iv
ABSTRACT
M. Sc. Thesis
DETERMINATION OF HYDROGEOCHEMICAL FEATURES AND
INVESTIGATION OF TRACE ELEMENT POLLUTION OF THE HÜDAİ
GEOTHERMAL FIELD IN SANDIKLI, AFYON
Ümit MEMİŞ
Süleyman Demirel University
Graduate School of Applied and Natural Sciences
Department of Geology Engineering
Supervisor: Prof. Dr. Nevzat ÖZGÜR
Sandıklı-Hüdai geothermal field is one of the geothermal systems in Afyon and
environs. It is located approximately 40 km southwest of the province capital of
Afyon. The study area consists of volcanic, sedimentary and metamorphic rocks.
Paleozoic Kestel yeşilşist formation built up the basement rocks in the area.
Reservoir rocks of Hüdai geothermal field are quartzites. The quartzites are a
member of Kestel yeşilşist formation.
Geothermal waters in the study area can be classified as Na-SO4-HCO
3
type
exchange waters, and the groundwaters can be considered as Ca-HCO
3
type
exchange waters. The array of dominant ions of geothermal water was determined as
Na + K>Ca>Mg for the cations and SO4>HCO3>Cl for the anions. Ion-exchange
diagrams show that geothermal water did not circulate long-term in underground.
Moreover, geothermal waters can be attributed to the meteoric origin only and are
diluted by surface waters with high sulfate contents and shallow groundwaters with
high bicarbonate contents in various levels. The results of the trace element analyses
of geothermal fluids show that the there is no intensively water-rock interactions and
no pollution trace elements pollution. Na-K-Mg triangular diagram indicates that the
geothermal waters are of shallow-circulation type and can be classified as mixed
waters with groundwaters. In this study area, geochemicl silica thermometers show
reservoir temperatures of geothermal waters ranging from 85 to120
o
C. Enthalpy-
silica and enthalpy-chloride mixing models suggest reservoir temperatures between
98 and120 ° C and 108 and 134 ° C, respectively for the Hüdai geotermal field.
δ
18
O and δD isotope ratios of the Sandıklı geothermal waters overlap with
continental meteoric water. This situation is indicative of atmospheric water which
has not been affected from evaporation.
Key Words: Sandıklı-Hüdai, hydrogeochemistry, geothermal, geothermometers,
isotope
2010, 64 pages
v
TEŞEKKÜR
Sunulan yüksek lisans tez çalışması Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projeleri Yönetim Birimi tarafından desteklenen 1894-YL-09 nolu
araştırma projesi kapsamında ve Süleyman Demirel Üniversitesi Jeotermal Enerji,
Yeraltısuyu ve Mineral Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi donanımları
kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Tezin tüm aşamalarında yapıcı eleştirileri ile tezi yönlendiren, bilimsel yardımlarını
esirgemeyen ve 2004–2010 yılları arasında çeşitli projelerde araştırma merkezi
bünyesinde çalışma imkanı sağlayan danışmanım Sayın Prof. Dr. Nevzat Özgür’e
(Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeotermal Enerji, Yeraltısuyu ve Mineral
Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi) teşekkür ederim.
Arazi ve laboratuvar çalışmalarından tezin sonuçlanmasına kadar geçen süreçte bana
büyük destek veren, bir çok bilimsel araştırmada birlikte çalışma imkanı bulduğum
Sayın Ögr. Gör. Dr. Selma Demer’e (Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeotermal
Enerji, Yeraltısuyu ve Mineral Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi)
teşekkür ederim. Kuyu loglarının temini, yorumlaması ve arazi çalışmalarında
tecrübelerinden yararlandığım Sayın İsmail Hakkı Karamanderesi’ne, arazi
çalışmalarındaki katkılarından dolayı Sayın Jeoloji Mühendisi Tuğba A. Çalışkan’a
ve izotop analizlerinin yapılmasına yardımlarından dolayı Manfred Wolf (GSF-
Hidroloji Enstitüsü, Neuherberg/Almanya) ve Willibald Stichler’e (GSF-Hidroloji
Enstitüsü, Neuherberg/Almanya) müteşekkirim. Sandıklı Belediyesi’ne ve Sandıklı
Belediyesi Hüdai Kaplıca İşletme Müdürlüğü’ne arazi çalışmalarında gösterdikleri
misafirperverlikten dolayı teşekkürlerimi sunarım.
Tezime manevi destek sağlayan tüm arkadaşlarıma ve eğitim hayatım boyunca
desteklerini benden esirgemeyen ailemin her bir ferdine teşekkür borçluyum.
Ümit Memiş
ISPARTA, 2010
vi
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 3.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası………………………………..... 8
Şekil 3.2. Arazide örnek alımı ve in-situ ölçümlerinin yapılması…………….. 11
Şekil 4.1. Çalışma alanının genelleştirilmiş stratigrafi kesiti ………………...
16
Şekil 4.2. Afyon-Sandıklı Hüdai jeotermal alanı ve çevresinin jeoloji haritası. 17
Şekil 4.3. Çalışma alanı ve civarına ait sularının Piper diyagramı.................... 27
Şekil 4.4. Çalışma alanındaki jeotermal akışkan ve yeraltısularının Schoeller
diyagramı……………………………………………………………….. 28
Şekil 4.5. Çalışma alanındaki yeraltı ve yüzey suyuna ait ABD tuzluluk
diyagramı……………………………………………………………….. 29
Şekil 4.6. Çalışma alanı ve civarına ait Cl-SO
4
-HCO
3
üçgen diyagramı……... 30
Şekil 4.7. Çalışma alanı ve civarına ait Na+K-Mg-Ca üçgen diyagramı……... 30
Şekil 4.8. Çalışma alanı ve civarına ait Si-SO
4
-HCO
3
üçgen diyagramı........... 31
Şekil 4.9.Çalışma alanı ve civarına ait Cl-HCO
3
-B üçgen diyagramı……....... 31
Şekil 4.10. Çalışma alanı ve çevresinde bulunan jeotermal alanların Na-K-
Mg diyagramı…………………….……………………………………... 38
Şekil 4.11.Çalışma alanındaki jeotermal akışanlara ait Entalpi-Silika
diyagramı……………………………………………………………….. 41
Şekil 4.12. Çalışma alanındaki jeotermal akışanlara ait Entalpi-Klor
diyagramı (Kalsedon)……………………………………………………
43
Şekil 4.13. Çalışma alanındaki jeotermal akışanlara ait Entalpi-Klor
diyagramı (Kuvars)……………………………………………………...
43
Şekil 4.14. Çalışma alanın ve çevresindeki suların δD ve δ
18
O değişim
grafiği…………………………………………………………………… 47
Şekil 4.15. Çalışma alanındaki suların δ
18
O-EC değişim grafiği…………...... 48
Şekil.5.1. Sandıklı Hüdai jeotermal sisteminin oluşum modeli……………….
54
Dostları ilə paylaş: |