Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kredit funksiyası.
- Köçürm ə v ə hesabla şmalar funksiyası.
- Trast funksiyası.
- Broker funksiyası.
202 10) Bankların iflası zamanı dövlət tərəfindən lazımi tədbirlər və proqram- lar hazırlanır. Bankçılığın təməl prinsipi aşağıdakılardır: likvidlik, təhlükəsizlik və mənfəət. Bankçılıqda likvidlik bir bankın minimum zərər ilə ola biləcək əmanət çəkimlərini ödəyəbilmə və eyni anda bazarın kredit ehtiyacını qarşılayabilmə gücüdür. Bankçılıqda təhlükəsizlik, öz sərmayənin yetərli və aktivlərinin keyfiyyətli olması şəklində ikitərəflidir. Bank kapitalının yetərli olması əma- nətçilərin banka olan güvənini, bankın kredit müştərisinin keyfiyyəti isə bankın təhlükəsizliyini təmin edir. Bu səbəblə, maliyyə sisteminin mərkəzində kredit həcmini, yığım miqda- rını, qiymətli kağız qiymətini müəyyən edən və bunların fəaliyyətini tənzimli- yən maliyyə bazarı mövcuddur. Bankların mənfəəti, kredit müştərisindən aldığı faiz ilə əmanətçiyə ödədiyi faiz arasındakı fərqdir. Bazar prinsipləri çərçivəsində fəaliyyət göstərən və biznes quruluşu olan bankların ən son məqsədləri, təhlükəsizlik və likvidliyi arasında optimallığı təmin edərək bankın mənfəətini maksimizə etməkdir. Ancaq bu üç prinsipin bir-biri ilə asanca uyğunlaşmamağı da bir həqiqətdir. Bankın təşkilat strukturu onun böyüklüyü ilə, təklif edilən xidmətlərin çeşidliliyi və şəxsi heyətin nüfuz dərəcəsi ilə yaxından bağlıdır. Kiçik sərmayəli bankların təməl fünksiyaları kreditlər və müştəri xidmətləridir. Bunun həcmi artdıqca ixtisaslaşma və verdiyi kreditlərin çeşidi də artar (kommersiya, isteh- lak, inşaat kreditləri kimi) və eyni zamanda, müştəri xidmətləri çoxalar. Banklar faiz və komisyon formasında təşkil edilən gəlirlərini artıra bil- mək üçün təklif etdikləri xidmətlərin çeşidlərini çoxaldırlar. Bankların məhsul birləşməsini üç təməl qrupa ayıra bilərik: kreditlər; əmanətə yönəlik xidmətlər; investisiya (pul bazarı alətləri). Müştəri qrupları -müştəri bazarları istehlakçılar (pərakəndə bankçılıq, digər banklar (müxbir bankçılıq) rəsmi müştərilər və qurumlardan (topdansatış bankçılıq) ibarətdir. Banklar ən əsas kredit, əmanət və ödənişlərə aid geniş xidmətlər spektrini təklif edən və iqtisadiyyatda istənilən müəssisəyə çeşidli maliyyə xidmətlərini göstərən kredit təşkilatlarıdır. Ə
qiymətli kağızlar alqısı və s.) həyata keçirmək üçün öz kapitalı ilə yanaşı (ni- zamnamə, ehtiyat fondu, bölüşdürülməmiş mənfəət) bank öhdəliklərinin əsas hissəsini təşkil edən əmanət cəlbi ilə də məşğul olur. Geniş mənada əmanətlərə müştərilərin banka müəyyən müddətə daha yüksək faizlə qoyduqları pul və- saitləri ilə yanaşı fiziki və hüquqi şəxsləriт cari hesablarında olan resurslar da aiddir. Müxtəlif subyektlər gələcəkdə dövrün xərcləri üçün qazancları akлu- mulyasiya edir və bu da bankın əmanət yığma imkanlarını artırır. Banklar əha- linin sıx məskunlaşdığı yaşayış və iş yerlərində şöbələr, hesablaşmaları asan- laşdıran plastik kartlar vasitəsilə sərbəst pul vəsaitlərini toplayıb əmanət ba- zasını genişləndirir.
203 Kredit funksiyası. Banklar yığdıqları vəsaitə görə müəyyən haqq verir və ya məsrəfləri ödəyir. Bu xərcləri üstələmək və mənfəət qazanьaq üçün banklar istehsal, ticarət sahələrinə kredit verir. Əmanət və kredit funksiyası ilə banklar iqtisadiyyatda vasitəçi rolunu oynayaraq qənaətli təsərrüfatdan defisitli təsərrüfata pulu öz zəmanəti ilə ötürür.
hesabı var. Onun vasitəsilə o, ödənişlərini aparır və başqa subyektlərdən ödə- nişləri qəbul edir. Hesablaşmaların nağdsız formasının banklar vasitəsilə təh- lükəsiz, operativ və ucuz və bu əməliyyatların bankdan kənarda mümkün olmadığı üçün bankların vacib funksiya olaraq qəbul edilir.
kassasiyasını və məxrəcinin aparılmasını öz üzərinə götürür. Artıq nağd hissəsini isə qısamüddətli qiymətli kağızlara qoyur. Müştəriyə nağd pul lazım olduqda isə əks əməliyyat keçirilir. Son vaxtlaradək hüquqi şəxslərin nağd pulu idarə olunurdusa, indi fiziki şəxslərlə də analoji əməliyyatlar aparılır.
mətləri) və müəssisələrin mülkiyyəti (kommersiya və qeyri-kommersiya trast xidmətləri) və maliyyə resurslarını idarə edir.
tentdən alınması və mənfəət əldə edilməsi məqsədilə başqasına satılması de- məkdir. Bu əməliyyat ənənəvi bank xidmətlərindən risklidir. Buna görə 1933- cü ildə ABŞ konqresi banklara eyni vaxtda investisiya və kommersiya əməliy- yatları ilə məşğul olmağı qadağan etdi. Sonralar isə firmalar bank kreditləşmə- sindənsə, öz qiymətli kağızlarını emissiya edib yerləşdirməyi üstün tutdular. Banklar köhnə müştərilərini qaytarmaq üçün investisiya əməliyyatları ilə məşğul olmaq zərurətini aydınlaşdırdı. Bu xidmət iri müəssisələrin birləşməsi, özəlləşmə proseslərinin sürətlənməsi nəticəsində artmağa meyil etdi.
dilerlərə müraciət etmədən səhm, istiqraz və sair qiymətli kağızları almaq imka- nını verir. Banklar daşınmaz əmlaka broker əməliyyatlarını apararaq yaşayış və kommersiya tikililərini satıb sonradan onları maliyyələşdirir. Banklar broker firmaları ilə müqavilə bağlayaraq öz təşkilatlarında broker büroları yaradır. Bununla brokerlər bank müştərilərinə, banklar isə brokerlərin biznes dairəsinə yaxınlaşır. Yaşayış yerini dəyişən insanlar «öz bankını» tapmamış, ev və kom- mersiya tikilisi axtararaq brokerə müraciət edir. O isə, öz növbəsində müştərini banka səmtləndirir. Birbaşa faiz dərəcələri ilə əlaqədar olmayan brokerlər bankların partnyoruna çevrilir. Eləcə də banklar artıq bu əməliyyatlar üzrə ixtisaslaşmış broker firmalarını alır. Bankların inkişafinda bu istiqamət də əhə- miyyətli sayılır. nvestisiya planlaşdırma funksiyası. Banklar müştəriləri üçün investi- siya layihələrini planlaşdırır. Banklar daim iqtisadi cəmiyyətdə gedən prosesləri Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|