Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Siyasi inkişaf vəziyyətində siyasi sistemin fəaliyyətinin ə sasları
57 törədilməyə bilər. Belə olan halda, siyasi sistemdə fəaliyyət mexanizmi də pozula bilər. Hadisələrin sürətlə törədilməsinin qarşısı alına bilər. Siyasi inkişaf proseslərinin də qarşısı alına bilər. Siyasətin subyektləri sürətli hərəkət zamanı öz hərəkətlərini istiqamətləndirməyi bacarmalıdırlar. Bunun
üçün siyasi
hadisələrin sürətli törədilməsinin nəticəsi ilə meydana gələn şərait siyasi subyektlər tərəfindən yüksək dəyərləndirilməlidir, tədqiq edilməlidir və real təcrübələrə əsasən sürətli olaraq siyasi hadisələr törədilməlidir. Siyasi hadisələr bir növ siyasi subyektlər tərəfindən qorunmalıdır. Bunun üçün isə ilk növbədə siyasi hadisələri törədən mənbələr, siyasi qurumların işi yüksək səviyyədə, peşəkarlıq səviyyəsində təşkil edilməlidir. İkincisi, siyasi qurumlar tərəfindən tez-tez yaranan siyasi şəraitlər də tez- tez tədqiq edilməlidir. Siyasi qurumlar qarşılıqlı olaraq öz işlərini yüksək səviyyədə qurmalıdırlar. Siyasi hadisələr sürətlə törən- diyindən ardıcıl olaraq törədilmə proseslərini təmin etmək məqsədilə siyasi qurumlarda siyasi hadisələr yetişməlidir. Siyasi qurumlar sürətli hərəkəti nizamlamaq üçün öz aralarında qarşılıqlı olaraq sistemli fəaliyyəti təmin etməlidirlər. Sürətlə törədilən siyasi hadisələrin ardıcıllığını pozmamaq naminə bütün siyasi qurumlar cavabverici, qarşılıqlı əvəzləyici, siyasi hadisələrin təsirlərini möhkəmləndirici hadisələri törətməlidirlər. Siyasi hadisələrin törədilməsi anında zaman, vaxt amilinə əməl olunmalıdır. Hər bir tələb olunan hadisə öz vaxtında törədilməlidir. Qoruyucu hadisələr bir növ baza hadisələrin baş verməsi proseslərini qorumalı və təsirlərini gücləndirməlidir. Məsələn, dövlət rəhbəri təhsillə bağlı mühüm qərarlar qəbul edir. Təhsillə bağlı aşağı səlahiyyətli qurumlarda dövlət rəhbərinin qərarlarını yerinə yetirmək və qorumaq üçün müvafiq tədbirlər həyata keçirilir. Siyasi hadisələrin qorunması məhz pilləli fəaliyyətdən də irəli gəlir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr ona görə qorunmalıdır ki, ardıcıl hərəkət prosesləri tənzimlənsin. Qoruyucu siyasi aktlar baza siyasi hadisələri həm qoruyur, həm də gücləndirir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr siyasi şəxslər
58 tərəfindən törədildiyindən, siyasi hadisələrin müvafiq sürət tempini saxlamaq məqsədilə siyasi şəxslərin vəzifə və öhdəlikləri də artırılır. Siyasi şəxslərin məsuliyyəti də artır. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr həm də ona görə qorunur ki, sürətli hərəkət zamanı ortaya çıxan maraqlar qorunsun və yeni maraqların meydana gəlməsi təmin edilsin. Yeni maraqların yaranması yeni siyasi hərəkətlərdən meydana gəlir. Yeni siyasi hərəkətlər yeni tələbatları üzə çıxarır və maraqlar da təmin olunur. Siyasi inkişaf zamanı sürətli hərəkətin özü qorunur ki, həmin sürətli hərəkət tənzimlənə bilsin. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələri qorumaq üçün müxtəlif təsir dərəcələrinə malik olan siyasi hadisələr törədilir. Siyasi hadisələri qorumaq üçün siyasi hadisələr həm obyekt daxilində törədilir, həm də obyektdən kənarda (başqa
obyektlərdə) törədilir. Məsələn, dövlət
strukturlarının hər birinin törətdiyi hadisə ilə həmin strukturun fəaliyyəti təmin edilir. Eləcə də kənar obyektlərdə də bir və ya bir neçə strukturun fəaliyyətini qorumaq üçün siyasi hadisələr törədilir. Qoruyucu siyasi hadisələr baza hadisəsinin məzmununa uyğun olur və məzmununu möhkəmləndirir. Qoruyucu siyasi hadisələr bir növ baza siyasi hadisələr üçün çərçivəyə salma, siyasi hadisələri baza trayektoriyasına cəlbedici rolu oynayır. Qoruyucu siyasi hadisələr baza siyasi hadisələrin qanunauyğun şəkildə istiqamətlənməsini təmin edir. Həmçinin törəmə hadisələr olaraq şaxəli sistem əmələ gətirir. Törəmə qoruyucu hadisələr baza hadisələrin təsirlərini artırır. Qoruyucu və baza hadisələr qarşılıqlı olaraq həm də təkanverici rol oynayırlar. Məsələn, ana dilinin tətbiqi (rəsmi və danışıq dili kimi) baza hadisəsidir, hadisələr cəmidir. Ana
dilinin qorunması və inkişafı istiqqamətində həyata keçirilən şaxəli siyasət hərəkətləri isə qoruyucu hadisələrdir.
59 Ясас вя горуйужу сийаси щадисяляри эюстярян схем Sxem 5 Схемдян эюрцнцр ки, горуйужу сийаси щадисяляр база трайекторийасы иля тюрядилян ясас сийаси щадисяляри горуйур. Горуйужу сийаси щадисяляр щям дя база сийаси трайекторийа иля тюрядилян щадисяляр цчцн тяканверижи рол ойнайыр. База сийаси щадисяляри горуйан щадисяляр дя база трайекторийасына паралел олараг трайекторийаларла тюрядилир. Горуйужу сийаси щадисялярдян дя башга горуйужу сийаси щадисяляр тюряйир. Бу о демякдир ки, горуйужу щадисялярин трайекторийалары база трайекторийасына чеврилир. Сийаси инкишаф заманы база трайекторийасындан тез-тез горуйужу трайекторийалар айрылыр. База трайекторийалары горуйужу трайекторийалардан формалашыр. Истещсал сащяляринин тез-тез тяшкил едилмяси, йарадылмасы база игтисади трайекторийасына хидмят едир . Сийаси инкишаф заманы просесляр сцрятля жяряйан едир. Сийаси инкишаф заманы горуйужу сийаси щадисялярин тюрядилмяси дя сцрятлянир. Сцрятли щадисяляр база трайекторийаларыны йарадыр.
Siyasi inkişaf vəziyyətində siyasi sistemin fəaliyyətinin ə sasları
Elmi ədəbiyyatlarda siyasi sistem anlayışına aşağıdakı şəkildə yanaşma edilir: Bütün siyasi proseslər siyasi institutların fəaliyyəti vasitəsilə həyata keçirilir. Cəmiyyətin siyasi quruluşunun və fəaliyyətinin spesifik orqanlarını siyasi institutlar adlandırırlar. Daha çox bunlar elə müəyyən təsisatlar və yaxud təsisatlar sistemidir ki, siyasi qüvvələr onların vasitəsilə özlərinin siyasi maraqlarını həyata keçirirlər. Siyasətin mühüm institutlarına siyasi hakimiyyət, hüquq, ideologiya institutlarını, ordunu aid edirlər. Bu institutların fəaliyyəti qanunvericilik və icra hakimiyyəti, siyasi Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|