Microsoft Word semil sadiq-?d?biyyatla bütövl?smis s?xsiyy?tl?r
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
144 Söhbət əsnasında indiki gənclikdən şikayətini də dilə gətirdi ustad sənətkar. Əsərlərinin oxunmama- sından və yenidən nəşr olunmamasından danışdı. Elə bil neçə illərdir, arzusunda olduğum fikrimi səslən- dirmək üçün kömək etdi mənə. Və söz verdim: “85 il- lik yubileyinizə “İdeal” silsiləsindən, SafAğ elminin əsasları olan 6 əsəri müasir tələblərə uyğun çap edə- cəyik”. Bir neçə aydır ki, “İdeal”, “Məhşər”, “Qəbiris- tan”, “Cəhənnəm”, “İsahəq-Musahəq”, “GurÜn”əsər- lərinin redaktoru kimi çalışıram. Həftədə bir dəfə İsa müəllimi görməyə getdim, qeydlərimizi, dizaynları- mızı ona göstərdim, kitabın formatı haqqında fikirlə- rini öyrəndim, düzəlişlərini götürdüm. İki eynəyi üst- üstə qoyub oxumasına baxmayaraq, ustad sənətkar hər bir kitabının korrektə səhvinə belə diqqət yetirir- di. Ən çox üstündə işlədiyimiz əsər isə “İdeal” oldu. Çünki həmin əsərə iki ayrıca bölmə yazmış, bəzi his- sələrə isə xeyli əlavələr etmişdi. Digər tərəfdən də “Yanar ürək”dən bu tərəfə “heç kəsin anlamadığı bədbəxt OdƏr”in yazdığı bu əsər hər işarəsində bö- yük bir məna daşıyır, hər bir hərfi bir körpüdür. İsa Muğannanın xətti də o qədər mistikdir ki, bəzən elə olurdu ki, zəng edib filan sözdəki filan hərfdən sonra gələn hərf nədir deyə soruşmasaq olmurdu. Hər dəfə də ağsaqqalın ocağında süfrə açılırdı. İs- tər Firuzə xanım, istərsə də qızı Sevinc xanım Qərb bölgəsinin zəngin nemətləri ilə bəzədilmiş süfrəyə əy- ləşməyimizi israrla tələb edirdi. O qədər qayğı ilə, o qədər səmimi şəkildə yeməyi təklif edirdi ki, etiraz et- məyə belə adam utanırdı. Əsl azərbaycanlı ağbirçək təcəssüməsidir Firuzə xanım. 145 Firuzə xanımın İsa müəllimə qayğısı hər an diqqə- ti çəkir, bir Azərbaycan qadınının timsalında onunla fəxr edirdim. Söhbətlərin birində Firuzə xanım dedi ki, Allahdan bir arzum var ki, İsa yaşadığı müddətdə məni də yaşatsın. Onu heç kimə etibar edə bilmərəm. İsa müəllim özünəməxsus tərzdə güldü və dedi: – Onda gərək əbədi yaşayasan! Bəli, İsa müəllim əbədi yaşamağa haqqı çatan bir şəxsiyyətdir. Və sözsüz ki, yaşayacaq da. O vaxta ki- mi yaşayacaq ki, işıq gəmisi Olama-Yerə ensin və bu dünyanı bir ideya altında birləşdirsin, sülhü, əmin- amanlığı bərqərar etsin. Bağ Atanın OdƏrləri ağ günə çıxsın! Bu gün demək olar ki, redaktoru olduğum bu əsərlərin hamısının çapı bitdi. Ən son əlimə aldığım əsər isə “İdeal” romanı oldu. 750 səhifəlik bu əsər mö- cüzəvi bir görünüşlə ruhumun və kitab rəfimin şahı oldu. Sanki arzusunu belə qəlbimə gətirməyə çəkindi- yim bir iş baş tutdu. Mənim də Ustad sənətkarımıza bir töhfəm oldu. “OdƏrlər” romanım. Roman haqqında İsa Muğanna- ya danışdım. Kişinin elə bil çiçəyi çatladı. “Nə vaxt verirsən, oxuyum”, – dedi. Buna inanmadım. Səhhəti- nin o qədər də yaxşı olmadığını görürdüm. Bunu oxumasını ondan istəməzdim. Amma israrla çap edib göndərməyimi istədi. Kitabı verdim. Üç gündən son- ra zəng etdi: – Ya Allah! Ya Allah! Necəsən? Əsərini oxudum, ürəyimə çox yatdı. Çox mənalı, müdrik, ali roman yazmısan. Sevinə-sevinə təbrik edirəm. Böyüksən, amma daha böyük gələcəyini gözləyirəm... Xahiş edi- 146 rəm səhifələrin arxasındakı qeydlərimə laqeyd ol- ma... Çünki bizim ikimizin taleyi var bu kitabda. Tale birliyi, əbədi yazıçılıq birliyi, gələcək həyat birliyi bö- yük, nadir xoşbəxtlikdir... Məncə, heç bir azərbaycanlı “İdeal”ı oxumadan, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə tanışam deyə bilməz. Allah bu müdrik insana can sağlığı versin, yarımçıq qalan əsərlərini tamamlasın! www.publika.az 147 İsa Muğanna yaradıcılığının “Ün” poemasındakı poetik təhlili Bu yaxınlarda xalq şairi Zəlimxan Yaqub mənə zəng etmişdi. “Zəlimxan müəllimdir, danışan” deyən- də bir az təəccübləndim. Çünki telefon zənginə qədər elə bir ciddi münasibətimiz və ya ünsiyyətimiz olma- mışdı. Amma bizi bağlayan bir ortaq bağ olduğunu bilirdim. Məhz bu ortaq bağa görə sanki çoxdandır, Zəlimxan müəllimlə münasibətlərimiz varmış kimi söhbəti davam etdirdik. Əlbəttə ki, Zəlimxan müəlli- mi şirin və zəngin dilə, rəvan nitqə, xalq təfəkkürün- dən süzülüb gələn türk-Turan sevdalı, haqq və ədalət yükümlü şeirlərə sahib bir ədib olaraq əksəriyyət ki- mi mən də tanıyır və rəğbət bəsləyirdim. Lakin bu rəğbətin əsas səbəblərindən biri Zəlimxan müəllimin də Ustad dediyi ustadım, böyük yazıçımız İsa Mu- ğanna idi. İsa Muğanna Zəlimxan müəllimi çox istə- yirdi. Həmişə ondan söz düşəndə böyük hörmət və məhəbbətlə danışardı. Məhz buna görə də zənnim məni yanıltmadı. Söhbət elə ortaq bağımızdan getdi. Hələ uzun illər bundan qabaq İsa Muğannanın “Yeni Azərbaycan” qəzetində işıq üzü görən “Zəlimxan Ya- qub və “Bisütun”da külüng səsi” məqaləsində yazdı- ğı fikirlər onun Zəlimxan Yaquba verdiyi böyük də- yərin nümunəsidir: ”Həq”dən – Ağdan xəbər verən Ün eşidənlər əsla şübhə eləmirlər ki, Zəlimxan Yaqu- bun səsi də “Həq”dən – Ağdandır”... Külüngün “Bi- sütun”u Bağıstana döndərsin, bütöv Azərbaycanda, vahid Bağdayda əbədi vəkil əbədi şeirin gurlasın...” Söhbətimiz zamanı Zəlimxan müəllim dedi ki, Şəmil, 148 ustadımızı tez-tez yuxuda görürəm, gör yuxuda mə- nə nə dedi?! – “Bilirəm, məni yaxşı oxumusan. Ancaq sənə tam aydınlığı ilə çatmayan çox mətləblər var. Qaldırdığım problemlərə, toxunduğum məsələlərə yenidən güzgü tutmağa, SafAğlara, OdƏrlərə cəmiy- yətdəki təhriflərə aydınlıq gətirməyə böyük ehtiyac var. Hər şeyi təzədən başla, məni yenidən oxu, ağlı- mın, idrakımın, təfəkkürümün süzgəcindən keçən nə varsa, hamısını ürəyindən keçir. Mənim yaradıcılığım sağlığımda mən istəyən kimi açılmadı. İnanıram ki, onu sizlər açacaqsınız. Vuruşun təhriflərlə, SafAğlar, Odərlər dünyanın naqis işlərini düzəltmək üçün bizə hava, su kimi gərək olacaq. Mən yazdığımı yazmı- şam, dediyimi demişəm. Demədiyim çox şeyləri də ürəyimdə o dünyaya – inandığım dünyaya aparmı- şam. Son söz Odər bəşəriyyətinin, uca hökmdarın – Ey Sarın, SafAğların olmalıdır. Mən ölməmişəm! Öz fikir gəmimdə yol gedir, dünyaya, dünyama və sizlərə baxıram”. (P.S. Zəlim- xan müəllim mənə telefonda dediklərini daha bədii formada poemanın girişi kimi çap etdirdiyi üçün hə- min mətni verməyi daha məqbul hesab etdim. 2, səh. 39) Mən də bu sözlərdən təsirlənib, “Ün” adlı poema yazdım. Göndərim sənə, ona bir yaxşıca bax, sonra məsləhət bildiyin bir yerdə yayımlayaq. Mən bilirəm, sən Muğannaya ən böyük dəyər verənlərdənsən”. Bu fikirlər ruhumu oxşadı. Birinci ona görə ki, us- tad hesab etdiyim fikir adamının yaradıcılığına bələd olduğumu bilən, dostluğumuzdan agah olan Xalq şai- Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|