Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
22 “Bizim ictimai dərdlərimizi şeir vasitəsilə açmağa böyük ehtiyacımız vardır. Bu günün şeiri odur ki, ildırım kimi iz bu- raxsın... (41, s.129). Ana dilinə hədsiz övlad məhəbbəti şairi müqəddəs mə- qamlara belə əl uzatmağa sövq etmişdir. O, ana dilinin sorağını Allaha, Peyğəmbərə qədər aparıb çıxartmışdır: Bir cinayətdi Allahına, Peyğəmbərinə. Susdurasan, Susdurasan Bir millətin ana dilini. Ş air əlçatmaz qüvvələrə şikayəti ilə kifayətlənmir. O, etiraz və bir növ üsyankar fəryadlarını yer üzünün sakinlərinə - sərhəd, yasaq tanımadan bütün insanların qulaqlarına çatdırmağı da gərəkli hesab edir. Fəqət, bu yalvarış, təmənna yox, xəmirəsi ş ikayətdən yoğrulmuş haqlı bir tələbdir. Bu istəyin başlıca məntiqini şairin vətənsiz, dilsiz yaşamaq istəməməsi təşkil edir: Yarəb, nə vaxtacan vətənsiz Yaşayacağam? Nə vaxtacan ana dilimi lağa Qoyacaqlar? Öz ana dilim ola-ola, Dilsiz yaşayacağam?(23, s.105). Onun güclü nüfuzetmə qabiliyyətinə malik olan şairanə məntiqi vardır. O, adi bir yarpağın budağından qopub torpağa düşməsindən, bir quşun balasına uçmaq öyrətmək üçün gös- tərdiyi təlaşdan, bir gözəlin baxışlarından, bir sözlə canlı həyatın hər anında rastlaşdığı hadisələrdən elə mənalar oxuyur ki, onlar barədə qələminin poetik təqdimini dinləmək oxucu üçün dərin minnətdarlıq doğuran bir aləmə çevrilir. Şairin adi bir həyat 23 hadisəsinin simasında müşahidə etdiyi, misralara çevirdiyi mə- nalar uğurlu olur. Bütün hallarda isə həqiqi poeziyanın çiyinləri üzərinə düşən yükün sərrast təqdimində təzahür edir. Ş airin ilham pərisi təhlil aləmində doğma şəhəri Təbrizin səmasında qanad çalarkən onun arxlarında su əvəzinə süd ax- dığını müşahidə edir. Əlbəttə, nadir, əfsanəvi və təəccüb do- ğ uran hadisədir. Bəs bu halı müşahidə edən şairin yozumu nədən ibarət olur? Əsil mətləb də burasındadır. O, axtarışları pro- sesində Təbrizin yuxarı məhəllələrindən birində bir dəyirmanla rastlaşır. Tanışlıq onu dəhşətli bir mənzərənin – həm də hakim qüvvələrin simasını əks etdirən bir hadisənin, müşahidəçisinə çevirir. Xatırladaq ki, bu halı qiymətləndirən məhz şairin sənə- tindəki poeziyası olur: Gördüm – Şə hərin yuxarı başında Bir dəyirman daşı altında Xalq əzilir və əzildikcə Anadan əmdiyi süd burnundan gəlir (17, s.99). nsanın anadan əmdiyi südü burnundan gətirən ictimai- siyasi rejim haqqında şairin poetik lirikasının çıxardığı hökm daha kəskin səslənir. Həmin vəziyyətdən söz açan misraların özlərini dinləyək: Ruhun ən böyük düşməni Ehtiyacdı, ehtiyac. Ehtiyac məhv edir Məğlubedilməz ruhu (25, s. 33). Ş airin tərənnüm üçün real həyatdan aldığı mövzuların bədii həllində göstərdiyi yüksək idrak qabiliyyəti oxucunun 24 ş üurunda və qəlbində siqləti çəkiyə gəlməyən məmnunluq hissələri doğurur. Bu doğru mülahizədir ki, uğurlu hesab edilən hər bir poetik əsərin başlıca hüsnünü onun ədəbi-bədii səviyyəsi və fikrinin yetkinliyi müəyyənləşdirir. Şairin bu səliqəsində nəzəri cəlb edən qabarıq cizgilərdən biri onlarda yuvalanan ictimai-siyasi məna yüküdür. “Bağ dibində bağlanmış it” ünvanı bəlkə də poetik gözəllikdən uzaqdır və cəlbedici səslənmir. Lakin şairin bu çılpaq həyati faktın simasında müşahidə edib duyduğu və misralarında təqdim etdiyi mənanın yükü çox ağır və ibrətamizdir. Diqqət etdikdə zəncirlənmiş köpəyin etirazları mövcud cəmiyyətdə hər şeyi öz mənafeləri xeyrinə ölçüb biçən – Xəyyam demiş iki ayaqlı məxluqların gözlərinin içinə oxunan məhkumiyyət sənədidir. Bəs bu ittihamnamənin çox zəhmli səslənən maddələri nədən ibarətdir? Mən heyvanam – deyir, nsan deyiləm ki, Zəncirləmisiniz məni. Nə rüşvət yemişəm, Nə kazino açmışam. Nə məmləkəti yadlara satmışam (17, s.3). Bu misraların oxucunun şüurunda oyatdığı təsiri, çiyin- lərinə çatdığı məna yükünü adi ölçü vahidləri ilə hesablanacağı ə qləsığar görünmür. Cəmiyyət həyatının ən dərin qatlarına nüfuz etməkdə və dərk etdiklərini poeziyanın dili ilə oxucularına çatdırmaqda həsəd aparılacaq qabiliyyətə malik olan şair insanlıq aləmində ş eirə verilən səlahiyyətdən bir zərgər dəqiqliyi ilə istifadə edir. Ə gər mübaliğə kimi qəbul olunmasından ehtiyat etməsək deyə bilərik ki, müasir cəmiyyətdə az-çox əhəmiyyətə malik olan elə bir siyasi, ictimai, iqtisadi, əxlaqi, sosioloji problem tapmaq çə- tindir ki, bəlkə də mahaldır, şair onları müşahidə etsin, dərk etsin, duysun, hiss etsin, amma münasibətini bildirməsin. Bu ba- 25 rədə professor Vaqif Sultanlının çox səmimi və məqbul səslənən rəyi maraqlıdır. O, bu fikirdədir ki, şair Qulamrza Səbri Təbrizi heç vaxt mövzu sarıdan korluq çəkməmişdir. Əksinə, mövzular onun arxasında daim şütümüşlər. Bu, başqa sözlə şairin sənə- tinin həyata nüfuzedici qabiliyyəti kimi qiymətləndirilə bilər. Bir məmləkətin dərdini çiyinlərində daşıyan şairin qüvvət və qüdrət mənbəyini harada xatırlamaq olar? “Qulamrza bəyi bir şair kimi başqalarından fərqləndirən ə n qabarıq cəhətlərdən biri həssas müşahidə qabiliyyətidir. Onun ş airiliyi əslində müşahidəsindən başlayır... Elə buna görə də Qulamrza bir şair kimi mövzu dalınca qaçmır. Mövzu özü onun qələminə axır” (22, s.163). *** Qulamrza Səbri Təbrizini əhatə edən mühitin sərhədləri çox genişdir. Saysız-hesabsız problemlərlə, o cümlədən siyasi və ideoloji baxışlarla zəngindir. Onun əksər şeirlərinin mövzuları bu problemlərlə üzvü şəkildə bağlıdır: “Onun şeirlərini oxuyanda fikirləşirsən ki, görəsən bir insanın qəlbi bu böyük dərdləri özündə necə daşıyır. Əslində onun qəlbini ağrıdan məsələlər bütöv bir məmləkətin dərdidir” (25, s. 3). Arxalı erməni nankorların Azərbaycana qarşı törətdikləri cinayətlər şairin bütün varlığı və sənəti ilə qəzəblə qarşıladığı mövzudur. Çoxsaylı mətbuat müsahibələrindən birində şairin cavabları bu qəzəbin bir dalğasıdır: “Azərbaycanlılar Fransadan, randan gələn ermənilərə ocaqlarının başında yer veriblər, nankor qonaq durubdu ev sahibinin gözünü çıxartmağa”. Həqiqətin real siması belə ikən qatı terrorist və təca- vüzkar erməni işğalçılarına bəslənən münasibət onun qəzəbini coşdurur. Şair həmin mövzuya həsr etdiyi “ nanmıram göz- lərimə” adlı şeirində misralarının odlu nəfəsi ilə erməni nəmək- Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|