Microsoft Word шфмт ў?ув ?ўлланма verstka doc



Yüklə 4,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə40/107
tarix03.04.2023
ölçüsü4,54 Mb.
#104129
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   107
Шарқ фалсафаси ва маданияти тарихи. Д.Пўлатова

 
 
Baholashning ko‘rsatkich va mezonlari 
Guruhlar 
Javob 
mazmuni 
Taqdimot 
varog‘ining 
to‘ldirish 
sifati 
Guruh 
faolligi
 
Reglament
ga amal 
qilish 
Jami 
ballar 
1.
2.
3.
4.
5.
4 – guruh topshirig‘i 
1-bosqich. Midiya, Mitanni, Qadimgi Xett davlati, Frigiya. Lidiya. 
Urartu mamlakati madaniyatini gapirib berish. 5 daqiqa. 
2-bosqich. Guruhda muhokama qiling 5 daqiqa. 
3-bosqich. Taqdimot varog‘ini to‘ldiring (organayzer yordamida) 10 
daqiqa 
4-bosqich. Taqdimot bilan chiqish 5 daqiqa 


125
5-bosqich. Boshqa guruhlarning taqdimotini baxolash.
 
Baholashning ko‘rsatkich va mezonlari 
Guruhlar 
Javob 
mazmuni 
Taqdimot 
varog‘ining 
to‘ldirish 
sifati 
Guruh 
faolligi 
 
Reglament
ga amal 
qilish 
Jami 
ballar 
1.
2.
3.
4.
Guruh bo‘yicha baholash mezonlari 
Har bir guruh boshqa guruhlarni baholaydi. Har bir talab bo‘yicha – 2 
ball 
Guruh 

Tushunarli 
va aniq 
javob (0,5) 
Ko‘rgazma-
lilik 
(0,5) 
Reglament
ga amal 
qilish (0,5)
Guruh 
faolligi 
(0,5) 
Jami 
ball 
1.
2.
3.
4.
Hisob natijasi 
Guruhlar 

Umumiy 
ball 
Umumiy 
ball 
Umumiy 
ball 
Umumiy 
ball 
Umumiy 
ball 
1.
2.
3.
4.
Umumiy 
hisob 
Ballari 
Baho 
Seminar mashg‘uloti va mustaqil ta’lim uchun 
 tavsiya etilgan adabiyotlar: 
1.
Adamson Peter. Philosophy in the Islamic World: A Very Short 
Introduction. Oxford University Press, New York,2015.
2.
Majid Fakhry. A History of Islamic philosophy. New York. 2004. 
3.
William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel .The Essential World 


126
History,Volume I: To 1800: Boston, 2007. 
4.
Victoria S. Harrison. Eastern Philosophy. The Basics. New York. 
2013 
5.
Po‘latova D. Qodirov M. va boshq. Falsafa tarixi: Sharq falsafasi. 
O‘quv qo‘llanma. –T.: TDShI, 2015.
6.
Sharq falsafasi. Mas’ul muharrirlar: Ibrohimov N.I., Ahmedova 
M.A.–T.: TDShI, 2006 
8-mavzu 
Qadimgi Shumer va Bobilda ijtimoiy tafakkur 
 
Reja 
1.
Baynalnahrayn (Mesopotamiya) madaniyati.
2.
Shumerliklar marosimi va taqdir haqidagi tasavvurlari.
3.
Xammurapi qonunlari majmuasi 
Mavzuning tayanch tushunchalari 
To‘fon to‘g‘risida, Shumer afsonasi, Zuisudra, ilohiy vahiy, Tilmun 
(Bahrayn), “Ism” shumerliklar tasavvurida, “Inson va uning shaxsiy 
xudosi”, podsho Xammurapi qonunlari majmuasi.
Dunyoning kelib chiqishi, uning mohiyati va insonning undagi 
o‘rni haqidagi savolga javob topishga harakat qilgan qadimgi falsafiy 
tizimlar o‘zining uzoq tarixiga egadir. Insonni o‘rab turgan dunyo 
tadrijiy ravishda uning faoliyati uchun mavzuga aylana borgan. Inson 
dunyoga bo‘lgan o‘z munosabatini dastlab nazariy shakllarda ifoda 
qila olmagan. Inson amaliy faoliyatining rivojlanishi voqealarning 
muayyan izchillikda mushohada qilishga asoslangan uning 
qobiliyatini takomillashishiga olib kelganligi orqasida tabiat 
hodisalarining ba’zi qonuniyatlarini idrok etishga muvaffaq bo‘lgan. 
Tilning rivoji va avvalo majhul tushunchalarning paydo bo‘lishi 
nazariy tafakkurning shakllanishiga turtki bo‘lgan. Inson umrining 
o‘tkinchiligini idrok etish, zamon haqidagi tasavvurning paydo 
bo‘lishiga sabab bo‘lgan. Qadimgi davrning ba’zi afsonalarida zamon 
qadriyat mezoni sifatida namoyon bo‘la boshlagan. Faqat abadiy 
narsagina mukammal bo‘lishi haqidagi tasavvur kelib kelib chiqqan. 
Abadiylik ilohiy mavjudlik va faoliyatlilik sifatida namoyon bo‘la 
boshlagan.
Inson tafakkuri taraqqiyotining muhim natijasi sifatida yozuv 
kashf etilgan. U bilimlarni avlodlardan avlodlarga uzatishning yangi 


127
imkoniyatini beribgina qolmay, balki 
bilimlarning o‘z taraqqiyoti tagzaminini ham 
boyitgan.
Sharq mamlakatlaridagi falsafiy tafakkur 
taraqqiyoti to‘g‘ri chiziq bo‘ylab rivoj topmagan. 
Garchi ba’zi taraqqiyot bosqichlarida va ayrim 
sohalarda o‘zaro ta’sirni istisno qilmagan holda, 
Sharqqa taalluqli bo‘lgan o‘rganilayotgan uch 
mintaqa, ya’ni Yaqin Sharq, Hindiston va Xitoy – 
mustaqil madaniy butunlikni tashkil etgan.
Yaqin Sharq tom ma’noda qadimgi davrda falsafiy an’anaga 
asos sola olmagan. Ammo u dunyoning boshqa mintaqalaridan farqli 
o‘laroq, dehqonchilik va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot jihatidan doimiy 
ravishda ilgarilab ketgan. Bu narsa bilim va tajriba to‘planishiga omil 
bo‘lgan. Hosil qilingan amaliy ma’lumotlar nazariy tafakkur rivoji 
uchun turtki bo‘lgan. Ular umuman diniy tasavvurlar, mafkura va 
madaniyatga o‘z ta’sirlarini o‘tkazganlar.
Ushbu boy meros asoslarini Kichik Osiyo qirg‘oqlarida 
yashovchi yunonlar va ular orqali butun ellinistik dunyo o‘zlashtirib 
olgan. Insoniyatning barcha bilim sohalariga Yunoniston qo‘shgan 
buyuk hissani, shu jumladan, falsafa sohasidagi tafakkur taraqqiyotini 
yuqoridagi asoslarsiz tasavvur qilish mumkin emas
40
.
Yaqin Sharqning qadimgi madaniyati Hindiston bilan aloqada 
bo‘lgan. Ammo bu yerdagi fikr taraqqiyoti avval boshdanoq ozmi-
ko‘pmi mustaqil ravishda rivojlangan. Hindistonda iqtisodiy, siyosiy 
va irqiy o‘zgarishlarga qaramasdan, falsafiy an’ana to‘laligicha hech 
qachon uzilmagan. Bu an’ana hind jamiyatida doimiy barhayot 
merosning barqaror unsuri sifatida mavjud bo‘lgan.
Xitoyning qadimgi va o‘rta asrlar falsafasini ham Xitoy 
jamiyatining ma’naviy hayotidan ajratib bo‘lmaydi. U ham mustaqil 
ravishda taraqqiy etgan. Ammo faqat buddaviylik unga sezilarli ta’sir 
etgan bo‘lsa ham, biroq bir necha asrlar davomida u mahalliy an’ana 
va ma’naviy hayotga moslashtirilgan.
Eramizdan oldingi IV va III ming yilliklar orasida 
Baynalnahrayn va Misr zaminida yozuvning mavjudligi haqida 
40
Қаранг
: William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel .The Essential World 
History,Volume I: To 1800: Boston, 2007. 
Р
. 10. 

Yüklə 4,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   107




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə