Microsoft Word ug расширен 27 09 17

31 



cəzalandırandırlar



özlərini müdafiə edəndirlər



uşağın vəziyyəti və davranışından həddən artıq narahatdırlar



özlərini aşağı səviyyədə qiymətləndirirlər



depressiyadadırlar

7. Valideynlərlə  məsləhətləşmə  və  təfərrüatlı ünsiyyət zamanı

ailədə zorakılıq və kobud davranış risk faktorlarının

mövcudluğunun müəyyənləşdirilməsi zəruridir:



ailə zorakılığı əlamətləri



spirtli içki/narkotik asılılığı



psixi xəstəliklər



sosial baxımdan təcrid olunma



kimsəsiz/atılmış uşaq

Yetkinlik yaşına çatmamış uşaqların müayinəsi 

     Yetkinlik yaşına çatmamış  u şaqların müayinəsi zamanı onların 

psixofizioloji xüsusiyyətlərini nəzərə almaq lazımdır: 



valideynlərin və ya qanuni nümayəndələrin məlumatlı razılığı

tələb olunur. Həkim sirri təşkil edən məlumatlar valideynlərə 

və ya qanuni nümayəndələrə verilə bilər. 



müayinənin aparılması valideynlərin və ya qanuni

nümayəndələrin iştirakı ilə aparıla bilər. Onlar minimal 

müdaxilə mövqeyi tutmalı (verbal və qeyri-verbal davranış, 

otaqda tutduğu yer) və bu haqda qabaqcadan xəbərdar 

olmalıdırlar.  



uşaq sakit, rahat şəraitdə müayinə edilir və bu zaman yanında

kiminsə olub-olmaması barədə qərar verir. Uşaq yanında olan 

insana etibar etməlidir. O, özünü təhlükəsiz hiss etməlidir. 



müayinə aparılan məkan sakit, isti (+24, +25), təbii işıqlanma

ilə olmalıdır, yel çəkməməlidir.  Əgər işıqlanma sünidirsə, 

fluoressent lampalardan istifadə arzuolunandır. Masanın 

üstündə su olmalıdır. 



uşağın aldığı zədələri pediatr sənədləşdirməlidir.



uşağın diqqətinin az müddətə cəmlənməsini nəzərə alaraq ona

tez-tez fasilələr (pauzalar) tələb oluna bilər. Bu fasilələr

2-3 dəqiqə müddətində davam edə bilər. “Bundan sonra nə

baş verdi?” sualı ilə uşağın söhbətə qaytarmaq olar.

---

32 

VIII. Zorakılığa məruz qalmış uşaqlarla aparılan tədbirlər üzrə

tövsiyələr 

Zorakılıq hallarında tibbi müayinə  zərərçəkmişlə mütləq söhbət 

aparılmasını  tələb edir. Söhbət aparan insanın effektiv və müvafiq 

bacarıqları ehtimal olunan zorakılıq halını  təyin etmək üçün çox 

vacibdir. Söhbət tibbi nəticələrin, məhkəmə ekspertizasının və 

şahidlərin ifadələrinin dəqiqliyinə  zəmin yaradır.  İlkin tibbi 

sənədləşdirmə  məhkəmə tibbi ekspertizasının və  məhkəmədə 

ifadələrin hazırlanması üçün sübutların  əsas mənbəyidir. Söhbət 

aparanın səs tonu, danışığı asan və işgüzar olmalıdır. Uşağı daim və 

təkidlə gözlə kontakta vadar etmək lazım deyil – bu onu qorxuda 

bilər. Bundan əlavə  uşaqla böyük arasında uşaq üçün münasib olan 

məsafə saxlamaq lazımdır. 

Söhbətə hazırlıq: 



qabaqcadan ətraflı məlumat toplamaq



sadə geyim tərzinə riayət etmək



kifayət qədər vaxta malik olmaq



heç kim mane ola bilməyən otaqda söhbət aparmaq



uşağa müvafiq vaxt təyin etmək



otaqda olan insanları təqdim etmək



harada oturacağını uşağın özü müəyyənləşdirməsi üçün şərait

yaratmaq



uşağın sizinlə söhbət aparmaq üçün razı olduğunu soruşmaq



sizə istədiyi kimi müraciət etməsinə icazə vermək



söhbətin, hərəkətlərin səbəbini və  nə üçün bunu etdiyinizi

uşağa izah etmək



söhbətin təqribən nə qədər vaxt çəkəcəyini uşağa demək



işlətdiyiniz terminlər barədə uşaqla razılaşmaq



mümkün olduğu qədər söhbətə müvafiq hazırlıq keşmiş

psixoloq, qeyri-hökumət təşkilatının nümayəndəsini cəlb

etmək



uşağa baş vermiş hadisədə onun günahkar olmadığını başa

salmaq



uşağın “düz” və “səhv” anlayışlarını necə başa düşdüyünü

aydınlaşdırmaq

---

33 



baş vermiş hadisə barəsində onun düz danışmasının vacib

olduğunu uşağa başa salmaq



mütəxəssislərin cəlb olunmasının mümkünlüyü barədə ailəni

məlumatlandırmaq

Söhbətin mərhələləri 



etibarlı mühitin yaradılması



sərbəst danışıq (söhbət)



sual vermə (açıq suallar, məsələn “sonra nə oldu?”) uşağın

dediyini təkrarlamaqla onu davam etməyə cəlb etmək



hər hansı bir səbəbə görə  uşaqdan baş vermiş hadisə barədə

ifadə almaq mümkün olmayan hallarda belə söhbəti pozitiv

əhvali-ruhiyyədə bitirmək



uşağı səy göstərdiyinə görə tərifləmək

Güvənlik (Etimad):  

Zorakılıq haqqında məlumat toplamaq üçün etimad vacibdir. 

Buna görə əlverişli şərait yaratmaq lazımdır: 



diqqətlə qulaq asmaq



tam şəkildə müzakirə etmək



nəzakətli olmaq



məlumatı anlayışla qarşılamaq



dürüst olmaq



təhlükəsiz və rahat mühit yaratmaq



prosesə nəzarət etmək (lazım gəldikdə tənəffüs etmək, prosesi

bitirmək)



uşağı dediklərinə görə qınamamaq

Uşaqla söhbət: 



məhkəmə iclasında sual - cavabdan qorumaq üçün mümkün

olduğu halda uşağın razılığı ilə söhbəti videokameraya 

çəkmək 



fikrinizi digər kənar işlərə ayırmamaq



uşaq sərbəst danışıq fazasında olanda sual verməklə (bunu

sonra da etmək olar) onun fikrini dağıtmamaq



sərbəst danışıq fazasında uşağı tələsdirməmək



sual vermək haqqı olduğunu uşağa başa salmaq



lazım

 

gəldikdə fasilə vermək

---