Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
235 Fikirləşirsən ki, bu cür gərgin psixoloji ovqatla yüklənmiş şeirlərin müəllifi ya dərdin püxtələşdirdiyi, ya da yaşın müdrik- ləşdirdiyi insan olmalıdır. Aqşinsə çox gəncdir. Əlbəttə, son zamanlar dəbdə olan poetik bir ifadəni vurğulasaq, “yaşın nə fərqi var ki” deyib, qənaətimizdən birini bəraətləndirə bilərik. Ələlxüsus, meyarı istedad olan bir sənət üçün... Amma, öz növbəsində, hər şəkli bir xatirəsə və bu xatirələri biz kiçik zaman kəsiyində deyil, “ömrümüz boyu yığa-yığa gedirik”sə (R.Rza), o zaman görəsən şeirlərə hopmuş üzüntü, ağrı çeşidini yaşanan hansı uzun illərin və ayların qazancı saymaq olar? Ya bəlkə bizim müdriklik saydığımız qocalıq adlı sonluğa Aqşin artıq yetib?.. Əgər belə olmasaydı, özündən çox-çox “yorğun və yaşlı misralar”la deməzdi ki: indi qocalıram sükutla, dərdsiz dərd nədir ki, boş söz, o qədər boş ki, min dərdi bir ah daşıyar. Qocaldıqca adam uşaqnan dolur sən qadınsan bilərsən bunu. Fikir verin, dərdin min üzünü görmüş, zaman-zaman insan ağrısının, acısının içindən keçmiş kimi, ifadəsinə soyuq ironiya qatır. Sanki bircə ah çəkməklə bütün dərdlər unudulası, ruhunu nikbinlik sarasıdı. Əgər doğrudan da, dərd heç nə deyil, sadəcə, boş sözsə və bunu daşımağa bircə ah çəkmək yetərlidirsə, o za- man niyə şair ah çəkib də yüngülləşmək əvəzinə içini tökməyə adam gəzir və qadın simasında öz həmdərdini bulur da və niyə məhz qadın? Bəlkə dünyanın dərd sərgisini dolaşarkən heç bir şey onu qadın faciəsi, iztirabı qədər duyğulandıra bilməyib! Üstəgəl, bu zərif məxluqu, intəhasız dərdə mübtəla olmasına rəğmən yenə də güclü görüb, sınmaz bilib. Ona görə ürəyini “dərd qədrini bilənlərə” (N.Kəsəmənli) açmağa qərar verib: Yaxşı ki qonşu qadın var Dağıdıram dərdimi. 236 O da hər axşam çıxıb, Saçlarını dağıdır Pəncərədən dərd kimi Kişinin qadın ünsiyyətinə, ülfətinə ehtiyacı təkcə bu dün- yanınmı dərk olunan həqiqətidir? Bitib-tükənən ömürlə bərabər bu məhrəmlik də öz sonuna varır, heçliyə uğrayırmı?... Yox, kökü ilahi sevgidən qida alan məhrəmliyə ölüm belə nöqtə qoya bilmir, dünyanı tərk etdikdən sonra isti bir göz yaşı ölümsüzlüyü gerçəkləşdirməyin rəmzinə çevrilir. Bu mənada Ramiz Rövşənin yazdığı “Hər kişinin qəbiri üstə ağlayası bir qara paltarlı qadına ümidi var” misraları bütün kişilərin baş daşına həkk oluna biləcək ən gözəl epitafiyadır. Bu, artıq unutmaq yox, unutmamaq sözünün şəklidir. Baxmayaraq ki, onun da qəhrəmanı “içi şəkil dolu” qadındır. Bəs niyə bu ehtiyacı bilə-bilə Aqşin sevdiyi qadına: hamının əvvəli sirdirsə hamının sonu birdirsə mənə ağlamazsan, sevgilim ağlamazsan − vəsiyyətini edir? Bəlkə şair üçün dünyaya gəldiyi ilk gündən gözü qapandığı ana qədər hər şeyin bu dünyada ikən mövcu- dluğuna tapınmaq, o təması, o ülfəti var ikən hiss eləyib sonra ölmək (“Gözünü qapaya bir qız əlləri, bu, sənin ilk qadın sı- ğalın ola” – Salam) ölümdən sonrakı günlərin bəxş elədiyi məhrəmlikdən daha müqəddəsdir. Ya bəlkə bu misralar “hər qapıda ağlayıb, son qapıda gülümsə”mək (N.F.Qısakürək) kimi ömrün kamillik zirvəsinə işarədir. Axı əvvəlcə şair özü görür bu zirvəni. Ona görə “ölüm yoldur yerdən göyə” deyib, son mənzilə gedən yolu qorxusuz-hürküsüz, amma darıxa-darıxa ad- dımlayır. Beləcə, “ömrü ithaf olunur darıxmağa”. Və günlərin bir günü bu yolun tükənməz sonluğundan bezikib, soruşur ki: 237 niyə ölmürsən, şairim? yaşadıqca üzündə Allah qocalır yalnız ölülər yol boyu hamıdan ucadır. “Yaşadıqca üzündə Allah qocalır” – bu fikir “Ənəlhəqq” deyib, insanı Tanrı səviyyəsinə ucaldan Həllac Mənsur təsəv- vürlərindən, Nəimi ideyalarından su içmirmi? Eləcə də: hələ yaşadır məni içimdəki ölmək ehtirası. Eh, ölümü neynirəm ki, onsuz da kəpənəkləri diri ikən toz basır − misraları “Ey Nəsimi, yeru göy, xirqə ərənlər donudur, Geymədi münkir anı, sandı ki, zindan kəpənək” deyib kəpənəyi “müqəddəs geyim” kimi qavrayan hürufi dünyagörüşünün çağ- daş əsrdə mifopoetik bərpası deyilmidir? Teatrşünas A.Talıb- zadənin yazdığı kimi, əgər “hürufilərin mistik bilgilər paradiq- masında kəpənək Allah, Ənəlhəqq, Mən, Fəzl, Nəsimi, Leyli, Kainat, Kosmos, Mütləq Harmoniya, huri və qılmanın bulun- duğu cənnət, maddi və ruhi aləmin birgəliyinə görk, ilahi, sak- ral, müqəddəs bir şifrədir”sə, o zaman bunların gerçək məna- sını, mənəvi mövcudluğunu bu dünyada ikən dərk edən şairin “ölümü neynirəm ki” deməyi haqlı qanunauyğunluq, məntiqi sonluq sayılsın gərək. Ümumiyyətlə, Aqşinin şeirləri iki dünya arasında körpüdür, yoldur. Burada sabit olum, yaxud mütləq ölüm yoxdur. İki hiss, iki dünya bir-birinə çulğalanmış haldadır və bu dünyanın hansındansa şairi təcrid eləmək, onun poetik aləmini daraltmağa bərabərdir. O, müqəddəs Tanrı dərgahına ucalmağa müntəzirsə də, fani dünyanın yaşantılarına da meylli- dir, “Haqq ilə Haqq”sa da, insan ilə insandır, ölümə nə qədər təşnəlidirsə də, həyata bir o qədər ehtiraslıdır: 238 bəlkə quşlar da özünü öldürmək istəyir hərdən. Ağacların başından ataraq nə böyük bədbəxtlikdir uçmaq bəlkə ən böyük dərddir ağacların tək ayağı bəlkə də bizim kimi dünyanı görmək istəyidir ağacların ucalığa boy atmağı. Ancaq nə bir quş özünü öldürə, Nə bir ağac dünyanı görə bilib hələ ay qardaş, biz nə xoşbəxtdik dünyanı görmək və özümüzü öldürmək imkanımızın çoxluğu ilə Tanrıya olan hiss və bu hissi bütün hallarda uca tutmaq məra- mı şairin, demək olar ki, əksər şeirlərində izlənilir, onun psixoloji yaşantılarını, duyğularını şərtləndirən əsas amil olur. Və bəzən bu sevgi qəribə bir mühafizəkarlıq şəkli alır: şairə görə, üzündə Tanrı olan insan yalnız sevilməyə layiqdir. Qorxu hissi bura yaddır. Çünki “biz Allahı tapanda qorxunu itiririk” (Pifaqor). Sevgi yox, qorxu yağan simada isə Allah əbədiləşə bilməz: demə adam sifətində özümüzə qorxuymuşuq. Biz ən böyük qorxumuzun adını Allah qoymuşuq. birimizin ömrü gödək birimizin bəxti qırıq biz Allahdan qorxa-qorxa qorxumuza sığınırıq. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|