Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
30 Rüşvət azarına tutulan başsız başçılardan ən sızıltılı ş ikayətlərdən biri məhz imkanı olan şəxslərin xalqın ehtiyac- larına biganə qalmalarıdır. Həm də ən əzablı cəhət orasındadır ki, belə başçıların qazandıqları var-dövlət məhz xalqın halal sərvətidir. Bu acgözlər hətta uşaq baxçaları üzərinə öz tamahkar xilqətlərinin mənhus kölgəsini salmaqdan belə çəkinmirlər. O, bu qənaətdədir ki, ən böyük və hörmətə layiq insan xalqı öz qanadları altına alanlardır. Onunla bir diyarda, bir xalqın sevin- cini yaradanlar və bu vəziyyətdən həmvətənləri ilə birgə sevi- nənlərdir, yoxsa: Avarının biri mənimsəyib hər şeyi, Keçirib uşaq baxçasını da öz adına... Böyüklük odur ki, Ala qanadının altına bütün eli... Güdməyə mənfəətini (33, s.92). Ş airin bir bəşəri problemə də çox ədalətli, inkarı müm- kün olmayan münasibəti vardır. O, başsız və idraksız mü- qəvvaların insanları düçar etdikləri ehtiyacı bəşərə ən böyük xə- yanət hesab edir. Çünki: - kiçildir dağ boyda insanları - məhv edir, inamı, idrakı, insanlığı. Bir qədər kobud səslənməsin, hələ qədimdən deyərdilər – ha-honan donuz darıdan çıxmaz. Amma ən böyük xəta “ha-ho” yeri gələndə susmaq olardı. Şair bu məsələdə çox ayıq və kəskin mövqe tutur: Onlar ki, hakimiyyət başındadırlar, Vəzifə daşıyırlar, bunu yaxşı bilməlidirlər: Ə gər bacarmırlar, idarə etməyi – Utanmasınlar, getsinlər hörmətnən, Versinlər yerlərini 31 ş bacaranlara (23, s.12-13). Cəmiyyətdə ülvi bəşəri hisslərin, sevgi və məhəbbətini də taleyinin müqəddəs qayəsini oda yaxan bir atəşdir. Məhəbbət və sevgi elə ülvi nemətlərdir ki, hətta, bir əyri baxış, bir hesab- lanmamış söz, bir naköndəm hərəkət belə onun qüdsiyyətinə xələl gətirə bilər. Məhəbbətə əbədi ömür qazandıran məhz onun varlığının pak və müqəddəs insani hisslərdən yoğrulmasıdır. Bu ə fsanə yox, məhəbbətə insan övladının bəslədiyi bəşəri hissin ə ks-sədasıdır. Məşhur ifadələrdir: Məcnun dörd yüz il bundan qabaq həyatla vidalaşsa da onun məzarından indi də məhəbbət rayihəsi qol-qanad açıb ətrafa yayılır. Məhəbbət belə bir ülvi varlıq ikən bəzi nadanların ona münasibətləri şairi dərunən oda yaxır. Niyə? Məhəbbət alınır, satılır pulla, Ailə qurmaq örtür hər fırıldağı. nanmıram bu eşqə, məhəbbətə Məqsədyönlüdür hər ikisi (34, s.39). Təbii ki, bu mövzuda bəhsi, necə deyərlər, meşələr qələm, çaylar mürəkkəb olsa belə sona çatdırmağı düşünmək sadəlövlük olardı. Təbrizi poeziyasının varlığı bəşərin varlığına, onun incə hisslərinə sidq və sədaqətdən yoğrulmuşdur. Belə bir mahiyyətə malik olan obyekti tərənnüm edən qələm isə heç bir qüsura qarşı susmağı öz şəninə yaraşdırmamalıdır. Məsələnin bir tərəfi də şübhəsiz, şairin poeziyasını formalaşdıran xəzinələrin ona aşıladığı baxışlardır. Bu ustadlar məclisində ümumiyyətlə həyata, gerçək aləmə baxışlarında həqiqət carçısı olmaq meylinin hakim olduğu sənətkarlar alə- mində Vilyam Bleyk, Məhəmməd qbal, Qulamhüseyn Saedi, Səməd Behrəngi, Mirzə Ələkbər Sabir, Mirzə Əli Möcüz, Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın adlarını böyük hərflərlə yazmaq olar. Bu ustadların təlim verdiyi şairin: - Eşitdiyimə görə burada 32 nazir olmaqdan ötəri gərək pul verəsən. “Nəyə görə?” – sualına şairin cavabı çox sadə və kəskindir: - “Dövlət işi baqqal dükanı deyil axı” (18, s.120). Ş airin dinə, Allaha münasibəti ilə tanış olmaq üçün onun “Respublika” qəzetinin müxbiri Svetlana Nəcəfova ilə keçirdiyi müsahibə çox maraqlı nüyansalara malikdir. Şair Məhəmməd qbalın yaradıcılığını qiymətləndirmək fonunda özünün islama münasibətini açıqlayır. Göstərir ki, Məhəmməd qbal yara- dıcılığında Rumi məktəbini davam etdirir, Nəsiminin yolunu gedir. Onun təfsirində islam fanatizmdən uzaqdır. Nizami, Füzuli, Nəsimi kimi o da islamın mədəniyyətini fanatizmdən tam ayrı hesab edir. slamı ən mütərəqqi din kimi, Quranı islam dəyərlərinin mükəmməl ifadəçisi kimi təqdim edir. Müəllif daha irəli gedərək özünün qənaətini belə açıq- layır: “...Allah insanı Yer üzünə özünün canişini kimi gön- dərib. Quranda deyilir ki, ey insan, səni Yer üzünə xəlifə ver- mişəm. Peyğmbərdən soruşurlar ki, Allah haradadır? Deyir – O, sənə sənin damarlarından da yaxındır” (18, s. 78). Daha diqqətəlayiq bir izah: şair qbalın dünya baxışını izah edərkən deyir ki, qbal tövsiyə etmişdir: “Özünüzü heç vaxt kiçik, gücsüz saymayın... Əlinizi göyə açmayın, gözünüzü dünyaya açın. slam mütiliyi təbliğ etmir. Əksinə, slam deyir ki, əvvəl özünü anla, yaxşını, pisi seçə bil, onda Allahını da tanıyarsan” (18, s.78). *** Ş airin doğulub boya-başa çatdığı mühitdə dinlərə, əqidə- lərə, hətta, peyğmbərlərə, Allaha münasibət çox incə mətləblər sırasına daxil olmuşdur. Dövrünün çox müdrik və nüfuzlu zəka sahibinin minbərdən birisini kafir, dinsiz adlandırması onun həyatına son qoyulması üçün kifayət etmişdir. Bunun üçün, haqq Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|