Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
40 Atılıb məzhəbçilik ortaya. Məzhəb tor olubdu – Ş ikar toru, Ovlamağa, aldatmağa (16, s.35). Ş air oxucularını qılaflı mollonümaların daxili aləmlərinə yol tapmağa yönəltməklə yanaşı haqq yolunun hansından ibarət olduğunu göstərməyi də vacib hesab edir. Onun bu bələd- çiliyində qüdrətli sələfi Xəyyamın nəfəsi çox real şəkildə özünü hiss etdirir. Görkəmli söz ustası oxucularını gerçək həyatın nemətlərindən istifadə etməyə çağırışını da əsirgəməmişdir: Səfasını çək bu günün, Burax sabahın vədlərini. Çünki dünən yaşanıb, Sabahdansa xəbər yoxdur (12, s.49). Tarix haqq sözü deyən, haqq yazan fikir sahiblərinin qələmlərinin sındırılmasının, dillərinin kəsilməsinin, həbsxa- nalar küncündə çürüdülməsinin, odlu atəşə hədəf seçilənlərin az ş ahidi olmamışdır. Mirzadə Eşqinin, Səməd Behrənginin, Əlirza Nabdilin daha kimlərin, kimlərin talelərini yada salaq. Bu tarixi faciələr şairə də yaxşı tanış olmuşdur. O, yaradıcı insanların sənətlərini insafsızcasına talayanlara qarşı olmuşdur. Şair “Qurd- çoban” adlı əsərində yazır: “Biz elə çoban istəyirdik ki, canavarları qovub quzuları xilas etsin. Bəs nələrlə qarşılaşdıq? Amma əfsuslar – Təzə gəlmiş “demokrasidə” Qurdlar tutublar Çobanların yerini...(33, s.18). 41 Lakin şair bu acı həqiqəti təkcə misralara çevirməklə kifayətlənmir. Qəzəbini açıqlamaq üçün daha kəsərli məntiqə müraciət edir. Bir şair kimi razılaşmadığı quruma qarşı daha güclü silahdan atəş açır: stəsən Rahat yaşayasan bu ölkədə, Görmə, Eşitmə, Yaratma, Lal ol yerində. Nə qədər lal olsan Rahat yaşayarsan bu ölkədə (33, s24). Qulamrza Səbri Təbrizinin böyük məhəbbətlə xatırlatdığı sələflərinin alışdıqları qurtuluş məşəlinə yeni can və qüvvət verir desək tarixi həqiqəti etiraf etmiş olarıq. Yaşadığı dövrdə hakim dairələrin şovinist başçılarının fitvası ilə xəfələndirilmiş böyük qəlb və qələm sahibi Səməd Behrəngiyə şairin ucaltdığı məhəbbət abidəsinin sütunları o dönməz insanın ideyaları ilə həmsəda olmasından nəşət edir. Yəni şairin hakim dairlərlə razılaşmadığı hədəflərə qarşı açdığı poetik atəşin alışqanı Behrəngi vulkanından olmuşdur. Səməd dərin bir inam və bir qədər də kəskin tonda yazırdı: “Tarix hələ heç vaxt göstərməyibdir ki, nəsihət, möcüzə, dua, nəzir niyazla adam qızışsın” (7, s.441). *** Dövrünün bir həqiqət carçısı və mübariz söz ustası kimi Qulamrza Səbri Təbrizinin Seyid Cəfər Pişəvəriyə ədalət və həqiqət çeşməsindən su içən prinsipial münasibəti olmuşdur. Ə lbəttə, bunu təsadüfü hesab etmək düzgün olmazdı. S.C.Pi- şə vərinin başçılıq etdiyi Azərbaycan Milli Hökümətinin haki- 42 miyyətdə olduğu bircə ildə həyata keçirdiyi siyasi, iqtisadi, mə- dəni tədbirləri doğma yurdun yaşarı ömrünə yeni ab-hava gətirdi. Milli hökümət torpaq islahatı həyata keçirtdi, müasir sənaye müəssisələri yaratdı, ölkədə baş alıb gedən işsizliyi aradan qaldırmaq üçün sanballı addımlar atdı. Milli Hökümət ana dilli məktəblər, Darülfünun təsis etdi. Azərbaycanın mədəni, ədəbi həyatında xalqın illər boyu həsrətində olduğu Milli dram teatrı, Filarmoniya yaratdı. Təbii ki, bunları sadalamaqla qurtaran de- yil. nkarı mümkün olmayan həqiqət bundan ibarətdir ki, bütün bu tarixi uğurların qazanılmasında Milli hökümətə başçılıq etmiş S.C.Pişəvərinin böyük əməyi olmuşdur. Yeri gəlmişkən bir həqiqəti xatırlatmaq istərdim. Milli hökümətin həyata keçirdiyi islahatların sorağı hətta, siyasətlə o qədər də maraqlanmayan cəmiyyət üzvlərinin də aləmlərinə yol tapdı. Şairin xatirələrindən bircə epizodu yada salmağı artıq hesab etməzdim. Onun professor Nizami Cəfərovla keçirdiyi “Mən siyasi düşünürəm” adlı müsahibəsindən son dərəcə səmi- mi səslənən bir etirafına nəzər salaq: “Mənim atam Hacı Məhəmmədəlinin Təbrizdə fabriki var idi. Seyid Cəfər Pişəvərini də yaxşı tanıyırdı. Hətta, dost idilər. Atam deyərdi ki, baba mən siyasi adam deyiləm. Mən adamın əməlinə baxıram və görürəm ki, ağaye Seyid Cəfər mə- nim işçilərim üçün hamam tikdirib, onları bit-birədən qurtarıb”. (18, s. 16) Seyid Cəfər Pişəvərinin və onun başçılıq etdiyi Azərbaycan Milli Hökümətinin həyata keçirdiyi tarixi islahatlar tərənnüm üçün sənətkarın yazar qələminə zəngin material ver- mişdir. O, bu islahat tədbirlərini dərin iştiyaq və bir vətən məftunu ehsasatı ilə qələmə almışdır. Məsələnin ümdə bir tərəfi də onda öz əksini tapmışdır ki, bu tarixi tədbirlər insanların, həqiqi vətən övladının təkcə zahiri aləmində deyil, onun daxili dünyasında yeni-yeni vətənpərvərlik hisslərinin formalaşmasına təkan vermişdir. Əlbəttə, bu o dövr üçün çox gərəkli bir zərurət idi. Həmin islahatların ən ümdə və 43 gərəkli uğuru onların yaratdığı mühitin hər bir gənc və yeni- yetmədə vətən üçün sədaqətli fədai olmaq iştiyaqı doğruması idi. Yeni yaranmış demokratik quruluş qocalı-cavanlı cəmiyyət üzv- lərinin hər birini azad, müstəqil ölkə yaratmaqda fədai olmağa dəvət edirdi: Şə hərdə su yox idi, su gəldi. Xarabalıqlar məktəb oldu, bağçaya çevrildi. Ana dilimi ilk dəfə Radiodan eşitdim Təbrizdə... Hər uşağın arzusuydu Fədai ola öz vətəninə...(33, s.155). Belə bir məhəbbətin bəşəri və siyasi ömür karvanı yolu üzərində namərdlərin əli ilə yaradılan üçürüm onu yaşamğa qoy- madı. Bu tarixi xəyanətin sözsüz elmi-nəzəri və praktiki ba- xımdan müxtəlif səbəbləri olmuşdur. Qulamrza Səbri Təbrizinin təmsil etdiyi nəslin mübariz poetik baxışının o tarixi xəyanəti təhlil və təqdim etməkdə öz qənaəti, öz mülahizələri, öz sözü vardır. O, Pişəvəriyə həsr etdiyi şeirində belə bir sual irəli sürür: Bəs niyə öldürdülər Bu gözəl insanı Bakıda?(23, s.152). Nəzəri və ədəbi baxımdan zəmanəsinin poetik təfək- kürünün fövqündə dayanan şair başqalarının bu sorğuya nə ca- vab verəcəklərini gözləmədən, bəlkə də veriləcək cavablara inanmadığından özü cavablandırır: Pişəvəri istəyirdi biz Yazaq, oxuyaq Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|