Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
11 üçün asan olmayacaqdır. Vətəni və xalqı üçün xoşbəxt günlər axtarışı onu çox tez qürbət ellərə üz tutmağa məcbur etdi. Bu yol ömrünün gənc çağlarında onu Türkiyəyə, ngiltərəyə aparıb çıxartdı. O, bu uzun səfərə maddi cəhətdən çox zəif imkanla qədəm qoydu. Özünün yazdığına görə, London səfərində onun cibində cəmi 300 dollar olmuşdur. Lakin o, sarsılmadı. Bu barədə şairin öz səsini eşidək: “Ehtiyac üzündən hər cürə işdə işləməyə məcbur olmuşam: fəhlə, anbarda hammal, restoran xidmətçisi və sairə” (22, s.4). Ş air özü də zamanın onun ömür yolları üzərində yaratdığı keçidlərin ağırlığından heyrət ediləcək bir sədaqətlə söz açır. O, yazır: “1959-cu ilin əvvəlində Türkiyəyə gedib stanbul Uni- versitetinin doktoranturasına qəbul olundum. Amma 1959-cu ilin mayında Türkiyədə hökümət çevrilişi olduğu üçün təzədən rana döndüm. Çünki stanbul Universiteti bağlandı. Həmin ilin yayını randa keçirib ngiltərəyə yola düşdüm. Cibimdə cəmi 300 dollar pulum var idi” (22, s.3). Həqiqi vətənpərvərlik və elsevərlik idealı həyatının ən çətin anlarında, günlərində onun yaxın hamiləri, qüvvət və qüdrət mənbəyi oldu. O, sarsılmadı. Etiraf edir ki: “Nə iş oldusa gecələri işlədim, dəmir yolunda, restoranlarda bir sozlə harada gəldi orada... Küçələrdən yığıb ev düzəltdim. Ancaq xeyriyyə cəmiy- yətinə müraciət etmədim. Özümə sığışdırmadım ki, Təbrizli so- yadı Qərbi Avropanın hansısa xeyriyyə cəmiyyətinin siyahısında yazılsın...” (6, s.12). Bütün çətinliklərə baxmayaraq onun vətənə, doğma tor- pağa məhəbbəti bir an belə səngimək bilmədi. Bu dözüm sər- kərdəsinin doğma yerlərə dəruni sevgisi ağır təqib və sarsıntılara bir vətən məftunu kimi davam gətirdi. 12 -Heç bu dövr ərzində Təbrizə qayıtmaq haqqında düşün- dünüzmü?- sualına verdiyi cavab doğma yerlərə, onun mərd mübariz övladlarına odlu məhəbbətdən soraq verir: -Düşündüm, hətta, 1973-cü ildə qayıtdım da. Lakin Sə- məd Behrəngi, Bəhruz Dehqani və başqa dostlarımı məhv etmişdilər. Bir sözlə, burada qalmağın mənası yox idi...” (22, s.125). Həmin müsahibəni keçirmiş “Azərbaycan” qəzetinin ə məkdaşı P.Abbaslının söhbətinə seçdiyi sərlövhə çox təsirli və məqsədəuyğun səslənir: Qulamrza Təbrizi Londonu Bakı ilə müqayisə etmir, çünki bura vətəndir” (22,s.123). Ümumiyyətlə ədəbiyyatın başlıca qayğısının hansı səmtə yönəldilməli olması barədə şairin çox səviyyəli və prinsipial baxışı vardır: “...Yazıçı ədəbiyyatın ədəbi prinsiplərinə istinad etməklə yanaşı xalqının ruhunu, gündəlik ovqatını nəzərə almalıdır, - bu mənada mən ədəbiyyatın siyasi keyfiyyətini qəbul edirəm və dərindən inanıram ki, ədəbiyyat onu yaradan xalqın mənafeyini müdafiə etməlidir” (6, s.15). Qulamrza Səbri Təbrizi XX əsr Bütöv Azərbaycanın alim, nəzəri-siyasi, ədəbi-ictimai, ədəbiyyatşünas nümayəndəsi kimi ad qazanmışdır. Onun görkəmli ingilis şairi, rəssamı, nəqqaşı, mütəfəkkiri Vilyam Bleykin həyat və yaradıcılığına həsr etdiyi “Vilyam Bleykin dialektik fikri-ədəbi və sosial görüşləri” mövzusunda müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyası demək olar ki, bütün Avropa və Amerikada yetərincə şöhrət tapdı. Lon- donda nəşr etdirdiyi “Vilyam Bleykin behişti və cəhənnəmi” ünvanlı kitabı alimə yeni uğurlar qazandırdı. Sonralar işıq üzü görən “ ran: bir çocuğun hekayəsi, bir kişinin təcrübəsi” adlı bədii-publisist kitabı onun uğurlarının üfüqlərini xeyli geniş- ləndirdi. Təbii ki, şairin sərhəd tanımayan ədəbi-bədii qələm məhsullarından daha geniş həcmdə söhbət açmaq olar. Xüsusilə dünyanın sənət korifeyləri ailəsinə daxil olan Məhəmməd qbal, 13 rəc, Saedi, Kolric, Əziz Nesin kimi sənətkarların yaradıcılıqları haqqında heç kəsə oxşamayan notlarla söz açmasını tərəddüd etmədən alimin tədqiqat və axtarışlarını ədəbi aləmdə yadda qalan hadisələr kimi qiymətləndirmək olar. Lakin... lakini ora- sındadır ki, mənim tədqiq və təqdim obyekti seçdiyim mövzu Qulamrza Səbri Təbriznin poeziyası barədə söz açmaq olacaqdır. Elə burdaca sənətkarın dəfələrlə və müxtəlif müna- sibətlərlə dilə gətirdiyi bir iddiasını yada salmaq istərdim. O, son dərəcə səmimi bir təvazökarlıqla dəfələrlə etiraf etmişdir ki, mən ş air olmaq istəmirdim. Lakin məni əhatə edən mühit, hadisələr və insanlar, beynimdə coşub daşan, qəlbimdə yuvalanan istək- lərimi məhz poeziyanın dili ilə açıqlaya biləcəyimə məni inan- dırdı. Yeri gəlmişkən mən şairin başlıca aşqarını təvazökarlıq- dan yoğrulmuş bir iddiasının yanından da sükutla keçmək istəməzdim. O, müsahibələrindən birində demişdir: “Şeir yaz- maqda məqsədim heç də şair kimi tanınmaq olmayıb. Sadəcə qəlbimin ağrı və iztirablarını, heç kimə izhar edə bilmədiyim hisslərimi şeirə köçürmək istəmişəm” (40, s.167). Mən köksündə vətənpərvərlik ocağı, xalqına layiqli övlad olmaq məşəli alovlanan alimin bu rəyinə bircə fikrimi əlavə etmək istəyərdim: onu poeziyaya gətirən cığırlar sonralar geniş ş ahrahlara çevrilərək öz müəllifini nurlu, işıqlı, mərmər sütunlu ş öhrət sarayına aparıb çıxartdı. Bu yolun ən parlaq səyyarəsi isə poeziya oldu. Məncə, tədqiqatçı ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, nasir Qulamrza Səbri Təbrizinin bütün uğurlarının məşəli öz qığıl- cımını daim köksündə közərən poeziyadan almışdır. Bu göv- hərin parıltısını, nurunu hər cürə yad baxışlardan qorumaq və onu daha da gurlaşdırmaq üçün əsirgəmədiyi halal və səxavətli ə məyinə minnətdar olmalıdır. Ə dəbiyyatşünas Kifayət Məmmədova yazır: “Tale ona qaynar poetik təb bəxş etmişdir. Onun şeir- lərində sadəlik və dərinlik harmonik şəkildə qovuşmuşdur. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|