“Synergy Group” MMC
31 dekabr 2015-ci il tarixinә Konsolidasiya Edilmiş Maliyyә Hesabatları üzrә Qeydlәr
(Başqa cür qeyd olunmadığı tәqdirdә, mәblәğlәr Azәrbaycan Manatı ilә ifadә edilir)
18
4
Uçot Siyasәtinin Tәtbiqi Zamanı Әhәmiyyәtli Ehtimallar vә Mülahizәlәr (davamı)
Bu göstәricilәrә qrupdakı borcalanların ödәniş statusunda vә ya qrupdakı aktivlәr üzrә öhdәliklәrin
yerinә yetirilmәmәsi ilә әlaqәdar ölkә sәviyyәsindә vә ya yerli iqtisadi şәrtlәrdә mәnfi dәyişikliyin
olduğunu әks etdirәn müşahidә edilә bilәn mәlumatlar daxildir. Rәhbәrlik gәlәcәk pul vәsaitlәri
hәrәkәtinin proqnozlaşdırılması üçün istifadә edilәn kredit portfelindәki aktivlәr ilә analoji kredit riskinә
vә dәyәrsizlәşmә üzrә obyektiv әlamәtlәrә malik aktivlәr ilә әlaqәdar әvvәlki ilin zәrәrlәri haqqında
mәlumata әsaslanan tәxminlәr irәli sürür. Gәlәcәk pul vәsaitlәri hәrәkәtinin mәblәğini vә müddәtini
tәxmin edәrkәn istifadә edilәn metodologiya vә mülahizәlәr, tәxmini vә hәqiqi zәrәrlәr arasındakı hәr
hansı fәrqi azaltmaq mәqsәdilә müntәzәm olaraq nәzәrdәn keçirilir. Faktiki vә tәxmin edilәn zәrәrlәr
arasındakı fәrqlәrin 10% artması vә ya azalması kreditlәrin dәyәrsizlәşmәsi üzrә zәrәrlәrin müvafiq
olaraq 2,207,000 AZN (2014: sıfır) artmasına vә ya azalmasına gәtirib çıxara bilәr. Ayrı-ayrı әhәmiyyәtli
kreditlәrin dәyәrsizlәşmәsi üzrә zәrәrlәr, kreditin ödәnilmәsini vә müvafiq kredit üzrә girov qoyulmuş
hәr hansı aktivin realizasiyasını nәzәrә alaraq, hәmin ayrı-ayrı kreditlәr üzrә diskont edilmiş gәlәcәk
pul vәsaitlәrinin hәrәkәti üzrә tәxminlәrә әsasәn hesablanır. Faktiki zәrәrlәr vә pul vәsaitlәrinin mәblәği
vә müddәti arasındakı fәrqlәrә görә yarana bilәn ayrı-ayrı әhәmiyyәtli kreditlәr üzrә diskont edilmiş
gәlәcәk pul vәsaitlәrinin hәrәkәti arasında 10% artım vә ya azalma olarsa bu, kreditlәrin
dәyәrsizlәşmәsi üzrә zәrәrin müvafiq olaraq 2,170,000 AZN (2014: sıfır) çox vә ya az olmasına gәtirib
çıxara bilәr.
5
Yeni vә ya Yenidәn İşlәnmiş Standartların vә Onlara Dair Şәrhlәrin Tәtbiqi
Aşağıdakı yenidәn işlәnmiş standartlar 1 yanvar 2015-ci il tarixindәn Qrup üçün qüvvәyә minmişdir,
lakin onlar Qrupa әhәmiyyәtli dәrәcәdә tәsir göstәrmәmişdir:
BMS 19-a Dәyişikliklәr – “Müәyyәn edilmiş ödәnişlәr üzrә pensiya planı: İşçilәr tәrәfindәn
ödәnişlәr” (2013-cü ilin noyabr ayında dәrc edilmişdir vә 1 iyul 2014-cü il tarixindә başlayan illik
dövrlәr üçün qüvvәyә minir)
2012-ci ildә dәrc edilmiş BMHS-lәrin illik tәkmillәşdirilmәsi (2013-cü ilin dekabr ayında dәrc
edilmişdir vә 1 iyul 2014-cü il tarixindә başlayan illik dövrlәr üçün qüvvәyә minir).
2013-cü ildә dәrc edilmiş BMHS-lәrin illik tәkmillәşdirilmәsi (2013-cü ilin dekabr ayında dәrc
edilmişdir vә 1 iyul 2014-cü il tarixindә vә ya bu tarixdәn sonra başlayan illik dövrlәr üçün
qüvvәyә minir).
6
Yeni Uçot Qaydaları
Qrupun 1 yanvar 2016-cı il tarixinә vә ya bu tarixdәn sonra başlayan illik hesabat dövrlәri üçün mәcburi
xarakter daşıyan vә ya Qrup tәrәfindәn vaxtından әvvәl tәtbiq edilmәyәn bәzi yeni standartlar vә onlara
dair şәrhlәr dәrc olunmuşdur.
BMHS 9 “Maliyyә Alәtlәri: Tәsniflәşdirmә vә Qiymәtlәndirmә” (2014-cü ilin iyul ayında dәyişiklik
edilmişdir vә 1 yanvar 2018-ci il vә ya bu tarixdәn sonra başlayan illik dövrlәr üçün qüvvәyә
minir). Yeni standartın әsas fәrqlәri aşağıda göstәrilir:
Maliyyә aktivlәri üç qiymәtlәndirmә kateqoriyasına tәsniflәşdirilmәlidir: ilkin tanınmadan sonra
amortizasiya edilmiş dәyәrdә qiymәtlәndirilәn aktivlәr, ilkin tanınmadan sonra sair mәcmu
gәlirlәrin tәrkibindә әdalәtli dәyәrdә qiymәtlәndirilәn aktivlәr vә mәnfәәt vә ya zәrәrin tәrkibindә
әdalәtli dәyәrdә qiymәtlәndirilәn aktivlәr.
Tәsniflәşdirmә maliyyә aktivlәrinin idarә edilmәsi üzrә müәssisәnin biznes modelindәn vә
müqavilәdә nәzәrdә tutulan nağd pul axınlarının yalnız әsas mәblәğ vә faiz ödәnişlәrindәn
ibarәt olub-olmamasından asılıdır. Әgәr borc alәti müvafiq vәsaitin әldә edilmәsi üçün
saxlanılırsa vә yalnız әsas mәblәğin vә faizlәrin ödәnilmәsi tәlәbinә dә uyğun gәlirsә,
amortizasiya edilmiş dәyәrdә qeydә alına bilәr. Yalnız әsas mәblәğin vә faizlәrin ödәnilmәsi
tәlәbinә uyğun gәlәn borc alәtlәri hәm nağd pul axınlarının әldә edilmәsi, hәm dә satış üçün
nәzәrdә tutulan aktivlәrdәn ibarәt portfelin tәrkibindәdirsә, o zaman hәmin alәtlәr sair mәcmu
gәlirlәrin tәrkibindә әdalәtli dәyәrlә qiymәtlәndirilәn aktivlәr kimi tәsniflәşdirilә bilәr. Tәrkibindә
nağd pul axınları olmayan vә yalnız әsas mәblәğin vә faizlәrin ödәnilmәsi tәlәbinә uyğun gәlәn
maliyyә aktivlәri mәnfәәt vә ya zәrәrin tәrkibindә әdalәtli dәyәrdә qiymәtlәn dirilmәlidir
(mәsәlәn, törәmә maliyyә alәtlәri). Qeyri-törәmә alәtlәrin tәrkibindә olan törәmә maliyyә alәtlәri
müvafiq maliyyә aktivlәrindә ayrıca göstәrilmir vә yalnız әsas mәblәğin vә faizlәrin ödәnilmәsi
tәlәbinin şәrtlәrinә uyğunluq qiymәtlәndirilәrkәn nәzәrә alınır.
“Synergy Group” MMC
31 dekabr 2015-ci il tarixinә Konsolidasiya Edilmiş Maliyyә Hesabatları üzrә Qeydlәr
(Başqa cür qeyd olunmadığı tәqdirdә, mәblәğlәr Azәrbaycan Manatı ilә ifadә edilir)
19
6
Yeni Uçot Qaydaları (davamı)
Pay alәtlәrinә investisiyalar hәr zaman әdalәtli dәyәrdә qiymәtlәndirilir. Lakin pay alәti satış
üçün nәzәrdә tutulmadıqda, rәhbәrlik әdalәtli dәyәrdәki dәyişikliklәri sair mәcmu gәlirlәrin
tәrkibindә göstәrilmәsi ilә bağlı dәyişilmәz qәrar qәbul edә bilәr. Әgәr pay alәti satış üçün
nәzәrdә tutulursa, әdalәtli dәyәrdәki dәyişikliklәr mәnfәәt vә ya zәrәrdә göstәrilmәlidir.
Maliyyә öhdәliklәrinin tәsniflәşdirilmәsi vә qiymәtlәndirilmәsi ilә bağlı BMS 39-un әksәr tәlәblәri
dәyişdirilmәdәn BMHS 9-a köçürülmüşdür. Әsas fәrq ondan ibarәtdir ki, müәssisә mәnfәәt vә
ya zәrәrdә әdalәtli dәyәrlә qeydә alınan maliyyә öhdәliklәrinin kredit risklәrindәki dәyişikliklәri
effektini sair mәcmu gәlirlәrin tәrkibindә açıqlamalıdır.
BMHS 9 dәyәrsizlәşmә üzrә zәrәrlәrin tanınması üçün yeni model tәqdim edir: gözlәnilәn kredit
zәrәrlәri (GKZ) modeli. Bu model maliyyә aktivlәrinin ilkin tanınmasından etibarәn kredit
keyfiyyәtindәki dәyişikliklәrә әsaslanan “üç mәrhәlәli” yanaşmanı nәzәrdә tutur. Yeni qaydaya
әsasәn dәyәrsizlәşmәmiş maliyyә aktivlәrinin ilkin tanınması zamanı müәssisә 12 aylıq GKZ-
yә (ticarәt debitor borcları üçün isә qüvvәdә olduğu bütün dövr әrzindә GKZ-yә) bәrabәr olan
zәrәrlәri birbaşa tanımalıdır. Kredit riski әhәmiyyәtli dәrәcәdә artarsa, dәyәrsizlәşmә 12 aylıq
GKZ deyil, kreditin qüvvәdә olduğu bütöv müddәtә uyğun GKZ әsasında qiymәtlәn dirilir. Bu
modelә lizinq vә debitor borcları üzrә dәyәrsizlәşmәnin qiymәtlәndirilmәsi üçün sadәlәşdirilmiş
tәlimatlar da daxildir.
Hecinq uçotunu risklәrin idarә edilmәsi ilә daha sıx әlaqәlәndirmәk üçün uçot ilә bağlı tәlәblәrә
dәyişikliklәr edilmişdir. Hazırda standart makrohecinq hallarının uçotunu nәzәrdә tutmadığına
görә, o, şirkәtlәrә BMHS 9-da tәsvir edilәn hecinqin uçotu tәlәblәrini tәtbiq etmәk vә BMS 39-
un bütün heclәrә tәtbiqini davam etdirmәk kimi uçot siyasәti arasında seçim imkanı verir.
Hazırda Qrup yeni standartın onun konsolidasiya edilmiş maliyyә hesabatlarına tәsirini qiymәtlәndirir.
BMHS 15 “Müştәrilәr ilә müqavilәlәrdәn yaranan gәlir” (28 may 2014-cü il tarixindә dәrc
edilmişdir vә 1 yanvar 2018-ci il vә ya bu tarixdәn sonra başlayan illik dövrlәr üçün qüvvәyә
minir). Yeni standartın tәqdim etdiyi әsas prinsipә görә gәlir mal vә xidmәtlәr müştәriyә ötürüldüyü
zaman әmәliyyat qiymәti ilә tanınmalıdır. Birlikdә satılan mal vә xidmәtlәrdәn yaranan gәlir hәr bir mal
vә ya xidmәt üzrә ayrıca tanınmalı, tәklif edilәn endirim vә güzәştlәr müvafiq olaraq hәmin mal vә
xidmәtlәr üzrә bölüşdürülmәlidir. Ödәniş hәr hansı sәbәbә görә dәyişәrsә vә bu zaman mәblәğin
dәyişmә riski әhәmiyyәtli olmazsa, mәblәğin minimal hissәsi tanınmalıdır. Müştәrilәr ilә müqavilәlәrin
tәmin edilmәsi ilә bağlı xәrclәr kapitallaşdırılmalı vә müqavilәdәn faydaların әldә edildiyi müddәt
әrzindә amortizasiya edilmәlidir. Hazırda Qrup yeni standartın onun maliyyә hesabatlarına tәsirini
qiymәtlәndirir.
BMHS 16 “Lizinq” (2016-cı ilin yanvar ayında dәrc edilmişdir vә 1 yanvar 2019-cu il vә ya bu
tarixdәn sonra başlayan illik dövrlәr üçün qüvvәyә minir). Yeni standart lizinqin tanınması,
qiymәtlәndirilmәsi, tәqdimatı vә açıqlanması ilә bağlı prinsiplәri müәyyәn edir. Bütün lizinq müqavilәlәri
icarәnin başlandığı tarixdәn icarәyә götürәnin aktivdәn istifadә hüququ, elәcә dә müvafiq dövrlәr
әrzindә icarә ödәnişlәri hәyata keçirildiyi halda maliyyәlәşdirmә әldә etmәsinә gәtirib çıxarır. Müvafiq
olaraq, BMHS 16 lizinqin BMS 17-dә nәzәrdә tutulduğu kimi әmәliyyat vә ya fәaliyyәt lizinqi kimi
tәsniflәşdirilmәsini lәğv edir vә bunun әvәzindә icarәyә götürәnlәr üçün vahid uçot metodu tәqdim edir.
İcarәyә götürәnlәr aşağıdakıları tanımalıdır: (a) icarәyә verilәn aktivin dәyәrinin aşağı olduğu hallar
istisna olmaqla, 12 aydan artıq müddәti olan bütün icarә müqavilәlәrindәki aktiv vә öhdәliklәri vә (b)
mәnfәәt vә zәrәr hesabatında icarәyә verilmiş aktivlәrin icarәyә verilmiş öhdәliklәr üzrә faizlәrdәn
ayrıca amortizasiyası. BMHS 16 mahiyyәt etibarilә icarәyә verәnin BMS 17-dә nәzәrdә tutulan uçot
tәlәbini qüvvәdә saxlayır. Müvafiq olaraq, icarәyә verәn lizinq müqavilәlәrini әmәliyyat vә ya maliyyә
lizinqi kimi tәsniflәşdirmәkdә vә onları ayrıca uçota almaqda davam edir.