Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Siyasi inkişafı zəruri edən siyasi hərəkətlərin, hadisələrin qorunmasının əsasları
54 hadisələr törədilir. Yeni maraq və tələbatlar meydana gəlir. Bu hər şeydən öncə sürətlə törədilən siyasi hadisələrdən, hadisələrin nəticələrindən yaranır. Siyasi hadisələr sürətlə törədilir və yeni şəraitlər və vəziyyətlər tez-tez meydana gəlir. Bu siyasi hadisələrin ardıcıl olaraq və qanunauyğun törədilməsini təmin etmək üçün yeni siyasi qurumların yaradılması və siyasi şəxslərin, mütəxəssislərin hazırlanması zamanın tələbinə çevrilir. Məsələn, informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı tələb edir ki, bu sahədəki hadisələrin törədilməsini yüksək səviyyədə həyata keçirmək və informasiya texnologiyaları sahələrindəki siyasəti yüksək səviyyədə təmin etmək üçün mütəxəssislər mövcud olsun və siyasi və elmi qurumlar yaradılsın. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr arasında əlaqələr sıx şəkildə bağlı olur. Bu zaman sürətlə törədilən birinci hadisənin nəticələrini daha da təsirli etmək və gücləndirmək, eləcə də hərəkət mühitinin sürətinin davamlı olma- sını təmin etmək üçün mütləq şəkildə ikinci və növbəti hadisə törədilməlidir. Elə siyasi hadisə törədilir ki, onun təsirləri şaxələnərək həyatın bütün sahələrini əhatə edir. Məsələn, dövlət büdcəsinin artırılması tələb edir ki, daha da çox məbləğdə maliyyə vəsaiti əldə etmək üçün əlavə gəlir sahələri təşkil edilsin, bu məqsədlə istehsal sahələrinin yaradılması üçün sərmayələr yatırılsın. Burada bir kompleksli siyasi hadisənin nəticələrinin təsirlərini gücləndirmək və sürətli hərəkət dövriyyəsini təmin etmək naminə şaxəli sahələrdə köməkçi siyasi hadisələr törədilir. Siyasi inkişafın təminatı istiqamətində, eləcə də dövlətçiliyin yüksək səviyyədə təmin edilməsi və qurulması naminə mərkəzi siyasi aparatın işini genişləndirmək üçün həyatın bütün sahələrində siyasi hadisələri törətmək üçün törəmə (yardımçı) siyasi qurumların fəaliyyəti də təşkil və təmin edilməli və bu siyasi qurumlar tərəfindən məqsədyönlü siyasi hadisələr törədilməlidir. Ümumiyyətlə, siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkət trayekto- riyasında daima aktivlik müşahidə olunur, siyasi hadisələr dövriyyəli hərəkət trayektoriyalarına cəlb edilir. Siyasi hadisələrin
55 cəmləşmiş siyasi birliyi yaranır. Siyasi hadisələrin cəmləşməsinin özü digər siyasi hadisələr üçün mənbə rolunu oynayır. Cəmləşmiş siyasi hadisələrin təsiri ilə eyni və ya müxtəlif istiqamətlər üzrə siyasi hadisələr trayektorik dövriyyə vurur. Siyasi qurumlar “piramida” və ya “şam ağacı” trayektoriyası üzrə yuxarıdan aşağıya doğru sistemli və tabeli fəaliyyət prinsipi əsasında təşkil edilirlər, yaradılırlar. Yuxarı siyasi qurumlar siyasi hadisələri gücləndirir. və aşağıya doğru təsir edirlər. Siyasi hadisələr yuxarıdan aşağıya doğru gücləndirilə-gücləndirilə törədilir. Burada vasitəli qurumlar əsasən siyasi hadisələri gücləndirmək üçün əlavə siyasi hadisələr törədirlər. Siyasi qurumlar piramida quruluşunda bir-biriləri ilə qarşılıqlı əlaqədə təşkil edilərək və fəaliyyət göstərərək baza
siyasi hadisəni, əsas maraq trayektoriyasını öz köməkçi siyasi aktları ilə gücləndirirlər. Məsələn, dövlət rəhbərinin qərarları nazirlər kabinetinin və digər aşağı səlahiyyətə malik olan siyasi qurumların törətdikləri aktlarla gücləndirilir. Burada aşağı səlahiyyətli siyasi qurumlar yuxarı səlahiyyətli siyasi qurumların siyasi hərəkətlərini şaxələndirilmiş formada siyasi hadisələr törətməklə gücləndirirlər. Siyasi qurumların siyasi hadisələri, siyasi aktları norma yaratma, icrasını təmin etmə, o cümlədən göstəriş və tapşırıqlar vermə, hesabat tələb etmə və məruzə tələb etməkdən ibarətdir. Bununla yanaşı, siyasi hadisələrin nəticələri olaraq ayrı-ayrı sahələr üzrə kapital vasitələrinin yaradılmasını və fəaliyyətini təmin etməkdən ibarətdir. Siyasi hərəkətlər siyasi qurumların funksiyalarını müəyyən edir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi qurumların da fəaliyyətində dəyişikliklər meydana gəlir. Belə ki, “piramida-şam ağacı” trayektoriyası boyunca düzülən siyasi qurumların düzülüş dəyişikliyi baş vermir, lakin ölçüsü (forması) dəyişdirilir və yaxud da bir siyasi qurum digəri ilə birləşdirilir. Dövlətin siyasət strukturunda siyasi qurumlar bir piramida formasında tikilən müxtəlif ölçülü daşları bənzədir. Ola bilər ki, eninə doğru daşların sayını artırmaqla piramidanın oturacaq hissəsini böyütmək olsun. 56 Bu oturacaq hissəsi üzərində digər daşları tikmək olar. Siyasi inkişaf zamanı ola bilər ki, bir böyük daşın əvəzinə, həmin hissənin ölçüsünü verəcək iki və ya bir neçə daş qoymaq olar. Bu o deməkdir ki, siyasi inkişaf zamanı siyasi qurumlarda struktur dəyişikliyi baş verir. Bəzi siyasi qurumlar ləğv edilərək, əvəzinə başqa siyasi qurumlar yaradılır və yaxud da iki siyasi qurum birləşərək bir siyasi quruma çevrilir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətlərin trayektoriyaları təsiredici, struktur dəyişdirici rol oynayır. Bu hər şeydən öncə yaranan yeni marağın təmin edilməsi ilə əlaqədardır. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələrin sayı çoxaldığından siyasi hadisələri idarə etmək üçün siyasi qurumların da sayı artırıla bilər. Yeni məzmunlu maraqları təmin etmək üçün yeni funksiyalı siyasi qurumları təşkil etmək siyasi inkişaf vəziyyətinin tələbidir. Bu zaman siyasi qurumların əvvəlki funksiyaları dəyişdirilir və yeni funksiya ilə əvəz edilir. Yeni funksiyalı siyasi qurumlar yeni-yeni məzmunlu siyasi hadisələri törədirlər. Siyasi hadisələrlə siyasi qurumların əvəzlənməsi qarşılıqlı olaraq həyata keçirilir. Siyasi inkişaf zamanı ayrı-ayrı sahələri əhatə edən siyasi hadisələr ona görə qarşılıqlı olaraq sürətlə törədilir ki, siyasi hadisələr bir-birinə sürətlə təkan versinlər. Məsələn, istehsal müəssisələrinin sürətlə tikilməsi iqtisadiyyatın inkişafını təmin edir. İqtisadiyyatın inkişafı yeni istehsal müəssisələrinin sürətlə tikilməsini təmin edir. Tələbat tələbatı, şərait şəraiti, zərurət zərurəti üzə çıxarır. Siyasi qurumun fəaliyyətinin genişlənməsi əlavə siyasi qurumların yaranmasını zəruri edir. Bu zaman əsas və törəmə, baza və üst siyasi qurumlar meydana gəlir.
Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr sürətlə törədildiyindən siyasi hadisələr bəzən öz trayektoriyasından kənara çıxa bilər. Siyasi hadisələr qanunauyğun şəkildə və məqsədyönlü olaraq Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|