Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (Qeyd: sürət amilinə qeyri-adi əsasda baxmaq düzgün olmaz. Sürət yalnız qanunauyğunluq çərçivəsində məntiqi əsaslara söykənməlidir).
- Z.T.Qolenkova, M.M.Akuliç, V.M.Kuznetsov. Professor Z.T.Qolenkovanın
75 trayektoriyadan digərlərinə keçmələri prosesləri də sürətlənir. Sürətlənmiş və ardıcıl olaraq törədilən hadisələrin əvəzlənməsi prosesləri də sürətlənir. (Qeyd: sürət amilinə qeyri-adi əsasda baxmaq düzgün olmaz. Sürət yalnız qanunauyğunluq çərçivəsində məntiqi əsaslara söykənməlidir). Siyasi hadisələr tələbata müvafiq olaraq sürətlə törədildiyindən, yeni maraq və tələbatların meydana gəlməsi də sürətlə müşahidə edilən bir prosesə çevrilir. Siyasi hadisələr trayektoriyalarda sürətlə törədildiyindən mütləq şəkildə ardıcıl əvəzolunma prosesləri də baş verir. Əvəzolunma prosesləri yeni şərait və tələbatlardan irəli gəlir. Növbəti siyasi hadisələr sürətlə törədildiyindən tez-tez müxtəlif siyasi şəraitlər meydana gəlir. Ümumiyyətlə, siyasi inkişaf sürətli hərəkət ritmini özündə ehtiva etdiyindən və tələbat və maraqların yaranmasına əsaslandığından, siyasi hadisələr də qarşılıqlı olaraq və birlikdə bağlı şəkildə törədilməlidir. Siyasi inkişaf artan hərəkət xassəsini özündə birləşdirir. Bununla yanaşı, tələbat yarandıqda, şəraitə müvafiq olaraq hərəkət tempi azala da bilər. Məsələn, hərəkət trayektoriyasında vacib məsələ ortaya çıxarsa, həmin hərəkətin törədilməsini növbə baxımından qabağa keçirmək olar. Bu azalma isə növbəti siyasi hadisələrin sürət- lənməsini şərtləndirə bilər. Bu baxımdan da siyasi hərəkətlər siyasi hadisələrin törədilməsini zəruri edir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr bir-birinə cavab verərək törədilməlidir. Belə ki, bir hadisə törədildikdən sonra digər hadisələr törədilməlidir ki, əvvəlki hadisəyə cavab versin, əvvəlki hadisənin təsirlərini gücləndirsin. Nəzərə almaq lazımdır ki, ikinci hadisə birinci hadisəni tamamlamaq, təsirlərini gücləndirmək üçün törədilir, üçüncü hadisə isə birinci və ikinci hadisənin təsirlərini gücləndirir. Bu şəkildə siyasi hadisələr ardıcıl olaraq törədilmə xüsusiy- yətlərinə malik olur. Böyük maraqları təmin etmək üçün böyük maraq yolunda bir neçə siyasi hadisə törədilməlidir ki, marağa çatılsın. Həmin siyasi hadisələr də bir-birilərinə cavab verə-verə törədilməlidir. Siyasi hadisələr törədilərkən yaranmış siyasi şəraitlər tələb edir ki, yeni-yeni eyni və başqa məzmunlu siyasi hadisələr törədilsin. Yeni siyasi hadisələrdən sonra meydana gələn
76 tələbatlar üzərində başqa siyasi hadisələr törədilir. Siyasi inkişaf tez-tez meydana gələn tələbatlara bağlı olduğundan siyasi hadisələr də həmin tələbatlara cavab olaraq törədilir. Siyasi hadisələrin törədilmə xüsusiyyətləri siyasi hadisələrin miqyası, həcmi tələbatların ölçüsündən yaranmış şəraitlərin xüsusiy- yətlərindən asılıdır. Tələbat böyük olduqca siyasi hadisə də böyüyür. Siyasi hadisə böyüdükcə, təsir də artır, təsir artdıqca emosiya (reaksiya və həyəcan) da artır. Nəticədə hərəkət sürətlənir. Sürətli hərəkət
nəticəsində siyasi
vasitələrin yaradılması prosesləri sürətlənir. Siyasi vasitələrin birləşməsi, ayrılması, yeni məzmunlu siyasi proseslərin meydana gəlməsi də baş verir. Beləcə qarşılıqlı və əlaqəli, təkrar dövriyyəli proseslər həyata keçirilir. Siyasi inkişaf zamanı bir siyasi hadisə digərinə keçən zaman həmin siyasi hadisəni böyüdür, forma və məzmununda dəyişiklik əmələ gətirir.
Dövlət hakimiyyəti dövlətçiliyi təmin edən əsas qurumdur və bu baxımdan əsas siyasi məfhum və anlayışdır. Dövlət hakimiyyəti ayrı-ayrı sahələr üzrə siyasi qurumları təşkil edir və həmin siyasi qurumlar siyasi hadisələr törədirlər. Bir çox fəlsəfi- elmi yanaşmalara əsasən, mənafe üzərində qurulan hakimiyyət daha sabitdir, davamlıdır. Marağa, inam və nüfuza əsaslanan hakimiyyət böyüyüb, tabelikdə olanın rəhbərlə identifikasıyasına keçir. 1
Dövlət idarəetməsi cəmiyyətə və onun qruplarına şüurlu təsir göstərərək, onların ictimai-siyasi cəhətdən zəruri və məqsədə- uyğun olanın məcrasına yönəldir. Dövlət idarəetməsi siyasi rəhbərlik, inzibati-dövlət idarəetməsi, hərbi müdaxilə 1 Z.T.Qolenkova, M.M.Akuliç, V.M.Kuznetsov. Professor Z.T.Qolenkovanın redaktorluğu ilə. Ümumi sosiologiya. Tərcümə edəni: f.e.d., prof. İzzət Rüstəmov. Bakı, Diplomat.2007; 494 səh., səh.338. 77 səviyyəsində mövcud olur. İdarəetmə prosesinin texnologiyasını rəngarəng metodların, prosedur və qaydaların köməyilə həyata keçirilən müxtəlif formaları təşkil edir. İdarəetmənin təsir vasitələrindən asılı olaraq inzibati-hüquqi metodlar, siyasi metodlar, iqtisadi metodlar, sosial metodlar, sosial-psixoloji metodlar, manipulyasiya metodları fərqləndirilir. 1
Nəzərə almaq lazımdır ki, hakimiyyət obyektin subyektə tabeliyini həmişə nəzərdə tutur. Hakimiyyətin obyektinin və subyektinin münasibətləri istər kəskin, müqavimət, istərsə də könüllü, həvəslə qəbul olunan itaətetmə formasını ala bilər. Siyasi hakimiyyət obyektinin keyfiyyətləri hər şeydən əvvəl əhalinin siyasi mədəniyyəti ilə müəyyən olunur. M.Fukonun fikrinə görə, hakimiyyət kommunikasiyalardan və repressiyalardan fərqli olaraq fərdlərin öz aralarında qrupların qruplarla qarşılıqlı təsirini təşkil edən xüsusi qüvvə ilə səciyyələnir. Hakimiyyət meqa-, makro- və mikrososial proseslərdən ayrılmazdır. 2 Nəzərə almaq lazımdır ki, proseslərin özləri də müəyyən istiqamətlər üzrə həyata keçirilən hərəkətlərdən ibarətdir. Hakimiyyətin sosial prosesləri tənzimləmə funksiyası onun həm də proseslər üzərində nəzarətinin əsaslarını zəruri edir. Siyasi qurumların törətdikləri ardıcıl siyasi hadisələrin trayektoriyalanması siyasətin istiqamətlərini müəyyən edir. Dövlət hakimiyyəti siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələrin ardıcıl törədilməsini təmin etmək məqsədilə normalar (qaydalar) yaradır. Həmin normalar vasitəsilə siyasi hadisələrin törədilmə çərçivələri müəyyən edilir. Siyasi hadisələr törədilərkən siyasi qurumların səlahiyyət və funksiyaları müəyyən olunur. Siyasi hadisələr törədilərkən siyasi qurumların fəaliyyət istiqamətləri müəyyən- ləşdirilir. Siyasi qurumların fəaliyyət istiqamətləri dövlət hakimiyyəti tərəfindən müəyyən olunur. Dövlət hakimiyyəti siyasi
1 Z.T.Qolenkova, M.M.Akuliç, V.M.Kuznetsov. Professor Z.T.Qolenkovanın redaktorluğu ilə. Ümumi sosiologiya. Tərcümə edəni: f.e.d., prof. İzzət Rüstəmov. Bakı, Diplomat.2007; 494 səh., səh.451, 452. 2 Həmin kitab, səh.337. Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|