Microsoft Word ug расширен 27 09 17

34 



əgər hər hansı bir hadisə barədə  uşağa danışmaq çətindirsə

ona bu hadisəni kağızda yazmaqla və ya şəklini çəkməklə

təsvir etmək imkanı yaratmaq

Əgər uşaq kiminsə ona qarşı münasibətlərindən narahatdırsa və 

ya kimisə birmənalı ittiham edirsə, siz: 



sakit reaksiya verib səbr göstərməlisiniz



sizə bu barədə danışdığı üçün “sən düzgün hərəkət etmisən”

deyib uşağı sakitləşdirməlisiniz. Lakin məxfiliyi və hər şeyin

yaxşı olacağını ona vəd etməməlisiniz



siz  əmin olduğunuz insandan belə söhbət gedirsə, alınan

məlumata ciddi yanaşmalısınız. Eşitdiyinizə inanmaq çətin

olsa belə, uşağa axıra qədər qulaq asmaq lazımdır



uşaq istifadə edən sözlərin mənasını başa düşdüyünə  əmin

olmaq (“sən bu sözü deyəndə  nəyi nəzərdə tutursan?” kimi

sual verməklə və ya əvvəlcədən istifadə oluna biləcək xüsusi

sözlərin anlayışını uşaqla müzakirə etmək) və onunla o, başa

düşdüyü kimi danışmalısınız



uşağa öz fikrinizi zorla qəbul etdirməmək  şərti ilə sözləri

diqqətlə seçməlisiniz



digər hallardan fərqli olaraq ehtimal olunan seksual zorakılıq

zamanı toxunmalardan, əlini, saçlarını  sığallamaqdan,

qucaqlamaqdan qaçınmalısınız. Bu uşağı qorxuda bilər



uşağın təhlükəsizliyini təmin etməlisiniz. Təxirəsalınmaz

tibbi yardım lazım olduqda müraciət olunan həkimin və

xəstəxananın digər işçilərinin uşağın müdafiəsi barədə

bilikləri olduğuna əmin olmalısınız



bəzi hallarda uşaqla söhbəti kişi və ya qadın aparmalı olduğu

əvvəlcədən təyin olunmalıdır. Bu zorakılığın kişi və ya qadın

törətdiyindən asılı ola bilər.

Tibbi müayinə aparmaq üçün tələblər 

Bəzi hallarda digər mütəxəssislərin təkrar müayinə aparmaması 

üçün ilkin tibbi müayinənin videokamera ilə  çəkilişini aparmaq 

məqsədəuyğundur. Baxış aparan tibb işçisi bilməlidir ki, baxışın özü 

zorakılığı  uşağın yadına sala bilər və müayinə zamanı  uşaq 

manipulyasiyalara qarşı etiraz edə bilər və ya onda psixoloji pozulma 

baş verə bilər. 

---

35 

Belə halda baxışa daha çox vaxt lazım ola bilər və ya 

mütəxəssisin (psixoloqun) köməyi lazım ola bilər. 

Müayinə aparmaq üçün tibb işçisinin lazımi səmərəli bacarıqları 

olmalıdır. Ehtimal olunan zorakılığın tibbi ekspertizası üçün söhbət 

mühüm rol oynaya bilər.  

Tibbi müayinənin əsas komponentləri: 



informasiyanın toplanması



informasiyanın verilməsi



təxmin edilən zorakılıqla bağlı faktların müəyyən edilməsi



fiziki və psixoloji sübutların sənədləşdirilməsi (yazılı,

fotoşəkil, videokameraya çəkiliş)



ayrı-ayrı  şəxslərin ifadələri və tibb işçisinin qərarı ilə

uyğunluq dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi



əldə edilən faktların interpretasiyası (şərhi)

Yadda saxlamaq vacibdir:  



zorakılıq haqqında məlumatın verilmə prosesi streslidir və

zərərçəkmişin yenidən travma almasına səbəb ola bilər 



zorakılıq haqqında məlumatın alınması da gərgin prosesdir və

bütün iştirakçılar psixoloji travma ala bilərlər 



qarşılıqlı anlaşma yaradılması, dəqiq və tam məlumatın  əldə

olunması çox vaxt apara bilər  



zərərçəkmişin verdiyi məlumatlarda fiziki və psixoloji

travmaların  əlamətlərinin və  nəticələrinin dərəcəsində 

dəyişkənlik ola bilər  



informasiyanın həcmində, detallaşmasında fərqlilik ola bilər



davranışda fərqlilik ola bilər

Uşağa baxış  və söhbətin nəticələrinə görə ailədə  uşaqlara qarşı 

kobud 

və 

etinasız 

münasibət 

ehtimalının 

dərəcəsini  müəyyənləş

-

dirmək mümkündür: 



Uşaqlara qarşı kobud və etinasız münasibətin yüksək

ehtimalı  o zaman mövcuddur ki, baxış vaxtı onda şübhəli fiziki

zədələrin  əlamətləri aşkarlanır, ya da valideynlər yardım üçün

vaxtında müraciət etmirlər və ya izahlar travmalara uyğun deyil



Uşaqlara qarşı kobud və etinasız münasibətin orta ehtimalı o

zaman mövcuddur ki, baxış vaxtı onda qeyri-kafi qayğı

---

36 

əlamətləri aşkarlanır,  ya  da  uşağın və ya valideynin/qəyyumun 

anormal davranışı qeyd edilir, yaxud ailədə risk faktorları 

mövcuddur 



Uşaqlara qarşı kobud və etinasız münasibətin az ehtimalı  o

zaman mövcuddur ki, baxış vaxtı onda kobud və etinasız 

münasibətin əlamətləri aşkarlanmamışdır 

Uşaqlarda cinsi zorakılığın xüsusiyyətləri 

Məlumatın yayılmasından qorxduqlarına görə seksual zorakılıq 

barədə  ən yaxın adamlarına belə danışmaqdan çəkinmə  uşaqlarda 

seksual zorakılığın xüsusiyyətidir. Təəssüf ki, bu qorxu əsassız deyil. 

Danışanların təxminən yarısı öz qohumları 

tərəfindən 

töhmətləndirilib, qınanıblar. Qızlarda qorxunun digər səbəbi hamilə 

olmaqdır. 

Cinsi zorakılığın əlamətləri: 



Oral – herpes, dermatit, ekzema, qida qəbulundan imtina

(anoreksiya) və ya həddən çox qida qəbulu (bulimiya) 



Anal – düz bağırsağın zədələnməsi, anusun qızarması, sfinkterin

boşalması, qəbzlik 



Vaqinal – qızlıq pərdəsinin zədələnməsi, uşaqlıq yolunun

genişlənməsi, yaralar. 

Cinsi təcavüzə məruz qalan uşaqların müayinəsi 

1. Müayinəyədək uşaqla etibarlılıq münasibətləri qurun ki,

təcavüzkar tərəfindən olan hədələmələr haqqında xəbərdar

olasınız.

2. Zorakılığın növünü və  səviyyəsini aydınlaşdırmaq lazımdır, bu

hadisə kontaktlı  və ya kontaktsız, bir, yoxsa bir neçə  dəfə olub,

həmçinin emosional təsirinin dərinliyini təyin etmək lazımdır.

3. Ümumi fiziki baxış zamanı cinsi orqanların inkişaf dərəcəsini və

zədələnmələrin mövcudluğunu qeyd etmək. Cinsi orqanların və

anal dəlik nahiyyəsinin tam müayinəsi anasteziya ilə

aparılmalıdır.

4. Seksual zorakılıq haqqında aşağıdakı əlamətlər xəbər verə bilər:



genital və ya anal zədələnmələr



CYYİ əlamətləri

---