63
mayacaq hala salan, ona layiq olduğu qiyməti verən və la-
yiq olduğu abidələri ucaldan nadir dövlət rəhbərlərindən-
dir.
Heydər Əliyev bundan öncə də nəzərdən keçirdiyimiz
nitqlərinin birində Hüseyn Cavidi: “millətinə həddən artıq
xidmət edən bir adam” adlandırmışdı. Ümumilikdə böyük
şəxsiyyətlərə və bu halda Hüseyn Cavidə aid edilən həmin
ifadə, əslində elə Heydər Əliyevin özünə də heç bir
şübhəyə yol vermədən aid edilə bilər. Heydər Əliyev üçün
bu, bir meyardır; şəxsiyyətin böyüklüyünü ölçmək üçün
meyar. Əgər hər hansı bir şəxsiyyət böyüklüyə iddia edir-
sə, o, mütləq öz millətinə xidmət etməlidir. Əks halda,
şəxsiyyətin böyüklüyündən söhbət belə gedə bilməz. Hey-
dər Əliyevin ömür həsr etdiyi və başqalarından da tələb et-
diyi ideya, amal, yüksək məqsəd də məhz budur. Əlbəttə,
onu demək artıqdır ki, bu cür şəxsiyyətlər – “haqq-taalanın
könüllərinə ilham verdiyi” (Dədə Qorqud) şəxsiyyətlər-
dəndir və onların adı vətən tarixində daim yaşayacaqdır.
Hüseyn Cavid kimi, Heydər Əliyevin siyasət, diploma-
tiya, mədəniyyət, ədəbiyyat adamlarına qayğı və diqqət
sahəsindəki yaradıcılığı da Azərbaycan xalqının mədəniy-
yətini və ədəbiyyatını yüksəklərə qaldırmaqdan, bütün
dünyada tanıtmaqdan ibarət olubdur və onun səmərəsini
64
biz bu gün bütün parlaqlığı ilə görməkdəyik. Çünki Hey-
dər Əliyev bütün şüurlu həyatı boyu doğma xalqının xoş-
bəxtliyi, dünya birliyi içərisində öz layiqli yerini tutması
uğrunda yaradıcılıq, quruculuq fəaliyyətinə bir an belə
fasilə verməmiş, bunu həyatının ən başlıca mənası hesab
etmişdir.
Heydər Əliyev ilk növbədə bir azərbaycançı kimi ölkə-
nin maraqlarına uyğun gələn bütün cəhətləri birləşdirmək,
xalqa və dövlətə kompleks fayda vermək, onun yüksəlişinə
maksimum dərəcədə nail olmaq yolunu tutmuşdu. Hüseyn
Cavid irsi də bu baxımdan istisna təşkil etmirdi. 1996-cı il
oktyabrın 29-da Hüseyn Cavidin məqbərəsinin təntənəli
açılışı üçün Naxçıvana yola düşən Prezident Heydər
Əliyev Bakının Binə hava limanında jurnalistlərə müsahi-
bə verərkən bunu xüsusi vurğulayaraq demişdi:
“Mən Naxçıvana birinci növbədə Hüseyn Cavidin
məqbərəsinin tikilib başa çatması münasibətilə gedirəm.
Oktyabrın 24-də Hüseyn Cavidin anadan olmasının 114-cü
ili tamam olmuşdur. Bilirsiniz ki, bu məqbərənin tikilməsi
barədə biz hələ 1982-ci ildə qərar qəbul etmişdik, ancaq o
tikilməmişdi və bu işə fikir verilməmişdi. Biz artıq bu mə-
sələni də həll etdik. Mən bu işi də başa çatdırmışam. Məq-
bərənin açılışı olacaqdır. Azərbaycan ziyalılarının böyük
65
bir dəstəsi, Milli Məclisin üzvləri mənimlə birlikdə oraya
gedirlər. bu, əlamətdar bir hadisədir. Güman edirəm ki, bu,
Azərbaycanın həm mənəvi, həm də mədəni həyatında
böyük bir hadisə olacaqdır.
Mən üç ildən çoxdur ki, Naxçıvanda olmamışam. Nax-
çıvandan Bakıya getməyimdən üç il yarım vaxt keçibdir.
Mən Naxçıvan Muxtar Respublikasına baş çəkmək istə-
yirəm. İstəyirəm görüm ki, orada insanlar necə yaşayır, v-
əziyyət necədir, necə etmək lazımdır ki, blokada şəraitində
olan Naxçıvan Muxtar Respublikası bundan sonra da
yaşaya bilsin.”
Bu sadə sözlərdəki dərin mənalardan belə anlaşılır ki,
Heydər Əliyev Azərbaycan naminə xalqımızın keçmişini,
indisini və gələcəyini birləşdirmək yolunu seçib və əslində
də Azərbaycana xidmətin ən doğru yolu elə budur. Öz
fikirlərini Naxçıvan hava limanındakı müsahibəsində da-
vam etdirən Ulu Öndər sanki mifik Antey kimi Naxçıvan
torpağından güc almasını da üstüörtülü şəkildə dilə gətir-
məyə nail olmuşdur. Xarici ölkələrə səfərləri ilə Nax-
çıvana səfərini müqaytisə edən Ümummilli Lider maraqlı
və orijinal fikirlər irəli sürmüşdür:
“Şübhəsiz ki, bunun böyük fərqi var. çünki bir var mən
xarici ölkələrə səfər edirəm, bir də var ki, öz torpağımızın,
66
Azərbaycanın bir hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respub-
likasına gəlirəm. Bura mənim doğulduğum yerdir. Əhə-
miyyətli cəhət bir də ondan ibarətdir ki, 1990-1993-cü
illərdə - Muxtar Respublika üçün ən ağır dövrdə, o cümlə-
dən mənim də həyatımın çətin bir dövründə - mən Naxçı-
vanda yaşamışam, işləmişəm, Naxçıvan əhalisi ilə bir
yerdə olmuşam.
Üç il yarım bundan əvvəl Bakıda, Azərbaycanda baş
vermiş ağır, çətin proseslərə görə, Respublikamız böyük
təhlükə qarşısında olduğuna, vətəndaş müharibəsi başladı-
ğına görə mən Bakıya dəvət olundum. O vaxt hesab edir-
dim ki, mən Bakıya bir neçə günlüyə gedirəm. gedirəm ki,
müəyyən məsləhətlər verim, yaxud vəziyyəti normallaş-
dırmaq üçün öz xidmətimi göstərim. Ancaq hadisələr elə
inkişaf etdi ki, mən Bakıda qalası oldum, Naxçıvana
dönmədim. Mən o vaxt naxçıvanlılara söz vermişdim ki,
iki-üç gündən sonra qayıdacağam. Ancaq mümkün olmadı.
Bundan sonra da Azərbaycanın qayğıları, işləri məni o
qədər məşğul etdi ki, buraya gəlmək imkanı əldə edə
bilmədim.
Nəhayət, mən bu imkanı əldə etmişəm, çox məmnunam,
sevinirəm, şadam. Xüsusən ona görə ki, mənim bir arzum
da yerinə yetir. Böyük Azərbaycan yazıçısı, şairi, dra-