Microsoft Word tezson[2]. doc

 
50
yapan; bu güçlerin ölçüştüğü bir savaş değildir. Bak şimdi beni dinle, oğlumu 
bana  geri  ver,  bir  şeyler  karıştırmadan  çık  git  bu  topraklardan.  Massaget 
ordusunun  üçte  biri  üzerinde  kazandığın  kaba  zaferle  yetin.  Ama  eğer  bu 
dediğimi  yapmazsan,  Massagetlerin  efendisi  olan güneş  adına  and içerim ki 
kan dökmeye doymayan adam, seni ben kanla doyuracağım.” 
Elçinin sözlerine Kyras kulak asmadı. Kraliçe Tomris’in oğluna gelince 
sarhoşluktan ayılıp ta başına geleni gördüğü zaman kendini öldürdü. 
Tomris  Kyros’un  cevabını  öğrenince  bütün  kuvvetlerini  topladı, 
Kyros’un  üzerine  yürüdü.  O  sabah  barbarlar  arasında  geçen  savaşların  en 
ağırı  oldu;  Başlangıçta  uzaktan  uzağa  ok  atmışlar.  Oklar  tükenince  kargı  ve 
hançerle  birbirlerinin  üzerine  atılıp  göğüs  göğüse  vuruşmaya  başlamışlar. 
Uzun  süre  aynı  yerde  kalmışlar  ne  biri  ne  de  öteki  karış  çekilmek 
istemiyormuş. Sonunda Massagetler kazanmışlar.”  
Frontinus
214
  Strategemata  (stratejiler)  adlı  eserinde  Massagetlerin  bu 
savaşı  geri  çekilme  ve  pusuya  yatma  taktiğiyle  kazandığını  söyler;  “ skit 
Kraliçesi  Tomris  ve  Pers  Kralı  Kyros  savaşırken  kraliçe  korkuyormuş  gibi 
yaparak  kendi  birliklerince  iyi bilinen  bir  dar  geçide  Kyros’u  çekmeyi  başardı 
ve orada aniden karşısına çıkıp yerin doğasının da yardımıyla kesin bir zafer 
kazandı.”  Buna  göre  Massagetlerin  Pers  ordusunun  önünü  köprü  başına 
girişte  kestikleri  ve  dağlık  arazinin  başında  yani  büyük  Balhan’da  onları 
zorladıkları ve yok ettikleri anlaşılıyor.
215
  
Burada  savaş  taktiğinin  her  üç  safhası  da  görülmektedir.  Özellikle  
düşmanın  dar  bir  vadide  sıkıştırılarak  etrafının  kuşatılması,  ok  yağmuruna 
tutulması  ve  düşmanın  hareket  kabiliyetinin  tamamen  ortadan  kalkması 
galibiyette önemli bir yer tutmuştur.
216
  
Bu  savaştan  aşağı  yukarı  15  yıl  sonra  MÖ.  513’de  Pers  kralı  Darius 
Kyros’un  planını  gerçekleştirmek  için  skit  ülkesine  sefer  düzenlemeye karar 
verdi.  MÖ.  6.yy’ın  sonlarına  doğru  Darius  güçlü  bir    devlet  oluşturmayı 
başarmıştı. 
mparatorluğunu  Mısır’dan  Hindistan’a  kadar  sınırlarını 
                                         
214
 Frontinus,The Stratagems,II.V 
215
 Durmuş, A.g.m.,  s.89 
216
 Durmuş, “Eski Türklerde Askeri Kültür”,  s. 23 

---

 
51
genişletmişti.  Grek  şehir  devletleri  batıda  yolunu  tıkadığı  için  onları 
fethedecekti.  Fakat  onlara  karşı  hareket  etmeden  önce  imparatorluğunun 
kuzey  yolları  skitler  ve  komşuları  Sarmatlar  tarafından  yapılacak  saldırılara 
karşı  güvenceye  alınmalıydı.  Darius  savaş  hazırlıklarına  başladı.  Kendine 
tabi  devletlere  haberciler  göndererek  kimilerinden  asker  kimilerinden  gemi, 
kimilerinden  de  Çanakkale  boğazına  bir  köprü  kurmalarını  istemiştir.
217
  Kısa 
bir  süre  sonra  Herodotos’a  göre  700  bin  kişilik  bir  ordu  toplamıştır.  Bu 
kesinlikle eski çağın en büyük ordularından biriydi. Darius başkenti Susa’dan 
yola  çıktı.  Çanakkale  Boğazını  teknelerden  köprü  yaptırtarak  geçti.  Güçlü 
ordusu,  zorlanmadan Trakya  kabilelerinin direncini  kırdı.  Bu arada  skitler’de 
komşularına  elçiler  göndererek  Perslere  karşı  birlik  oluşturmak  için  onları 
ikna  etmeye  çalıştılar.  Gelon,  Budin  ve  Sarmat  kralları  skitlere  yardım 
etmeye  söz  verdiler.  Buna  karşılık  Agathrsiler,  Neuriler,  Antraphaglar, 
Melankhlenaslar, Taurisliler  skitler’e yardım etmeyi reddetmişlerdir.
218
 
Bu  dönemde  skitya  üç  krallığa  bölünmüştü;  en  büyük  kabileden  tüm 
skitya’nın kralı geliyordu ki o Idanthyrsos idi. Onun hakimiyetinde ki diğer iki 
kral ise Scopasis ve Taxacis idi. Her biri kendi kabilesini yönetiyordu. 
Bu  arada  Darius  yoluna  devam  ederek,  Don  nehrini  geçmiş  ve 
Volga’ya  doğru  ilerlemiştir.  skitlerle  karşılaştıklarında  skitler  savaş 
taktiklerini  uygulamaya  başlamışlardır.  Herodotos’un
219
  bildirdiğine  göre 
skitlerin  savaş  taktiği  şöyleydi  ;  “Onlar  açık  bir  meydan  savaşına 
girmeyeceklerdi,  azar  azar  toprak  bırakarak  çekileceklerdi;  yolları  üzerindeki 
kuyuları  dolduracak,  çeşmeleri  tıkayacak,  otları  biçeceklerdi.  ki  gruba 
ayrıldılar  birinin  kralı  Skopasis’ti,  bu  grup  Sauramatlarla  birleşecekti;  eğer 
Persler  bunlara  karşı  yürürlerse  Palus-Maiotis  boyunca  ve  Tanais 
doğrultusunda yavaş  yavaş çekileceklerdi eğer Persler uzaklaşırsa peşlerine 
düşeceklerdi.  Idanthrsos  yönetimindeki  büyük  ordu  ile  Toxakis’in  hükmü 
altında  bulunan  diğeri  tek  ordu  halinde  toplanmış  ve  Gelon  ve  Budinlerle 
                                         
217
 Herodotos IV, 83 
218
 Herodotos IV, 119 
219
 Herodotos IV, 120 
 
 

---

 
52
takviye edilmişti. Bu ordu bir gün aralıkla  ranlıların önünden yavaş yavaş geri 
çekilerek toprak bırakacak ve alınmış olan kararları uygulayacaktı. 
Bu  kararlar  alındıktan  sonra  skitler  Darius’a  karşı  yürüdü,  en  iyi 
atlılarını  keşif  için  ileriye  göndermişlerdi.  Çocuklarının  ve  kadınlarının 
içlerinde  yaşadığı  arabalar  ve  bu  arabalarla  birlikte  sürülerde  ayrılmış, 
önceden  yola  çıkarılmışlardı,  yalnız  kendi  yiyeceklerini  sağlayacak  kadar 
bölümünü yanlarında bırakmışlardı; durmadan kuzeye doğru çekileceklerdi. 
Geri çekilme yolunu ilk olarak bu kervan tutmuştur; bu arada  skit keşif 
yolları üç günlük yolda ve Istroz dolaylarında Perslere rastladılar; öbürleri de 
onların  nerede  olduklarını  öğrendikleri  zaman,  ran  ordusuyla  aralarında  bir 
günlük  yol  vardı;  durdular  ve  toprak  üstünde  ne  varsa  silip  süpürdüler. 
Persler,  skit  atlılarını  görür  görmez  peşlerine  düştüler  ama  skitler  bir 
görünüp  bir  kayboluyorlardı.  Sonra  iki  gruptan  birincisinin  peşine  düştüler 
ama  öbürleri  bir  görünüp  bir  kayboluyorlardı.  Sonra  iki  gruptan  birincisinin 
peşine  düştüklerinden,  Persler  doğuya  Tanais’e  doğru  yürüdüler.  skitler 
Tanais’i  aştılar,  Perslerde  onların  peşinden  Tanais’e  geçtiler.  Sonunda 
Sauromatların ülkesini aşıp Budinlerin ülkesine vardılar. 
Avoz  denizinin  kuzeyindeki  steplere  varınca  skitler  kuzeyden 
dolanarak  yeniden  skitya  yolunu  tuttular.  Büsbütün  gözden  kaybolmuşlardı. 
Artık  bu  “hayalet  atlıları”  göremeyen  Darius  yön  değiştirerek  batıya  doğru 
yürüdü.  skitya’ya  vardığında  bu  sefer  birleşmiş  iki  skit  grubu  ile  karşılaştı. 
Bunların  peşine  düştü, onlar  ise  hep  bir  günlük   aralık bırakarak çekiliyordu. 
Bu oyun ara vermeden böylece sürüp gidiyordu.” 
Öyle  görünüyor  ki  Persler  amaçlarından  çok  uzaklaşmışlardı  ve 
günden  güne  yıpranıyorlardı.  skitler  ise  yeni  katılan  kuvvetlerle  daha  da 
güçlenmişlerdi. Perslerin bulamadığı her şeye; yiyecek, su, otlak sahiptiler. 
Bu  durum  karşısında  yıpranan  ve  bir  sonuç  alamayan  Darius,  skit 
kralı  Idanthyrsos’a  bir  haber  göndermiştir.  skit  kralına  kendini  güçlü 
hissediyorsa,  kaçmayarak  savaşa  girmesini,  eğer  kendisinde  o  gücü 
görmüyorsa,  huzuruna  çıkarak  haraç  olarak  toprak  ve  su  getirmesini 
istemiştir. Bunun üzerine  skit kralı Darius’a korkmadığını, kendilerini kentleri 
ve  dikili  ağaçları  olmadığından  savaşa  girmek  istemediğini  fakat  atalarının 

---