Microsoft Word turkcess ozet kitap docx
Yüklə 2,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu 27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
- Multikulturalizmin Azərbaycan Modeli Mədəniyyətlər Və Sivilizasiyalararası Dialoqun Tənzimlənməsi Kontekstində
- Ceyhun Hacibəylinin Bədii Və Mətbu İrsində Repressiya Mövzusu
66 IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu 27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan IV. International Symposium on Educational and Social Sciences in Turkish Cultural Geography 27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan Multikulturalizmin Azərbaycan Modeli Mədəniyyətlər Və Sivilizasiyalararası Dialoqun Tənzimlənməsi Kontekstində Günel BAXIŞOVA Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Bakı, Azərbaycan Doktorant baxishgunel@gmail.com Xülasə: Artıq daha çox ölkələr, dini təsisatlar ,müxtəlif beynəlxalq qurumlar anlayırki , silahlanmanın hər il artdığı,iqtisadi böhranların yaşandığı dövrümüzdə dini-etnik problemlərin qarşını almaq, cəmiyyətdə sosial rifahı təmin etmək üçün yeganə yol masa ətrafı danışıqlar yolu, mədəniyyətlər və sivilizasiyalararası dialoqdur. Bu amillərin reallaşdırılması üçün multikulturalizmə nail olmaq, onu yaşam fəlsəfəsi kimi qəbul etməklə bağlıdır. Azərbaycan fərqli dinlərin və etniklərin bərabər yaşadığı ölkələrdən biridir.Tarixi proseslər nəticəsində xalqların birlikdə yaşayışı bu torpaqlarda fərqli din,dil daşıyıcılarına, fərqli etniklərə qarşı hümanist düşüncə və tolerant münasibətləri formalaşdırmışdır.Bügün dünyada dini-etnik zəmində ciddi problemlərin yaşandığını nəzərə alsaq, sivilizasiyalar arası dialoqun tənzimlənməsinin nə dərəcədə vacib olması haqqında fikirə sahib ola bilərik. Dünyada etnik-dini qaynar nöqtələrin mövcud olması və hər il bu səbəblərdən minlərlə insanın öz torpaqlarını tərk etməsi dünyanı bu barədə düşünməyə vadar etməlidir. Bügün dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində multikulturalizm siyasətinin iflasıyla bağlı fikirlər səslənməkdədir.Lakin, Azərbaycan modeli bu fikirlərin yalnışlığına bariz nümünədir. Hümanitar problemlərin getdikcə artması, bu sahəyə xüsusi diqqət yetirən Azərbaycanı dünyanın hümanitar əməkdaşlıq mərkəzinə çevrilməkdədir. Ölkədə təşkil olunan humanitar form və tədbirlər ənənə halını almaqdadır.Hər il sivilizasiyalararası dialoqa ev sahibliyi edilir, dünyada öz problemlərini gözləyən hümanitar məsələlər müxtəlif ölkələrədən gələn siyasətçilər,elm adamları ,QHT nümayəndələri tərəfindən dünya ictimaiyyətinə çatdırılır. Bu məqalənin məqsədi Azərbaycan multikulturalizm modeli,onun və sivilizasiyalararası münasibətlərin tənzimlənməsi kontekstindəki rolunu ümumi dəyərləndirərək,multikultural siyasətinin priroritetləri və keçirilən form-zirvələrin önəmi barədə söylənən fikirləri ümümiləşdirmək,həmçinin Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin Azərbaycan modelinin dünyaya tanıdılmasındakı fəaliyyətlərini araşdırmaqdır.Eyni zamanda Azərbaycan cəmiyyətindəki dinlərarası münasibətlərə də toxunulacaq. Açar sözlər: Multikulturalizm siyasəti,Azərbaycan modeli , sivilzasiyalararası dialoq, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi 67 IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu 27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan IV. International Symposium on Educational and Social Sciences in Turkish Cultural Geography 27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan Ceyhun Hacibəylinin Bədii Və Mətbu İrsində Repressiya Mövzusu Mehman HƏSƏN AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat İnstitutu, Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsi, böyük elmi işçi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, mehman.hesen@gmail.com Xülasə Araşdırmada Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri, yazıçı-publisist, tərcüməçi, naşir, redaktor, folklorşünas Ceyhun Hacıbəylinin repressiya mövzusunda qələmə aldığı bədii və mətbu əsərləri tədqiqata cəlb edilmişdir. Ədibin qələmə aldığı “Stalinin öpüşü və ya staxanovçu Fatimə”, “Nejdanovun işi” hekayələrində, eləcə də “”Şamaxı məhkəməsi, yaxud bir xainin mükafatı”, “Əhməd Cavad faciəsi”, “SSRİ- də ziyalılar” mətbu məqalələrində Azərbaycan, o cümlədən digər türk xalqlarının taleyindən qırmızı xətlə keçən repressiya bütün mahiyyəti ilə öz əksini tapmışdır. Üzərindən uzun müddət ötməsinə rəğmən Ceyhun Hacıbəylinin əsərləri bu mövzuda yazılmış ən dəyərli əsərlər kimi tədqiqata cəlb edilməsi aktuallıq kəsb edir. Açar sözlər: repressiya, imperiya, Ceyhun Hacıbəyli, Əhməd Cavad Repressiya SSRİ adlanan imperiyanının mahiyyətindən doğan və onun rəhbərliyinin birbaşa göstərişi ilə həyata keçirilən total qanlı kompaniya olmuşdur. İmperiya rəhbərliyi bu kompaniyanı icra etməklə bir neçə məqəsədə çatmağı planlamışdır. Birincisi, xalq arasında qorxu yaratmaq və bu yolla idarəetməni möhkəmləndirmək, ikincisi, xalqların düşünən beyinlərini, ziyalarını, görkəmli ədiblərini aradan götürməklə daha çox “sözəbaxan” ziyalı tipləri formalaşdırmaq, Çingiz Aytmatovun təbiri ilə xalqı manqurtlaşdırmaqdan ibarət olmuşdur. Həmin hadisələr barədə sovet dövlətinin sərhədləri çərçivəsində uzun müddət danışmaq, yazmaq çətin və hətta mümkünsüz olmuşdur. Yalnız Çingiz Aytmatov 1980-ci ildə yazdığı “Gün var əsrə bərabər” romanında Abutalıb kutubbayev obrazının timsalında həmin hadisələrə işıq saldı. Buna baxmayaraq SSRİ-nin sərhədlərindən kənarda, mühacirətə getmiş ədiblərimizin yaradıcılığında repressiyaya obyektiv qiymət verilmişdir. İmperiyanın hər hansı basqısı olmadığı üçün onların yaradıcılığında Azərbaycanın, daha geniş mənada türk xalqlarının başına gətirilən faciələr əhatəli şəkildə öz əksini tapmışdır. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişən görkəmli ictimai xadim, öz bədii, ictimai-siyasi və mətbu fəaliyyəti ilə xalqımızın tarixində iz qoymuş Ceyhun Hacıbəyli irsində repressiya mövzusu tam aydınlığı ilə əks olunmuşdur. Ceyhun Hacıbəylinin sovet imperiyasının və kommunist ideologiyasının mahiyyətini öz bədii irsində və məqalələrində ifşa etmişdir. Həmin hekayə və məqaələlərin bir qismi repressiyaya həsr olunmuşdur. AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun təsis etdiyi “Azərbaycan mühacirət ədəbiyyat kitabxanası” seriyasında Ceyhun Hacıbəylinin “Seçilmiş əsərləri” çap olunmuş və Azərbaycan geniş oxucu kütləsinə təqdim edilmişdir. Ədibin repressiya mövzusuna toxunduğu “Stalinin öpüşü və ya staxanovçu Fatimə”, “Nejdanovun işi” hekayələri, eləcə də “Şamaxı məhkəməsi, yaxud bir xainin mükafatı”, “Əhməd Cavad faciəsi”, “SSRİ-də ziyalılar” mətbu əsərləri həmin kitabda nəşr olunmuşdur. Ceyhun Hacıbəyli “Stalinin öpüşü və ya staxanovçu Fatimə” hekayəsində hadisələr Özbəkistanda, “Nejdanovun işi”ndə isə Moskvanın özündə cərəyan edir. “Stalinin öpüşü və ya staxanovçu Fatimə” hekayəsində basmacı hərəkatına qarşı mübarizədə ad çıxaran, sonra kolxoz sədri işləyən Zahidin ailəsi ətrafında dövrün reallıqları təsvir edilir. “Nejdanovun işi”ndə isə məktəbdə uşaqlara dərs deyən müəllimin bir məktəblinin “şübhə”si nəticəsində şişirdilərək necə okeanın o biri tayına işləyən “sabotajçı”, “agent”ə çevrilməsi göstərilir. Yazıçı obrazların dili imperiyanı ifşa edir. Eyni zamanda “Əhməd Cavad faciəsi” məqaləsində görkəmli Azərbaycan ədibi, istiqlal şairimiz Əhməd Cavada qarşı təqiblər, onun bu qanlı cinyətin qurbanı olması əks olunur. Üzərindən uzun müddət ötməsinə, Ceyhun Hacıbəylinin bu prosesləri vətəndən çox uzaqda müşahidə etməsinə rəğmən onun qələmə aldığı əsərləri bu gün də öz aktuallığını qoruyur, Azərbaycanda repressiya ilə bağlı yazılmış ən yaxşı əsərlər sırasında olmağa layiqdir. Tədqiqat işində görkəmli ictimai xadim, nasir, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi Ceyhun Hacıbəylinin adıçəkilən əsərləri əasında qanlı repressiya hadisələrinə münasibəti araşdırılacaqdır. Bu iş Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun maliyyə yardımı ilə yerinə yetirilmişdir – Qrant № EİF/GAM-4-BGM-GİN-2017-3(29)-19/14/5 Yüklə 2,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|