~ 148 ~
nəfərə çatmışdı.
Təhsillə dünyanı inkişafa, tərəqqiyə aparan Azərbaycan
oğulları. Bildiyimiz kimi təhsil və bilik qünyanı inkişafa,
tərəqqiyə aparan bir yoldur. Bu yolu çoxlu Azərbaycanlı
oğulları uğurla keçərək istədiklərinə nail ola biliblər. Harada
yaşamalarından və işləmələrindən aslı olmayaraq öz bilikləri,
bacarıqları ilə dünya elm tarixində oz adlarını qızıl hərflərlə
yazıblar. Vətənin belə cəsur, igid oğulları çoxdur. Kitabın bu
bölməsinə mən onların yalnız ikisinin adını daxil etmişəm:
Yusif Məmmədəliyevi və Kərim Kərimovu.
Əvvəlcə Azərbaycanımızın fəxri, dünyada strateji yana-
caq üzrə nadir mütəxəssis Yusif Məmmədəliyev haqqında qısa
da olsa oxuculara məlumat verək:
HAŞİYƏ. Yusif Heydər oğlu Məmmədəliyev 31 dekabr
1905-ci ildə indiki Ordubad rayonunda anadan olub. 1926-cı
ildə Ali Pedaqoji İnstitutu bitirib. Əvvəlcə keçmiş Kirovabad
( indiki Gəncə ) pedaqoji texnikumunda müəllim işləyib. İki
il Lomonosov adına MDU-da təhsilini davam etdirib. Sonra
Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda və Azərbaycan
Elmi-Tədqiqat Neft Emalı İnstitutunda çalışıb.
1945-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası yarandıq-
dan sonra həmin institutun rektoru olub. Respublika EA-nın
fizika, kimya və neft bölməsinin akademik katibi, 1954-1958-
ci illərdə isə ADU-nun rektoru olmuşdur.
Bu yazımda mən Yusif Məmmədəliyevin Böyük vətən
müharibəsində göstərdiyi dünya miqyaslı nailiyyətlərindən
qısa söhbət açacağam.
İkinci dünya müharibəsindən sonra qələbənin səbəbləri
keçmiş SSRİ və dünya miqyasında təhlil edilərkən belə bir
söz-söhbət yaranmışdı ki, müharibədə faşist Almaniyasının
hücumunun qarşısını yalnız Mikulinin matoru, Yakovlevin
təyyarəsi və Məmmədəliyevin təyyarə benzini ala bildi.
Mən siyasət adamı deyiləm. Lakin 1945-ci ilin iyun
~ 149 ~
ayının 24-də Moskvada keçirilən Qələbə Paradında Azərbay-
can oğlu Yusif Məmmədəliyevin Movzoleyin tribunasında
dayanması bu sözün doğru olduğunu sübut edir.
1950-ci ildə Y.Məmmədəliyev yeni bir uğura da imza
atdı. O, raketlər üçün yeni markalı benzin yaratdı.
Y.Məmmədəliyevin elmi-pedaqoji fəaliyyəti layiqincə
qiymətləndirilib. O, 1942-ci ildə kimya elmləri doktoru, 1945-
ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki, 1947-
1951-ci illərdə Azərbaycan EA-nın prezidenti, 1958-1961-ci
illərdə isə SSRİ EA-nın müxbir üzvü olub. 1946-cı ildə SSRİ
Dövlət mükafatına layiq görülüb.
15 dekabr 1961-ci ildə ömrünün ən məhsuldar çağında
56 yaşında dünyasını dəyişib.
Dünyada əvəzedilməz strateji yanacaq yaratmasını
nəzərə alaraq YUNESKO 2005-ci ili həmyerlimizin şərəfinə
“Yusif Məmmədəliyev ili ” elan edib.
İndi isə həmyerlimiz Kərim Kərimov haqqında əldə
etdiyim nadir məlumatları oxucularımıza təqdim edirəm:
HAŞİYƏ. Kərim Abbasəli oğlu Kərimov 1917-ci ilin noyabr
ayının 17-də Bakının Pirşağa kəndində anadan olub. 1942-ci
ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunu bitirmiş, 1943-cü ildə isə
Böyük vətən müharibəsi ilə əlaqədar Moskvadan Səmər-
qəndə köçürülmüş Artilleriya Akademiyasını bitirib.
1943-1945-ci illərdə Müdafiə Sənayesinin zavodlarında
hərbi nümayəndə olub. Böyük Vətən müharibəsi illərində
əfsanəvi “katyuşa “ların yaradılmasında yaxından iştirak
edib.
Müharibədən sonra Müdafiə Nazirliyinin Mərkəzi
aparatında bir sıra məsul vəzifələrdə çalışıb.
1965-ci ildə K.Kərimov Maşınqayırma Nazirliyi Bas
Kosmik İdarəsinə rəhbər təyin edilib. Eyni zamanda o, 1966-
cı ildən pilotlu uçuşlar üzrə Dövlət komissiyasının sədri
vəzifəsinə irəli çəkilib.