153
ÇƏNƏ SÖHBƏT
Qapılar bağlanır, gecə yarıdır,
Gəzir pəncərəmin qabağında ay.
Bu ay qaranlığı sorub əridir;
Buludlar dağılır uzaqda lay-lay,
Gəzir pəncərəmin qabağında ay.
Sevgilim yanımda yatır baş-başa,
Uzanır ortada çənə söhbəti.
Onun hər zamankı xoş təbiəti
Deyir: mehriban ol, mehriban yaşa,
Sevgilim yanımda yatır baş-başa.
- Doğru demişlər ki, qızların nazı
Onların eşqindən uzun olurmuş.
Yolunda illərcə süründüm azı,
Get-gəli sevməyir bizim quruluş...
- Qınama qızları, bu ehtiyatdır,
Dünyada tez qızan, tez də soyuyur.
Məhəbbət özü də canlı həyatdır,
Onun varlığını yaşayan duyur;
Dünyada tez qızan, tez də soyuyur.
- Xayır! Məhəbbətin gözü kor olur.
Onda nə ehtiyat, nə imtahan var.
Sevməyin hissi ki, ürəyə dolur
O bəzən güldürür, büzən ağladır,
Onda nə ehtiyat, nə imtahan var.
- Bu sözdə doğruluq olsa da qismən,
Yenə də fikrinə qol çəkmirəm mən.
Ömür-gün sevdası deyildir asan,
Çox gözəl olsa da zahirən insan,
Yenə də ortada imtahan gərək.
Yoxsa ki, gündə bir eşqə gələrək
Hər ötən yolçuya könül bağlamaq.
154
Sonra da ardınca baxıb ağlamaq
Ə
skiklik gətirər hər insana, bil!
Nə erkək, nə qadın əyləncə deyil.
Bir parça söyləyim misal üçün mən
Həyatda gördüyüm bir faciədən:
Yaşıl təpələrdə izlər buraxan,
Yel kimi kükrəyib, su kimi axan
Qeydsiz bir könül, azad bir könül,
Ə
tirli bir çiçək ətirli bir gül
Gündə boy atardı günəşə qarşı;
Onun kaman kimi əyilmiş qaşı,
Durna baxışları, şirin söhbəti,
O gözəl xilqətin xoş təbiəti
Gəzib dolaşırdi ağızda, dildə;
"Xuraman" dedikcə ağız da, dil də
Gözəllik dadardı bu adda insan!
Bir nur tökülərdi baxışlarından.
Xuraman sevərdi ay işığını,
Xilqətin o gözəl yaraşığını;
Baxıb saatlarca mahtaba sarı,
Uçardı göylərə zil baxışları.
Bir su kənarında göyərən otlar,
Göydə məclis qurub duran buludlar
Bir qaya, bir təpə, bir dağ, bir dərə,
Xəyalı güldürən bir xoş mənzərə
Onun diqqətini tutardı həmən.
"Of...Sənin eşqindən divanəyəm mən"
Deyən, bir insana uydu zavallı
O şair könüllü, rəssam xəyallı.
Xuraman izlədi, öz arzusunu,
Ondan çəkinmədi illər uzunu;
O qoşdu şəhərə oxusun deyə,
Ömrünü sənətə verdi hədiyyə.
Yazıq! Zəhərlədi o gözəl qızı
Həyatın pozulmuş bir əxlaqsızı.
"Mən sənin eşqinlə, əziz Xuraman,
Xəstə uşaq kimi inlərəm hər an", -
155
Deyən bir alçağa! uydu zavallı,
O rəssam duyğulu, şair xəyallı,
O dağlar gözəli Xuramancığaz.
Birinci görüşdən keçməmiş bir az
Onlar evləndilər, fəqət faciə
Bununla qurtarıb bitməyir yenə.
Xuraman bir axşam evində yalnız,
Çəkdiyi lövhələr qarşısında qız
Dalıb düşünərkən yoldaşı birdən:
"Xuraman, qalmamış o məhəbbətim,
Getdi etibarım, getdi hörmətim,
Nə incə sənətin, nə də bədənin,
Nə də ki, o durna gözlərin sənin
Artıq güldürməyir, açmayır məni,
Bağışla, saxladım yolundan səni.
Xuraman yerində daş kimi donur,
Xəyalı çırpınıb, dağlara qonur,
Orda maral kimi boynunu bükür,
Qumral gözlərinə qaranlıq çökür...
"Əvət, təbiətim hər zaman dönür,
Könül bir oddur ki, yandıqca sönür...
Məndə nə irada, nə ixtiyar var;
Xəyalım ölçüsüz bir dəli ruzgar,
Köçəri quş kimi hər yerə qoşar,
Harda axşamlasa, orda da yaşar.
Onun başqa donlu bir xilqəti var,
Hər zaman dəyişən təbiəti var.
Səadət, ailə, sevgi əbəsdir –
Dünya dedikləri bir quru səsdir..."
O gündən yaşadı Xuraman yalqız,
Dünya gözlərində günəşsiz, aysız
Bir qaranlıq kimi boğurdu onu,
Yaxşı gətirmədi ömrünün sonu;
Dağlardan aldığı vüqarı qızın
Çəkmədi zülmünü bir əxlaqsızın.
156
Dəyişdi günbəgün qızcığın halı,
Pozuldu gördüyüm o gül camalı.
Pozuldu ömrümün ağ gün dəftəri
Qızlığı əllərdə gedəndən bəri.
Bir axşam ah çəkib asdı özünü,
Həyata, hər şeyə yumdu gözünü
Deyən sevgilimin sinəsi qalxdı,
Elə bil üstündə ildırım çaxdı.
Süzüldü göz yaşı kirpiklərindən,
Çəkib nəfəsini aldı dərindən.
Sevgilim yanımda yatır baş-başa,
Uzanır ortada çənə söhbəti;
Onun hər zamankı xoş təbiəti
Deyir: melıriban ol, mehriban yaşa!
Sevgilim yanımda yatır baş-başa...
1933
157
CƏBHƏDƏ
Toxunub dağlara qayıdır yenə
Sərhəd boyundakı hücum borusu;
Soxulmuş gecənin dərinliyinə
Komandam altında insan ordusu,
Sərhəd boyundakı hücum borusu.
Atım köpüklənir, atım buğlanır –
Donmuş qırov kimi sinəsində tər.
Atımin nalları od tutub yanır;
O, bəzən altımda uçunub, titrər,
Donmuş qırov kimi sinəsində tər.
Topçular alayı gəlir arxadan,
Fırlanır, dolaşır təkər səsləri.
Bir yeni şey deyil nə ölüm, nə qan...
Ordumuz yenə də axır irəli,
Fırlanır, dolaşır təkər səsləri.
Günəş qırpınanda açıldı hava,
Dayandı ordular, durdu üz-üzə -
Hər iki cəbhədən başlandı dava,
Yayıldı atəşlər o geniş düzə,
Dayandı ordular; durdu üz-üzə.
Qızışdı, getdikcə qarışdı ara,
Gəldi toqquşmamız süngü-süngüyə;
Havanın bağrını düz yara-yara
Ş
aşqalar başını qaldırdı göyə,
Gəldi toqquşmamız süngü-süngüyə.
Odur bax! Ayrıldı tən yarısından
Gövdəsi qarşıma çıxan insanın;
Atından yıxıldı, yəhərində qan...
Qızardı od kimi içində qanın
Gövdəsi qarşıma çıxan insanın.
Axşamdır, qaralır axşamın yeri,
Düşməni salmışıq əldən-ayaqdan;
Dostları ilə paylaş: |