Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
71 baxışında, poetik idealında öz cibləri üçün hər cürə xəyanətə əl atanlar – rütbələrindən, sərvətlərindən asılı olmayaraq ən ciddi cəzaya layiq hesab olunurlar. Bu “Dəli”nin özünə çox yaraşan məntiqinə, təfəkkürünə diqqət edək: Vətəni satırlar - Ə cnəbilərə. Sən deyəndə yoxumdu, Deyirlər verən də, alan da Allahdır (17, s.101). Ş eirin finalında səslənən misralar öz mənafeləri xatirinə vətəni satanlar, həris, gözləri dünya malından doymayan ta- mahkarların alınlarına çırpılan rüsvayçılıq damğası kimi səs- lənir. Şairin xüsusi vurğuladığı mətləblərdən biri o hərislərin öz- lərinin acgöz iştahları xatirinə Allah adından istifadə etməyə can atmalarıdır. “Ağıllı dəli” belələrini sonadək ifşa etməyə çalışaraq ə ynindəki paltarı da Allah alverçilərinin başlarına çırparaq: Ə gər bunu vermisənsə, Gərək deyil mənə. Ş eirin son misrasına xüsusi diqqətlə yanaşılmasını arzu edərdim: Apar ver zənginlərə (17, s.101). Ş airi bu qənaətə gətirən hansı istək, hansı etiqad, hansı inamıdır? Mən bu sorğuya onun misralarının dəmir məntiqi ilə ca- vab vermək istərdim. Bu baxımdan həyatının hədəf və qayəsini, yaradıcılığının amalını açıqlayan “Əbədi insanlıq” adlı şeirini proqram sənədi kimi qiymətləndirmək heç də naşılıq olmazdı. Bu fikirə mötəbər zəmin yaradan arqumentlər barədə düşünərkən 72 ş air öz doğma torpağını daxili və xarici qəsbkarların qanlı pən- cələrindən xilas etmək üçün bütün varlığı, sənəti ilə hazır ol- masını açıqlayan misraları ən yaxşı şahidlər hesab etmək olar. Ş airin səlahiyyətli elçiləri kimi onlar qəti qərarları və odlu nəfəsləri ilə oxucunun zehnində döyüşən ordunun sıra nəfərləri kimi səf çəkib addımlayırlar. Şair vətən torpağının, xalqın şərəf və namusunun, istiqlaliyyətinin təmsilçisi olan bayrağın qüdsiy- yətini qorumaq yollarında şahid olan oğulları doğma yurdun ən namuslu, ən şərafətli övladları hesab edir. Qulamrza Səbri Təbrizinin sənətkar idealının ən yüksək dəyərə malik nüyansı onun özünün gecə-gündüz bilmədən bu idealına həyat donu geyindirməyə hazır olmasıdır. Şair bu yolda hətta şəhid olmağı özü üçün müqəddəs ideal kimi qiymətlən- dirir: Vətən torpağı Yaxındı ürəyimdən mənə. Canımı verməyə hazıram Yurdum üçün(23, s.13). Vətənin şərəfi, istiqlaliyyəti, toxunulmazlığı uğrunda sə- ləflərinin göstərdikləri tarixi qəhrəmanlıqlara sadiq qalmağı şair hər bir vətən övladı və özü üçün tarixi şərəf hesab edir. O, bir sə- nətkar, bir istiqlaliyyət fədaisi kimi vətənsiz yaşanan ömrü xə- zana məruz qalan yarpaqhesab edir: Vətənsiz ömr etməyin – Nə mənası var bu dünyada. (23, s.13) Bu bir həqiqətdir ki, Qulamrza Səbri Təbrizinin dünya baxışı, obyektiv aləmə münasibəti ilk təlimini klassik Şərq poeziyasından, Şərq fəlsəfəsinin zaman, məkan və məhdudiyyət tanımayan xitabət zallarında alıb. Əzəməti heç bir ölçü vahidi ilə 73 hesablaşmayan bu zalların xitabət kürsüləri arxasından Sədinin, Hafizin, Caminin, Ruminin, Xəyyamın ucalan müdrik səsləri heç zaman susmaq bilməmiş, gələn hər yeni nəsil ondan öz istəyi, tələbi səviyyəsində bəhrələnmişdir. Bu müdrik insanların bəşəriyyətə verdikləri təlimin əks- sədası heç zaman susmaq bilməmişdir. Qulamrza Səbri Təb- rizinin qələmi qəlbinin qanı və şüurunun hökmü ilə yazdığı mis- raların dərkinin inam hissləri ilə açıqlayır ki, o sənət kori- feylərini həyat, fəlsəfə, poeziya, o cümlədən din və etiqad barədə qənaətləri onun nəsli üçün də doğma olmuşdur. Şair böyük Sədinin inam, əqidə barədə baxışlarına münasibəti son dərəcə səmimi və sədaqətli olmuşdur. O, dəruni inam və sonsuz iştiyaqla yazır ki, Ulu Sədinin əsl ibadətin xalqa xidmət etmək barədə mülahizələri inkarı mümkün olmayan bir həqiqətin ifadəçisidir. Şair əbədi ömürlü sələfinin bu etiqadına tərəfdar olduğunu qəlbindən, zəkasından su içən misralarının məntiqi ilə təsdiqləyir. Burası da örtülü qalmasın ki, həm Sədinin ömür sürdüyü, həm də şairin yaşadığı müasir çağlarda vətənində mey- dan sulayan əqidənin məhdudiyyət və yasaq tanımadığı, dini fan- tastik baxışların geniş xalq kütlələrinin zehnində hakim mövqe tutduğu mühitdə bu mövzuya münasibəti açıqlamaq o qədər də asan bir məsələ olmamışdır: Sədi Şirazi gözəl deyib bir zaman: “ badət təsbihə, namaz Səccadəsinə, Ə bayə tapınmaq deyil, Xalqa xidmət etməkdi” ( s.23-21). Ş airin təfəkküründə hakim olan əqidəsi onun ikicə misra- sında oxucusunu heyran qoyan bir əzəmətlə poetik ifadəsini tapmışdır: 74 Dünyanın təzə nəsimə, Təzə nəğmələrə ehtiyacı var ( s.23-36). sbata ehtiyacı yoxdur ki, şairin bu qənaətinin ehtiva sərhədləri çox genişdir. Burada siyasi rejimlər, dünyada ağalıq edən qüvvələr, dini-fəlsəfi baxışlara, əqidələrə münasibət, hətta mövcud rejimlərdə öz yerində olmayan sərvət və hakimiyyət bölgüsü nəzərdə tutulur. Cəmiyyət həyatının müxtəlif aspekt- lərində ləyaqətli olmayan adamların dayanmalarına qədər, haq- sızlıqların baş alıb getmələrinə, həqiqətə arxa çevirməyə qədər baxışlar şairin poetik atəş açdığı hədəflər kimi seçilirlər. Filosof şairin bu sadalananları qələminin misralara çevir- məkdə nəzərdə tutduğu məqsədi çox çəkilidir. Onun razı- laşmadığı anlaşılmazlıqların köksündə alışdırdığı ocağın alovu, odu o qədər, mən deyərdim, güclü və hərarətlidir ki, içərisini yandıran və ürəyini kabab edən atəşin sorağını tanrıya qədər apa- rıb çıxardır. Bu sorağın ümdə qayəsi şairin duyub düşündüklərini yer üzünün sakinlərinə çatdırmaq niyyətidir. Şair misralarının di- li ilə həm daxili atəşinin sorağını, həm də Tanrıdan gileyini onun qulağına çatdırmağı sənəti üçün vacib hesab edir: Yanır içərim, yanır, Kabab olur ürəyim... Soruram Tanrıdan: -Nə cür xaliqsən? Qoruyursan pisləri- Öldürürsən məsum insanları (23, s.43). Ulu Nizaminin müqəddəs bəşəri hiss olan eşq, məhəbbət barədə qənaəti elə möhtəşəm bir gücə, əzəmətli qüdrətə malik olmuşdur ki, uzun əsrlərdən bəri uçurumlu, dərəli-təpəli yolları keçərək müasir insanların zehinlərində, şüurlarında özünə eti- barlı yurd tapa bilmişdir. Bu məkana o bir kəsin himayəsi ilə de- Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|