kənar hüquq qeyri-müəyyən hüquqdur. Obyektiv hüquqların genişlənməsi subyektin məxsus olduğu qeyri-müəyyən hüquqları müəyyən hüquqlara çevirir. Hər bir şəxsin hüququ obyektiv hüququn böyüməsi ilə müəyyən olunur və mütləqliyə çevrilir. “Heçlik –mütləqdir”, “tam yoxluq”-yoxdur, hər şey var” prinsipi üzrə belə hesab etmək olar ki, qeyri-müəyyən hüquq mütləqdir, lakin həqiqi (real) deyil. Onun müəyyənliyi (aşkar olması) mövcudluğunu mütləq edir, reallığa çevirir. Buradan da belə bir nəticə ortaya çıxır ki, idealllıq da mütləqdir, lakin, qeyri-müəyyən reallıqdır. Onun reallığa çevrilməsi üçün aşkarlanması lazımdır. Deməli, qeyri-müəyyən ideallıq əslində elə müəyyən reallıqdır. Qeyri-müəyyən müsbətin əksi elə müəyyən olunan mənfidir. Aşkar olunmayan pozitivliyin ə ksi müəyyən olunan qeyri-pozitivlikdir. Bu o deməkdir ki, ə slində, tam hüquqsuzluq yoxdur. Qeyri-müəyyən hüquqsuzluğun əksi elə müəyyən olunmuş hüquqdur. Deməli, hüquq sonsuzdur. Onu aşkar etmək lazımdır. İ deallıq qeyri-müəyyən olunan reallıqdır. Bu baxımdan da ideallığı müəyyən etməklə onu reallığa çevirmək olar. Yəni, ideal vəziyyətin içərisinə düşəndə bu vəziyyət real vəziyyətə çevrilir. İ deal hüquqlar qeyri-müəyyən olan real 145 hüquqlardır və ideal hüquqların müəyyən olunması əslində real hüquqlara aparıb çıxarır. İdeal hüquqlar gələcək hüquqlardır. Ona görə də qeyri-müəyyən hüquqlardır. Lakin bu hüquqların müəyyən olunması elə əslində real hüquqlara aparıb çıxara bilir. Deməli, gələcək ideal hüquqları aşkar edərək, gələcək real hüquqları təmin etmək olar. Buradan da hüququn genişlənməsi və böyüməsi amili ortaya çıxır. Qeyri- müəyyən olan ideal hüquqların əksi elə müəyyən olunmayan real hüquqlardır. Qeyri-müəyyən real hüquq- ların aşkar olunması elə ideallığın aşkar olunmasıdır. Subyekt öz hüququnu daşıyır (həm konkret olaraq, həm də məcazi mənada-məsələn, bir qurumun və ya təşkilatın, dövlətin səsverməsi, dövlətin beynəlxalq aləmdə iştirak edərək, nəyəsə səs verməsi), eləcə də daşıdığı hüququn qanunvericilikdə normativ əsasını meydana gətirir. Deməli, obyektiv hüquq normalar toplusu olaraq daima mövcud olur və hər bir subyekt üçün şamil edilir. Bu baxımdan da obyektiv hüquq subyektlər üçün nəzəri mənbə rolunu oynayır. Subyektiv hüquq obyektiv hüquqdan qidalanır, lakin ilk başlanğıc kimi subyektiv hüquq əsas rola malik olur. Subyektiv hüquq (fərdin hüququ) onun nəzəri konsepsiyasında, yəni obyektiv hüquqda ə ks olunur. Obyektiv hüquq normalar şə kilində vasitələrdə- qanunvericilik sənədlərində əks olunur. Subyektiv hüquq özünə qanunvericilik sənədlərini baza kimi götürür. Buradan qidalanır. Obyektiv seçki hüquqları subyektə istiqamətlər verir, istiqamətlər əsasında törəmə meydana gəlir və subyektlər nəzəri baxımdan qidalanırlar. Obyektiv hüquqlar subyektiv hüquqlar üçün törədiciliyi şərtləndirir. Subyektin fəaliyyəti genişləndikcə obyektiv mənbə də zənginləşir. 146 İ nsan hüquqları, seçki hüquqları və bu hüquqların təmin olunmasında resurslar amili Azadlıq təbii hüquqların yerinə yetirilməsi, dövlət hakimiyyəti tərəfindən təmin olunması, dövlət tərəfindən qəbul olunması və tanınması üçün əsas şərtdir. Dövlət öz vətəndaşının azadlıq hüququnu tanımaqla həm də özünün bir ali tərəf kimi hüququnu yaratmış olur, tanımış olur. Dövlət öz azad vətəndaşlarının timsalında daxilən daha da böyüyür, güclənir. Dövlət öz vətəndaşının azad hüquqlarını tanıyırsa, deməli, vətəndaşının azad fəaliyyəti üçün də şəraiti yaratmaqda borclu olan tərəfə çevrilir. Hüquqların tanınması və qəbul edilməsi bu hüquqların təmin olunması məsuliyyəti və öhdəliyini meydana gətirir. Hüquqları tanımaqla hərəkətlər formalaşır, təmin etmək istiqamətləri meydana gəlir. Tərəflərin hüququnun qəbul olunması məsələləri qəbul edən tərəfdə məsuliyyəti meydana gətirir. Azadlıq mütləq olmaqla bərabər, şəraitlə də bağlıdır. Dövlət (dövlət hakimiyyəti) insanların azad şəkildə yaşamaları, fəaliyyət göstərmələri üçün kifayət qədər şəraiti yaratmaqda borclu olur və öz resurslarını məhz bu istiqamətə yönəldir. Dövlətin məsuliyyəti və öhdəliyi onun vəzifəsindən ortaya çıxır. Azadlığın ifadəsi olan seçki hüquqları üçün şəraiti yaratmaq dövlətin əsas funksiyalarından birinə çevrilir. Dövlət ümumiyyətlə resurs təmin edən tərəf kimi böyük əhəmiyyət kəsb edən qurum rolunu oynayır. Dövlətin resursları da onun öz vətəndaşlarından toplanır. Dövlət hüququ dövlət hakimiyyətinə resursların cəmləşməsi üçün əsas və haqq verir. Dövlət başlıca olaraq vətəndaşlardan toplanan vəsaiti paylayır, istiqamətləndirir. Dövlət daxilində olan bütün fəaliyyət bir- birinə tərkib olur, biri-digərini şərtləndirir. Bu şərtlənmə sayəsində tərkib hissələrdən bütöv əmələ gəlir. Şərtlənmələr strukturun formalaşmasının əsaslarını meydana gətirir. Dövlət Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|