~ 93 ~
miş Dəvəçi) ərazisinə göndərilib. Həmin qrup əvvəlcə
Dağbilici kəndində məskunlaşmaq istəyib.
Lakin kəndin coğrafi mövqeyi, iqlim şəraiti və su ehtiyatı
bura gələn qrupun nümayəndələrini qane etməyib. Eləcə də
məskunlaşmaq üçün onlara torpaq sahəsinin kəndin baş
tərəfində deyil, ayaq hissəsində ayrılması razı salmayıb.
Dağbilici kəndində məskunlaşmağa nail olmayan həmin
qrup Xəlifə Seyidəhməd ağanın rəhbərliyi ilə gözəl təbiəti,
içməli və suvarma suyu ilə zəngin olan indiki Xəlfələr kəndi
ərazisində məskunlaşmağa başlayıblar. Burada özlərinə ev-
eşik tikib, bağ-bağça salıblar. Öz şəxsi təsərrüfatlarını qurmağa
başlayıblar. Xəlifə Seyidəhməd ağa qrupu ilə birlikdə öz
missiyasını yerinə yetirib. Lakin o, tapşırılan vəzifəni yerinə
yetirsə də ömrünün sonuna kimi bu kənddə yaşayıb. İllər ötüb,
o, qocalıb dünyasını dəyişəndə onu bu kənddə dəfn ediblər.
Digər rəvayətə görə isə Xəlifə Seyidəhməd ağanın Bağ-
daddan ailəsini və yaxın qohum-əqrəbasını qorumaq məqsədilə
ziddiyyətlər, çəkişmələr və müharibə meydanından qaçaraq bu
ərazidə məskən saldığı güman edilir.
Kənd əhalisinin məşğuliyyəti. Gözəl təbiəti,
zəngin su
hövzələri olan Xəlfələr kəndinin əhalisi tarixən heyvandarlıqla
və əkinçiliklə məşğul olub. Yerli sakinlər müxtəlif heyvan
növlərini inkişaf etdirməklə yanaşı, əkinçilik məhsullarının da
istehsalını daim artırmağa müvəffəq olmuşlar. Burada taxıl-
çılıq, tərəvəzçilik, bostançılıq, arıçılıq kimi kənd təsərrüfatı
sahələri bu gün də kənddəki əhalinin yaşayış və qazanc
mənbəidir. Lakin bağçılıq Xəlfələr kəndində ən çox gəlir
gətirən sahələrdəndir. Burada gilas, alma, armud və digər əla
növlü meyvə ağacları ilə yanaşı, məhsuldar qoz və fındıq
ağacları da əkilib becərilir.
Xəlfələr kəndində indi hamı sabaha böyük inamla baxır.
Çünki kənddə tikilən fermalar, salınan yeni bağ sahələri
gələcəyin iş yeri, qazanc mənbəi deməkdir.
~ 94 ~
Dəvəçiçayın bu kəndin ərazisindən axması, Çinarlar
kəndi- Şabran içməli su xəttinin bu yerdən keçməsi kənd
əhalisini sevindirir, ona görə ki, bunların böyük təsərrüfat və
sosial əhəmiyyəti vardır.
Məlumat üçün qeyd edək ki, tarixən Xəlfələr kəndi iki
hissədən ibarət olub:
Seyidlərin yaşadığı hissə. Seyidlərin yaşadığı Xəlfələr
çayın sağ sahilində indiki kənd ümumi orta məktəbin
arxasında yerləşib. Deyilənə görə təqribən 100-150 il bundan
əvvəl onların əksər hissəsi başqa yerlərə köçüb gediblər.
Xəlfələr kəndində yaşayan seyidlərin nəslindən Seyid Alının
törəmələrini, Seyid Mahmud kişinin övladlarını, Mirələkbər
kişinin oğlu Hacı Ağacavadı, onun qardaşlarını və başqalarını
göstərmək olar.
Qədim türk tayfalarının adları ilə adlandırılan məhəl-
lələr. İkinci hissə isə çayın sol sahilindəki güneydə yerləşib.
Bu yerdə yaşayanlar özlərini qədim türk tayfalarının adları ilə
adlandırıblar. Məsələn: padarlar, mamaylılar və s. Lakin hər
iki kəndin qəbiristanlığı Xəlifə Seyid Əhməd pirinin ətrafın-
dadır. Yeri gəlmişkən açıqlayaq ki, qəbiristanlığın cənub
tərəfində Yelikəsənlilərin, şimal tərəfində Xəlifəlilərin, qərb
tərəfində isə İzmaralıların ölüləri dəfn edilir.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Xəlifə Seyid Əhməd pirinin
ətrafında üstü qədim yazılı daş kitabələr Xəlfələr kəndinin ulu
keçmişindən xəbər verir və çoxdandır ki, tədqiqatçıların
yolunu gözləyir. Xəlifə Seyid Əhməd piri haqqında topladığım
aşağıdakı məlumatı oxuculara çatdırmaq istəyirəm:
Xəlifə Seyid Əhməd piri. Xəlfələr kəndində yerləşən
Xəlifə Seyid Əhməd piri haqqında müxtəlif rəvayətlər
mövcuddur. Demək olar ki, bu rəvayətlərin hamısı mistik
xarakter daşıyır. Deyilənləri də əsas götürsək, bu müqəddəs
şəxs Bağdad xəlifələrindən olub. Ehtimallara görə islam dinini
yaymaq məqsədilə bu yerlərdə döyüşlər zamanı həlak olub və
~ 95 ~
bu torpaqda dəfn olunub. Bəşər tarixində dini yaymaq
məqsədilə baş verən belə hadisələr çox olub.
HAŞİYƏ: Bir təsadüf nəticəsində rayonumuzun Zeyvə
kəndindəki pirdən son illərdə bir sənəd tapilib. Həmin
sənədlərdə qocalmış bir sərkərdənin bu yerlərdə qalmaq üçün
dövlətdən rəsmi icazə istəməsi göstərilib. Deyilənə görə həmin
sərkərdə icazə aldıqdan sonra bu kənddə yaşayıb. Qocalıb
dünyasını dəyişdikdən sonra yerli əhali onun qəbrini
ziyarətgaha çevirmişdir.
Rayonumuzun Xəlfələr kəndindəki Xəlifə Seyid Əhməd
piri kəndin yuxarı hissəsindəki təpəliklərin arasındadır. Sadə
formada tikilmiş sərdabənin içərisində iki məzar vardır.
Ehtimala görə bu məszarların biri Xəlifə Seyid Əhmədə,
ikincisi – həcmcə kiçik olanı isə onun oğluna məxsusdur.
Zənnimizcə kəndın “Xəlifələr” adlanması da elə bu məsələ ilə
bağlı olub. Deyilənə görə pirdən heç bir sənəd tapılmayıb.
Lakin onun ətrafındakı qəbirlərin üzərində olan kitabəyə oxşar
baş daşları bu pirin beş-altı yüz il bundan qabaq yarandığını
deməyə əas verir.
Görkəmli tarixçi, akademik Ziya Bünyadovun, tədqiqatçı
alim M.Nemətovanın araşdırmalarına istinadən bu pirin
yaranması haqqında müəyyən əsaslı nəticələrə gəlmək olar.