Microsoft Word ug расширен 27 09 17
Yüklə 363,31 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Posttravmatik stress pozuntusu
- PTSP aşağıdakı əsas əlamətlərlə xarakterizə edilir
- Yaş xüsusiyyətləri ilə bağlı faktorlar
25 eritrositlərin sayı azaldığına görə, hemoqlobinin miqdarı da azalır. İçi boş orqanların zədələnmələri (mədə, bağırsaq) peritonit əlamətləri ilə təzahür edir. Posttravmatik stress pozuntusu Amerika Psixiatriya Assosiasiyası tərəfindən DSM-IV (Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders) tətbiq edilməsindən sonra zorakılıq qurbanının yaşadığı sarsıntıların zəlzələdən zərər çəkmiş insanlarda, müharibədəki travmalarda, yol qəzalarındakı kimi eyni olması müddəası, yəni belə insanlarda posttravmatik stress pozuntusunun (PTSP) mövcudluğu qanuniləşdirilmişdir.
surətlər, düşüncələr və ya qavrama da daxil olmaqla, təkrarlanan və insanı cəlb edən disstress xatirələr, hadisələr. Qeyd: balaca uşaqlarda mövzunu və ya başa gəlmiş hadisənin aspektlərini əks etdirən oyunları müşahidə etmək mümkündür hadisə mövzusunda təkrarlanan disstress yuxular. Qeyd: uşaqlarda mövzusu dərk edilməyən qorxulu yuxular ola bilər, hərəkətlər və həyəcan sanki travmatik hadisə indi baş verdiyi kimi olur (o cümlədən baş vermiş hadisənin canlandırılması hissi, travma haqqında xülyalar, hallyusinasiyalar və q əfil dissosiativ xatirələr (flash-back, hadisənin təkrar yaşanması), o cümlədən yuxudan oyanma və ya intoksikasiya zamanı) travma ilə bağlı fikir və duyğulardan qaçmaq cəhdi travmanı xatırladan hadisələr, yerlər və insanlardan qaçmaq səyləri
digərlərindən uzaqlaşmaq və soyuqluq hissi affektiv spektrin daralması (məsələn, sevgi hissini duya bilməmək) gələcəkdə ailə, uşaq, karyera, normal həyat qurmağın mümkünlüyünə inanmamaq yuxu və iştaha pozuntuları əsəbilik və qəzəblənmə 26 fikir toplamaqda çətinliklər həddən artıq ehtiyatlı olmaq şişirdilmiş qorxu reaksiyaları enurez, enkoprez yaşıdlarına və heyvanlara qarşı aqressiv davranış PTSP aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilir: kəskin – simptomlar üç aydan az davam etdikdə xronik – simptomlar üç aydan çox davam etdikdə başlanması təxirə salınmış – simptomlar travmatik hadisədən altı və daha çox aydan sonra əmələ gəlir PTSP praktik olaraq özbaşına keçib getmir və uzunmüddətli, ciddi müalicə tələb edir. Ağır hallarda uşağın müalicəsi ilə uşaq psixiatrı və ya psixoterapevt məşğul olur, PTSP-nin daha yüngül təzahürləri olduqda isə psixoterapiyanı psixoloq apara bilər.
Uşağın zorakılığa olan reaksiyası onun yaşından, inkişafından asılıdır. Müəyyən yaşadək uşaqların danışmaq qabiliyyəti olmadığı üçün və ya baş verən zorakılığın nəticəsində onlar danışma qabiliyyətini itirdikləri üçün bəzi hallarda tibb işçisi məlumat toplamaqda çətinlik çəkir. Həmçinin daha böyük uşaqlarda alınan travma nəticəsində yaranan qorxu və utancaqlıq reaksiyaları bu barədə danışmağa maneçilik törədir. Bəzi hallarda uşaqlar böyüklərə inamı itirirlər. Belə hallarda ünsiyyət onlarda soyuqluq və təşviş hissi yaradır. Digər hallarda uşaqların valideynlərinin özləri güclü stress keçirdikləri üçün zorakılıq faktını inkar edir, buna görə də onlar etibarlı informasiya mənbəyi hesab olunmurlar. Uşağın hekayətinin etibarlılığını qiymətləndirərkən yadda saxlamaq lazımdır ki, uşaq nə qədər kiçik olsa bir o qədər də çox onun hislərinə və anlamasına zorakılıqdan sonra ona qulluq edən insanın travmatik hadisəyə olan reaksiyası və münasibəti təsir göstərir. 3 yaşdan kiçik uşaqların travmatik hadisələrə reaksiyaları, adətən narahatlıq, yuxu pozuntuları, əsəbilik, ağlağanlıq, kəskin qorxu reaksiyaları, səksənmə (o cümlədən başqa uşaqların ağlamaqlarından, valideynlərdən və ya digər böyüklərdən) , sevinc, fərəh hissələrinin nadir olması, davranışda aqressivlikdən 27 tam etinasızlığa, maraqsızlığadək hər şeydən uzaqlaşmalarla təzahür edir. 3-7 yaşlar arası uşaqlar özlərinə qapanır və travma haqqında birbaşa danışmaqdan imtina edirlər. Digər mühüm xüsusiyyətlər: həddindən artıq üzüyumşaqlıq , ağrıya passiv reaksiya, təcavüzkarlıq, heyvanlara qarşı qəddarlıq; yanğın törətməyə meyilliyi; oğurluq, yalançılıq; nitqin inkişafdan qalması. kiçik məktəb yaşları: bu uşaqlar vaxt/məkanında hadisələri dərk edə bilmir və yalnız 8-9 yaşdan sonra zorakılıq haqqında ardıcıl danışa bilirlər və adətən uşaqlar 12 yaşa çatdıqda faktları ardıcıl ifadə edə bilirlər. Buna görə həkim yadda saxlamalıdır ki, uşağın danışığında yaranan uyğunsuzluq zorakılığın olmamasından xəbər vermir. Davranışda zədələrin və travmaların səbəbini gizlətmək, məktəbdən sonra evə getmək istəməmək, tənhalıq, dostların olmaması, təcavüzkarlıq, fikrini bir yerə cəmləşdirə bilməmək, yaxşı oxumamaq kimi əlamətlərlə özünü göstərir. yeniyetmə yaşı sürətli inkişaf dövrüdür və zorakılığın nəticələri böyük müxtəlifliklərlə seçilir. Onların davranışlarında kəskin pozulmalar, antisosial hərəkətlər müşahidə olunur: еvdən qaçma, spirtli içkilər, narkotik maddələrin istifadəsi, sui-qəsd, intihar cəhdləri. Emosional zorakılıq ehtimalını uşağın bir sıra fiziki və davranış təzahürlərində müşahidə etmək olar, məsələn: Emosional hislərin olmaması, laqeydlik Kədərlilik, subdepressiv və ya ağır depressiyanın olması Barmaqlarını sovurur, monoton yırğalanır (autoerotik hərəkətlər) Özünə qapanır, fikirlidir və ya əksinə aqressivdir Diqqət və nəvaziş axtardığına görə istənilən böyük insana “yapışır” Gecələr çaxnaşma qorxu tutmaları hiss edir, narahat yatır Oyunlara maraq göstərmir Uşağın fizioloji reaktivliyi də onun emosional zorakılığa məruz qaldığına işarə edən əlamətlər: gecə və ya gündüz enurezi psixosomatik şikayətlər: baş ağrıları, qarında, ürək nahiyəsində ağrılar, ümumi vəziyyətinin zəif olması, halsızlıq Yüklə 363,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|