Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
239 elə ki, tək qalır adam ömür-gün düyünə düşür. Hamı Allahın altında Allahın üstünə düşür. Əlbəttə, bu şeirdə Allaha sevgisi əksini tapıb, belə demək caizsə, müəllif qarşısına Tanrı ilə bağlı qənaətini bölüşmək niy- yətini qoyub və bu niyyəti misra-misra əyaniləşdirib də. Və qeyri- ixtiyari şairin məhəbbət mövzulu şeirlərini arayır, bu şeirlərdə azacıq təbəddülatla üzləşəcəyinə, real sevginin daha çox cəlb edəcəyinə gümanlı olursan. Axı sevgi hisslər dünyasıdır. Hisslər dünyasında ağıl da, mühakimə də susmalıdır. Amma hətta bu məqamlarda belə, əmin olursan ki, şair öz ilahi sevgisini heç bir bəni-adəmlə paylaşmağa hazırlaşmır, dini-fəlsəfi düşüncələrini burada da davam etdirir və belə hallarda sevgi mövzusuna müraciətin özü bir vasitə, akvarel fon səciyyəsi daşıyır: bu sevgi tükənən bir yol deyilmiş sən də öz sonuna gəlib gedəsən eh, mən də bir gündə qocalmadım ki, əsən əllərinə gülüb gedəsən. dərdik, dərdiyimiz bir gül olmadı gördük, gördüyümüz bir gün olmadı sən dəniz, mən qumlu sahil olmadım mənə yazılanı silib gedəsən. həyat da, ölüm də döndü vərdişə beləmi olacaq görən həmişə əlinə bircə gün Allahlıq düşə Allahın çəkdiyin bilib gedəsən. Azacıq dəyişmə − sonuncu misradakı “Allah” sözünün Aq- şinlə əvəzlənməməsi kifayət edərdi ki, şeirin pafosu, ritmi tamam başqa ahəngə köklənsin, ənənəvi aşiq-məşuq müna- sibətlərindən kənara adlamasın. 240 Amma şair sevgilisinə Allah səviyyəsini ona görə arzulayır ki, ona Allahın çəkdiklərini əyan eləsin. Aqşinin çəkdiklərini bilmək üçünsə içində “anlamaq dərdi” gəzdirən adicə insan olmaq da yetər: özümdən dərdli adamlar görəndə xəcalət çəkirəm, ata. Gərək ki, A.Kamyunun qəhrəmanlarından biri də təxminən beləcə, şəxsi xoşbəxtliyi üçün xəcalət çəkdiyini bildirmişdir. Amma bu fikirdə qəribə paradoksallıq da əksini tapıb: xəcalət çəkərək yaşamaqla xoşbəxt adlanmaq mümkündürmü? Üstəgəl, əgər bu dərdin verdiyi xəcalət bir şəxsin, bir fərdin taleyi ilə məhdudlaşmır, bəşərin əzəli var olan və əbədi davam edən işləkləri ilə şərtlənirsə: dünya elə kiçikdir ki, bir yetimin yaşamaq yeri yoxdur. dünya elə böyükdür ki, adamları basdırırıq neçə vaxtdır. Aqşinin bütün şeirləri bizi bu cür özünəməxsus təfəkkürə, fərdi dünyaduyumuna malik şair “mən”i ilə üz-üzə qoyur. Ola bilsin ki, bu şeirlərdən bəziləri bizə tanış olan başqa şairin misralarını da xatırlatsın, poetik ruh, ovqat baxımından oxşar səslənişlər olsun. Ancaq bir qədər keçdikdən, şeirin ehtiva et- diyi dərin mənaya enəndən sonra əmin olursan ki, bütün zahiri oxşarlıqlar ilkin təəssüratın yaratdığı görüntüdür, o obraz, o inikas və mənalandırma yalnız müəllifin özünə xas olan dü- şüncə tipinin məhsuludur. Və burada təkrardan yox, olsa-olsa, “təkrarda bənzərsizlik” bacarığından söhbət gedə bilər: Tanrım, sən də bir ağacsan mən ucuna inək kəlləsi taxılmış çəpər dirəyi aramızdan ip çəkib bir köynək asdılar yalnız yaşıl bir köynək. 241 Rus şairi Marina Svetayevaya görə, şairin gücü nə qədər yazmağı yox, nə qədər gərilməyi bacarmağındadır. Məncə, bu fikir sənətkarın potensial imkanını, şeirin məna-məzmun tutu- munu təyin edən əvəzsiz meyardır. Bu baxımdan Aqşin gəril- məyi bacaran şairdir. Onda ideyanı, mənəvi enerjini bir neçə misrada ümumiləşdirmək və bu ümumiliyin poetik təqdimi ilə oxucunu özünə çəkmək gücü var. Bəzən bənd-bənd şeirlərin verə bilmədiklərini bu misralarda tapa bilirsən: örtülü gözlərin arxası üfüq, insan əllərindən çatılmış ocaq sabun köpükləri uçuran uşaq, uçur köpüklərdə uşaq nəfəsi havadan yüngül örtülü gözlərin arxası üfüq, bir qadın asılıb kirpiklərindən – gülür gözlərinin ağı, saçları təhqir olunmuş döyüş bayrağı Yaxud İldırımın üfüqü yırtdığı yerdən bir an görünər Allah görmədinsə çəkmə ah, sabah növbəti dəfə buludların boynunu vuracaq şimşəyin qılıncı. Bu şeirlərin mütaliəsindən doğan təəssüratın izahı yazıya gəlməz dərəcədə çətindir. Burada əsas iş əl və göz deyil, beyin və ürək görür. Orijinal bənzətmələri, bədii-fəlsəfi ovqatı və emosional siqləti ilə seçilən bu misralardan sonra qəlbində nə- yinsə qaldığını (bəzən qırıldığını!) hiss edir, dünənə qədər əhəmiyyətsiz, absurd saydığın şeylərin şair üçün poetik fikir qaynağına çevrildiyini görüb heyrətlənirsən də. Çox az şairə 242 nəsib olan heyrətləndirmə bacarığı Aqşin şeirləri üçün də uğur- lu cəhətlərdəndir. Fəqət nə yazıq ki, bəzən bu heyrəti acı bir təəssüflə əvəz etməli olursan. Təəssüf edirsən ki, axı niyə bu cür bənzərsiz istedada malik şair hissə qapılıb ədəb, əxlaq ölçü- lərindən kənarlaşır? Hansı yeniliyin, qeyri-adiliyin xatirinə? Axı elə şeylər var ki, onların yeniləşməyə, dəyişməyə ehtiyacı yoxdur. Şeiri heç bir vəznə, qafiyəyə tabe etmədən yazmaq və onun uğurlu ifadəsinə nail olmaq olar (necə ki müəllif öz şeir- ləri ilə bunu sübut edir), fəqət etik-əxlaqi normadan çıxmaqla böyük sənətə yol açmaq olmaz. Əlbəttə, mən cavan şairə “əx- laq dərsi” verməkdən uzağam, əksinə, zaman-zaman biz bu dərsi şairlərdən almışıq, o cümlədən, dediyim o adda-budda nəzərə çarpan şeirləri istisna etsək, Aqşinin şeirləri də məhz be- lə səviyyədə və iqtidardadır. Amma bir halda ki, “şeir yad- daşdır, şeir elə şairin özüdür” (V.Yusifli), onda deyilməsi va- cibdir ki, belə şeirlərin yaddaşla qəti əlaqəsi, bağlılığı olma- yacaq, onlar, S.Rəhimovun ifadəsi ilə desək, “ömrü gödək qumbulaq kimi arada-bərədə itib gedəcəkdir”. Mən iradımı əsaslandırmaq üçün o şeirlərdən misal çəkə bilməyəcəyəm (təəssüratı qaranlıq qaldığı üçün oxucu məni bağışlasın...). Çünki kifayət qədər nümunə gətirdiyim digər şeir parçalarına (eləcə də oxucu zövqünə!) xələl gətirmək istəmirəm. Qoy oxucular “şairin özünü” o şeirlərin bulanıq misralarında deyil, hansı gözəlinsə “dupduru gözlərində” görməyə can atsınlar: dupduru gözlərində qupquru əksimi görəcəklər boylanıb sənə tərəf məni göstərəcəklər Və sonda epiqrafdakı fikrə qayıtmazdan əvvəl ustad alimin daha bir qənaətinə istinad etməyi lazım bilirəm: “Allah insanı ona görə “dünyanın əşrəfi”, “dünya sədəfində qiymətli gövhər” kimi yaradıb ki, insan da dünyanı və özünü “kamilə çevirərək” Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|