Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 trayektoriyalarla tez-tez törədilən hadisələr həmçinin mövcud siyasi vasitələrin məzmununa da təsir göstərərək, digər vasitələrin də meydana gəlməsini zəruri edir. Siyasi hərəkətlərin tez-tez təkrarən törədilməsi əsasən siyasətin istiqamətlərinin formalaş- masının əsaslarını təşkil edir. Məsələn, dövlətin xarici siyasət fəaliyyəti zamanı ardıcıl olaraq törədilən siyasi hadisələr xarici siyasət kursunu və istiqamətlərini formalaşdırır. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr həmçinin tez-tez təkrar olaraq törədilir ki, siyasi hadisələr məlum olan trayektoriyalara cəlb edilsin. Bu bir növ həm də siyasi hadisələrin idarə olunmuş formada törədilməsini əsaslandırır. Siyasi hadisələrin eyni trayektoriyalar üzrə təkrar törədilməsi siyasi sistemin mexaniz- mini formalaşdırır. Siyasi sistem məhz təkrar törədilən hadisələrin təsiri ilə öz dayanıqlığını, möhkəmliyini artırır. Siyasi hadisələrin təkrarlanması əsas və digər maraqların təmin edilməsi üçündür. Məsələn, dövlətin qanunlarının hazırlanması üzrə hərəkətlər təkrar-təkrar edilir, bu zaman oxşar və eyni məzmuna malik olan əsas maraqlar təmin edilir. Qanunlardan digər normativ-hüquqi aktların yaranması isə əsas maraqdan doğan digər maraqların təmin edilməsinə əsaslanır. Bu bir növ baş kanaldan (əsas kollektordan) paylayıcı kanalların və paylayıcı kanallardan suvarma sahələri üçün su arxlarının çəkilməsinə bənzəyir. Su arxlarından isə su sahələrdə əkilən taxılın və tərəvəzin sulanması üçün istifadə edilir. Suyun baş kanal vasitəsilə ümum axını elə siyasi hadisələrin trayektoriyalarla təkrar törədilməsini xatırladır. Burada əsas maraq məhsulun yetişdirilməsidir. Suvarma isə məqsədə çatmaq üçün edilən hərəkətlərdir. Ümumiyyətlə, böyük kanaldan tərəvəz bostanlarının suvarılması şəbəkəsi bir suvarma sistemidir. Həmçinin yaşayış evlərinə, istehsal, ticarət və xidmət obyektlərinə, küçələrə elektrik enerjisinin verilməsi üçün elektrik stansiyaların, yarımstansiyaların tikilməsi, ötürücülərin (transfor- matorların) yaradılması və işıq dirəklərinin salınması və naqillərin çəkilməsi bir sistemdir. Həmin sistem qurulur və enerji vasitələrlə müvafiq obyektlərə ötürülür. Buna bənzər sistemlər su və qaz şəbəkələri sistemləri də vardır. Burada əsas məsələ sistemin 70 qurulmasıdır. Sistem ümumilkdə çoxlu sayda maraqların təmin edilməsinə yönəlir. Yaşayış və iqtisadiyyat, sosial infrastruktur, hərbi və mədəniyyət, təhsil və elm, səhiyyə sahələri və digər sahələr artdıqca, maraqlar da artır, tələbat artır və su, elektirk və qaz, eləcə də rabitə şəbəkələri də genişlənir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi sistemlərdə siyasi hadisələr də sürətlə törədilir və maraqlara müvafiq olaraq trayektoriyalar da artır və hadisələr vasitələr üzərinə vasitələrin əlavə edilməsi prinsipi ilə tez-tez törədilir.
Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr sürətlə törədildiyindən, trayektoriyalarda ardıcıl törəmə prosesləri baş verir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr sürətlə törəndiyindən, siyasi hadisələr də trayektoriyalarda ardıcıl olaraq bir-birilərini sürətlə əvəz edir. Yəni siyasi hadisələrin səhnələnməsi prosesləri sürətlə həyata keçirilir. Siyasi hadisələr siyasi şəxslər tərəfindən onların maraqlarını təmin etmək üçün törədildiyindən siyasi hadisələrin yeni trayektoriyaları da tez-tez yaranır. Maraqlar tez-tez yarandığından siyasi hadisələr də həmin maraqların təmini istiqamətində tez-tez törədilir. Bu zaman siyasi hadisələrin əhatə olunduğu siyasi proseslər axını, siyasi hərəkətlər axını, istiqamətlər siyasi şəxslər tərəfindən müəyyən edilir. Siyasəti icra edən şəxslər əvvəlcə maraqları və maraq yollarını müəyyən edir, sonra isə həmin yollarla öz siyasi aktlarını həyata keçirirlər. Siyasi hadisələrin bir-birinə keçmələri, əvəz olunmaları sürətlə həyata keçirildiyindən siyasi proseslər də idarə olunmağa cəlb edilir. Siyasi prosesləri idarə etmək, yəni törədilən və törədiləcək siyasi hadisələrin forma və məzmununu müəyyən etmək üçün siyasi hadisələrin törədilməsi formasını, məkan və məzmununu müəyyən edərək iqstiqamətləndirmək tələb olunur. Siyasi hadisələr həm də ona görə idarə olunur ki, siyasi münasibətlərin bir münasib me- xanizmi formalaşdırılsın. Siyasi hadisələr idarə olunarkən cəmiyyətin üzvləri (şəxslər-fərdlər) arasında münasibətlərin 71 formalaşması mexanizmi yaranır, onların vəzifə və öhdəliklərinin müəyyən olunması üçün müvafiq və iyerarxik sistem yaranır. Siyasi hadisələr idarə olunarkən siyasi hadisələrin qruplaşması baş verir. Siyasi inkişaf zamanı qruplaşmış siyasi hadisələrin bir- birilərinə keçmə prosesləri də sürətlə baş verir. Siyasi hadisələrin sürətli törədilməsi prosesləri nəticəsində ümumi siyasi mühitdə siyasi enerji artır. Siyasi hadisələrin enerjisi isə yeni-yeni siyasi hadisələrin törədilməsini zəruri edir. Yeni hadisələr yeni vasitələri əmələ gətirir. Ümumilikdə isə siyasi mühitdə törədilən siyasi hadisələrin sayı artır. Bunun nəticəsi olaraq siyasi inkişaf təmin edilir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələrin idarə olunması siyasi hadisələrin qanunauyğun törədilməsini təmin edir. Siyasi idarə etmə sürətli inkişaf zamanı sürətlə törədilən siyasi hadisələrin öz trayektoriyalarından kənara çıxmasında kəskinliyin qarşısını alır. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələrin idarə olunması siyasi sistemin qarşılıqlı fəaliyyət mexanizmini təmin edir. Siyasi hadisələrin siyasi qurumlarda sürətlə törədilməsinə görə siyasi hadisələrin əvəz olunması da sürətlə müşahidə olunan prosesə çevrilir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələrin idarə olunması siyasi hadisələrin siyasi qurumlarda, qarşılıqlı fəaliyyət göstərən siyasi sistemin qurumlarında, subyektlərində qarşılıqlı şəkildə sürətlə və tələbata müvafiq olaraq törədilməsini təmin edir. Siyasi inkişaf zamanı mükəmməl idarəçilik sistemi yaranır. Siyasi inkişafda siyasi sistemin obyekt və subyektlərinin sayı artırılır. Nəticədə daha çox siyasi vasitə siyasi sistemlərdə fəaliyyət göstərir. Siyasi hadisələrin idarə olunması məqsədli inkişafın əsasını təşkil edir. Məqsədli inkişaf isə özlüyündə tələb edir ki, siyasi hadisələr törədildikcə baza trayektoriyasına cəlb edilsin. Siyasi hadisələrin idarə olunması siyasi inkişafı zəruri edir. Siyasi inkişaf baza və üst qat siyasi hadisələrin bir-birinə keçmələrini təmin edir. Siyasi hadisələrin idarə olunması siyasi hadisələrin məqsədli və maraqlara cavab verəcək səviyyədə törədilməsini təmin edir. Bu isə o deməkdir ki, insanlar öz iradələrinə tabe olaraq siyasi hadisələr törədirlər.
Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|