Vaqif Sultanlı
80
– Özgə qövmlər irəli gedəndə biz yuxuda olmuşuq,
xəbər tutmamışıq. Sonra da öz soyumuzdan olanlar kimlər-
ləsə əlbir olub əlimizi-qolumuzu, yolumuzu bağlayıblar,
hərəkət etməyə, irəli getməyə qoymayıblar. O qədər
qəflətdə saxlanmışıq ki, gecə-gündüz yol getsək də, bir
yana çıxa bilmirik. Bu fəlakətin toxumları min illərlə qabaq
atılıb...
Qoca heyrətlə sürü başçısını dinləyir, nə cavab verə-
cəyini bilmirdi.
Sürü başçısı:
– Tanrı eşqinə, bizə bir yol göstər, qoca!- dedi və ar-
xaya çevrilərək əllərilə səhrada yatışan insan sürüsünə işarə
ilə: - Bu biçarələrə rəhmin gəlsin. Yollardaca qırılıb qurta-
rıblar, bütöv bir qövmdən qalan gördüyün bu tör-
töküntüdü. Belə davam edərsə, bunlar da mənzil başına
yetişməmiş qırılacaqlar.
Sürü başçısının səsindən, davranışından, dodaqların-
dan qopan sözlərin deyiliş tərzindən itirilmiş əzəmətin ağrı-
sı, həsrəti boylanırdı. Üzündə bıçaq yarası kimi açılmış qı-
rışların arasında ömrünün erkən illərinə məxsus hansısa
əzik, kədərli bir təbəssümün işartıları oynaşırdı. Baxışı, du-
ruşu, davranışı ilə ümidsizlik və çarəsizlik içərisində qov-
rulduğunu duymamaq mümkün deyildi.
Qoca:
– Diliniz mənə doğma gəlir, hansı soydansınız?
– Soyumuz bəlli deyil.
– Soysuz da insan olarmı?
– Çox-çox əvvəllər hansı soydan olduğumuzu bilmi-
şik, ancaq əsrlər, qərinələr keçdikcə zaman-zaman hər şeyi
unutmuşuq. İndi gördüyün bu biçarələrdən nə yazıq ki, bir
kimsə soyunu-uruğunu bilmir.
Səhra savaşı
81
Qoca çarəsiz-çarəsiz:
– Mən nə kömək edə bilərəm sizə? Soyunu-uruğunu
bilməyən kütləyə kömək etməkmi olar?
Sürü başçısı:
– Doğru sözdü, soyunu-uruğunu itirən toplumun xilas
olması müşkül işdi. Ona görə də nicat tapmağımız üçün bi-
zim bələdçiyə, yol göstərənə, məsləhət sahibinə ehtiyacımız
var. Nə gizləyək, o qədər gecikmişik ki, bundan belə vaxt
itirməyimiz ölümə bərabərdi.
– Yox, mən sizə bələdçilik edə bilmərəm.
Sürü başçısı səsinə yalvarış ahəngi qataraq:
–
Bizə rəhmin gəlsin, qoca, - dedi.
Qoca başını buladı.
– Gəl, gördüyün bu sürüyə sahib ol, səni özümüzə
başçı seçək, başımızın tacına çevirək. Nəyimiz varsa, sənin
yolunda qurban verək. Apar bizi gələcəyə... Qurtar bizi bu
bəladan...
– Yox, mənim yolum keşmişə sarıdı, gələcəyə dönə
bilmərəm.
– Bu qədər inad etmə, qoca?
– Üz vurmayın, geriyə dönüşüm əsla mümkün deyil.
– Sənin üçün hər şey edərik...
– ...
Qoca cavab vermədikdə sürü başçısı daha qətiyyətlə:
– Getmə, - dedi.
Qoca təəccüblə:
– Nə səbəbə?- deyə soruşdu.
Sürü başçısı:
– Sənin ora gedib çıxmağa ömrün yetməz, qoca –
dedi.
– ...
Vaqif Sultanlı
82
– Geridə bir kəs qalmayıb, sən orda təkbaşına necə
baş çıxaracaqsan?
– ...
– Söylə, fikrin nədi, niyə susursan?
Ancaq sürü başçısı qocanın onun sorğu-suallarına qə-
tiyyən məhəl qoymadığını gördükdə hirslə:
– Özün bilərsən, - deyə əlavə etdi.
Sonra o sürünü yol hazırlığına gətirmək üçün müha-
fizə başçısına əlilə işarə verdi. Əli şallaqlı mühafizəçilər
yaranmış fürsətdən istifadə edərək dincini almaq üçün necə
gəldi uzanıb yatışmış insan sürüsünü haray-həşirlə ayağa
qaldırmağa başladılar. Çox keçmədi ki, sürü ayağa qaldı-
rılaraq yola düşmək üçün hazır vəziyyətə gətirildi.
Sonra sürü vəhşi nərə səsinə bənzər hərəkət əmrilə ar-
xasınca bomboz toz dumanı qaldıraraq uzaqlaşdı. Qoca yə-
hərin üstündə göy üzünü örtən bu qatı, bulanıq toz duma-
nını xeyli süzdü və qorxunc bir yuxudan oyanıbmış kimi
ətrafına göz gəzdirərək ehtiyatla yoluna davam etdi.
Bir qədər gedəndən sonra təkrar geriyə boylandı; ba-
yaq sürünün arxasınca qalxan toz dumanı səngimiş, səhra
əzəli rənginə dönmüşdü. Uzaqda üfüqlərin nazilib bitdiyi
yerdə xala bənzər qara bir ləkə görünməkdə idi.
Bir anlığa qocaya elə gəldi ki, tarixə, keçmişə aparan
yol burdan, bu vəhşi, əcaib insan sürüsünə rast gəldiyi, sor-
ğu-suala çəkildiyi yerdən başlayır və artıq tarixin içərilərinə
qədəm qoymaqdadı.
* * *
Qarşıda yоl-riz gözə dəymirdi, hər şey çalxalanan
qum dənizinin kоr dalğalarında qərq оlmuşdu, ancaq
Səhra savaşı
83
qоcaya elə gəlirdi ki, səhranın qоynu ilə yalnız оnun gedə
biləcəyi, yönü, səmti bəlli bir yоl uzanır; buna о qədər əmin
idi ki, atının başını saxlamır, elə hey sürür, sürürdü.
Yоl uzandıqca uzanır, bitmək, tükənmək bilmirdi.
Səhranın içərilərinə doğru irəlilədikcə ruhunun üfüq-
ləri açılır, genişlənirdi. O, qəlbinin dərinliklərində nəyinsə
dəyişdiyini, özgələşdiyini duyaraq özünü büsbütün başqa
bir aləmdə hiss edirdi.
Qoca ömrünü yollara tökərək gedirdi və hərdən çev-
rilib arxaya baxarkən ömrünü-gününü yeyib bitirən
yollarda qoyub getdiklərinin izlərini, nişanələrini axtarırdı.
Ancaq nə qədər boylanırdısa arxada qalan günlərini
xatırlada biləcək heç bir şey gözlərinə toxunmurdu.
Atını sürdükcə sanki yollar ayağa duraraq onu qarşıla-
yır və üz tutduğu uzaq mənzilə yola saldıqdan sonra təkrar
torpağa sərilirdi. Və bütün bunlar elə bir nizamla təkrar
olunurdu ki, o düşündüklərinin başqa cür ola biləcəyini xə-
yalına belə gətirə bilmirdi. Bəzən də ixtiyarsız olaraq yolla
söhbətləşir, tənhalığını, kimsəsizliyini bölüşməklə təskinlik
tapırdı.
Səhraya qəriblik çökmüşdü.
Yol uzanırdı.
VII FƏSİL
Aradan bunca zaman keçəndən sonra qoca yola
qədəm qoyduğu günün həyəcanını xəyalından çıxara
bilmir, bu qərara necə gəldiyini düşünür, onu gələcəkdən
biryolluq ayıran bu dönüşün ruhunda yaratdığı təlatümü
təkrar yaşayırdı.
Dostları ilə paylaş: |