Microsoft Word X?z? v? Siy?z. ?h tar doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
227 qoyduğunu duydurmaqla yanaşı, generalın Bakının xilası uğrundakı zəfər yürüşündən bəhs olunacaq yeni əsərini yazacağına söz verdi. Cəfər Cabbarlının alovlu nitqi Nuru paşanı heyran qoymuşdu. General ziyafətdən sonra arkadaş adlandırdığı Cəfərin dəvətini qəbul edərək, onun qonağı oldu. Gənc olmasına baxmayaraq, istedadlı və böyük sənətkarın darısqal mənzil şəraiti generalı sıxdı. Nuru paşanın bu istiqamətdəki təkliflərindən Cəfər minnətdarlıqla imtina edirdi. Lakin ertəsi gün Nuru paşanın göndərdiyi hədiyyələri Cəfərin anası Hacı Şahbikə xanım qəbul etmək məcburiyyətində qaldı. Bunlar: bir ədəd nikelli dəmir çarpayı, daş güzgü, paltar üçün ayaqlı asılqan, divar saatı və bəzi əşya və ləvazimatlardan ibarət idi. Bir həftə sonra, 1918-ci il noyabrın 17-də Müttəfiq Dövlət- lər Birliyinin hərbi hissələrinin Bakıya daxil olması ilə əlaqədar Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycandan geri çağırıldı. Nuru paşa iradəsinin və arzusunun əleyhinə olaraq, Bakını tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Cəfər Cabbarlı ziyafətdə verdiyi sözə əməl edərək, Nuru paşanın qəhrəmanlığından bəhs edən “Bakı müharibəsi” adlı dram əsərini yaratdı” (13, s. 31-32). Nuru paşanın verdiyi hədiyyələr C.Cabbarlı evmuzeyinin indi də qiymətli eksponatlarıdır. Dramaturqun qızı Gülarə xanım Cab- barlı deyir ki, sovet dövründə Nuru paşanın bizim ailəmizə bağışladığı hədiyyələrdən, atam ilə görüşündən söz açmaq mümkünsüz idi. Nuru paşanın ailəmizə olan ehtiramını Sona xanım Cabbarlı həmişə məmnunluqla xatırlayırdı (13, s. 32). Cabbarlının Azərbaycan Demokratik Respublikasının bayra- ğına həsr etdiyi “Azərbaycan bayrağına” şeirindən bir parça: Əsarətin gecəsindən fürsət bulmuş quş kibi, Səhərlərə uçmuşdur Şu hilal da türk bilgisi, düzgün sevgi nişanı, Yurdumuzu qucmuşdur! Allah, əməllərim edib bu bayrağı intiqal, 228 Birər-birər doğru olmuş, bir ad almış: İSTİQLAL! Ürəyimdə bir dilək var, o da doğru kəsilsin, O gün olsun bu göy bayraq Turan üstə açılsın! Hörmətli alimlərimiz Nizami Cəfərov, İsa Həbibbəyli, Nur- lana Əliyeva, Afət Bakıxanovanın tərtib etdikləri dərslikdə yazılır: “Məmmədəmin Rəsulzadə 1915-ci ildə türkçülük və müsavatçılıq fikirlərini təbliğ edən “Açıq söz” adlı qəzet təsis etmiş və milli ruhlu ziyalı və gənclər həmin qəzetin ətrafına toplaşmışdılar. M.B.Məmmədzadə, Seyid Hüseyn, Əhməd Cavad, C.Cabbarlı və başqa ziyalılar “Açıq söz”ün türkçü əqidəli fəal müəlliflərindən idilər”. Bu kitabda C.Cabbarlının “Azərbaycan bayrağına” şeirindən bir hissə verilir: Bu göy boya Göy Moğoldan qalmış bir türk nişanı, Bir türk oğlu olmalı! Yaşıl boya İslamlığın sarsılmayan imanı. Ürəklərə dolmalı. Bu al boya azadlığın, təcəddüdün fərmanı. Mədəniyyət bulmalı. Qüdrətli sənətkar C.Cabbarlı sovet dövründə ciddi nəzarət altında olmasına, bir neçə dəfə həbs olunmasına baxmayaraq, heç nədən çəkinmədən, qorxmadan fikrini birbaşa səhnədən xalqa çatdırmışdır. “Allah” sözünün deyilməsini belə yasaq etmiş qaniçən kommunist rejimində uzun illər xalqa səhnədən “Od gəlini” pyesindəki üsyankar, dinsiz Elxanın dili ilə “la ilahə illəllah” kəlamını eşitdirmişdir: “La ilahə illəllah! Bax, o da deyir La ilahə illəllah. Bu minlərcə insanları xanimansız buraxan acıqlı odlar da deyir, La ilahə illəllah. Bu qara torpaqları boyayan günahsız qanlar da deyir, La ilahə illəllah!” (14, s. 356). Həmin pyes üçün yazdığı “Düşkün dünya” şərqisindən bir parça: 229 Tarixlərdə öksüz kimi göründük. İllər boyu qaralara büründük, Yetər artıq ayaqlarda süründük, Qalx, qalx, qalx düşkün dünya! Hər bir qanun azadlığa bir yağı, İnsan oğlu olmuş insan tapdağı, Silkin, uçsun köləliyin torpağı, Qalx, qalx, qalx düşkün dünya! Milyonlarla günahsız insanları sürgünlərdə, həbsxanalarda çürüdən, edam edən bir rejimdə qorxmadan, çəkinmədən xalqı azadlığa səsləyən dahi Cəfər Cabbarlının saysız-hesabsız şeirlə- rində, dram əsərlərində, hekayələrində mübarizlik, türkçülük, vətənpərvərlik duyğuları ön plana çəkilmişdir. Ardıcıl olaraq bir neçə yüz il ərzində əvvəl fars, sonra rus dili hakim olmuş Şirvan ərazisində doğma türk dilini, çigil, qazaq, xız, içquz, quzman, əfşar, çaruq, şiroğuz, gimiçi-hun, peçeneq (beçənə, biçənək), qədirli, saru, isalu, əlişarlu, acılu, qağalu, dəlilər, gərmiyanoğulları, gədiklü, keçəllər, təkəlu, zəngi, quşçu kimi türk tayfalarının adlarını qoruyub saxlamış, türk qövmünün peyğəmbəri Xızırın adını yaşatmış, ərazisi oğuz bölgüsünə görə mahallara bölünmüş, bütün bunlarla yanaşı 1917-1918-ci illərdə Şaumyana qarşı, 1920-ci ildən 1937-ci ilə qədər sovetlərə qarşı silahlı mübarizə aparmış, ən azı dörd minillik tarixi olan Xızının rayon statusu 1956-cı ildə ləğv edildi. 120-dən artıq kəndi, binəsi, bustanı, qışlağı, yaylağı olan iri heyvandarlıq rayonu “rentabelsiz rayon” adı altında dağıdıldı, xarabalıqlara çevrildi. Əhalisi isə Abşeronun susuz çöllərinə köçürüldü. Halbuki iri heyvandarlıq rayonu olmuş bu “rentabelsiz rayon”, uzun illər Xızı rayonunun baş baytar həkimi olmuş Əmirov İsmayılın dediklərinə görə, minlərlə iri buynuzlu, xırda buynuzlu heyvanları hesabına həm özünü, həm Sumqayıt şəhərini tam olaraq ət-süd məhsulları ilə təmin etmiş və bu məhsulların bir qismini də Bakı şəhərinə göndərmişdir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|