Microsoft Word Zamanin axari 2
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
122
mənəviyyatını durultmaq, onun saflaşmasına xidmət etmək olduğundan Azərbaycan radiosunda da bu yöndə hazırlanan proqramlar elə ilk gündən məhz bu ümdə vəzifəni yerinə yetirir, dövrün, zamanın tələbi kontekstindən olmuş olsa belə yenə də ən saf və müqəddəs duyğuların təcəssümünə çevrilirdi. Hələ radio yaranmamışdan öncə bu nəcib hissləri qəzet və kitab səhifələrindən xalqa sirayət etdirməyə çalışan bir çox aydınlarımız sırasında, XX yüzillikdə Şərqdə ilk operanın banisi olmaqla yanaşı, qələmə aldığı felyeton və gülməcələrlə xalqı qəflətdən oyatmağın yollarını arayan dahi Üzeyir bəy Hacıbəyov təsadüfi deyil ki, hələ 1910-cu ildə «Həqiqət» qəzetində çap etdirdiyi məqaləsində yazırdı: «Müxtəlif elm və fənn sahibləri meyvəli ağaclar mənziləsindəndir, incəsənət xadimləri isə ətirli güllər yerindədir. Ləziz meyvələr insanın bədəninə, ətirli güllərsə insanın ruhuna ləzzət verdiyi kimi, elm və fənn sahibləri əhalinin ağlını, nəfis sənətkarlar, yazıçılar, incəsənət xadimləri də dillə camaatın ruhunu tərbiyə edir». Düz on altı il sonra Azərbaycan radiosu yarananda efirdə ilk canlı çıxışları zamanı da (təəssüf ki, daha sonralar da bu dahi sənətkarın radiodakı çıxışlarından çox az qismi günümüzə qədər qoruna bilib) məhz bu məqamı vurğulayır, xalqın mənəviyyatına, ruhi saflığına xidmət edən sənət sahiblərini – yazıçıları, şairləri, jurnalistləri, musiqiçiləri, aktyorları xüsusi səfərbərliyə çağırır, onlardan bu nəcib peşə vasitəsi ilə insanlara təmiz əxlaq, incə insani keyfiyyətlər aşılanmasının tələb olunduğunu diqqətə çəkirdi. Xoşbəxtlikdən bu danılmaz həqiqəti Azərbaycan radiosunda çalışan, yaxud burada – bu azman auditoriya önündə çıxış edən hər kəs tam məsuliyyəti ilə duyub, dərk edirdi… …Doğrudur, yarandığı ilk onilliklərdə taleyinə 123
«sosializm realizmi» mənzərələrini əks etdirmək, şura hökumətinin təntənələrini, guya insanlara bəxş etdiyi «xoşbəxtlikləri» dilə gətirmək, bədii əsərlərin mövzusuna çevrilən çəhrayı rəngli, pafoslu, şüarvarı yazıları təbliğ etmək düşsə də, radio əslində xalqın ən çox inandığı, hadisələrə düzgün çözüm verən bir informasiya – söz məkanı kimi formalaşmaqdaydı… Çünki yaranan bədii ədəbiyyatın ən gözəl nümunələrini hər kəsə – həm sadə peşə adamlarına: fəhləyə, kəndliyə, həm də alimə, müəllimə, mühəndisə – xalqın ümumi anlayışına müvafiq bir tərzdə efirdən təqdim edir, bununla da ümumi səviyyənin yüksəlməsinə xidmət etməyə çalışırdı… Və get-gedə efir bədii sözü cilaladıqca, elin «təzə gözü» də bütün senzuralara baxmayaraq, efirə «mizan» verirdi. Onu xalqın gözü qabağındaca «salnaməçisi»nə çevrildiyi tarixdə həqiqətpərəstliyə dəvət edirdi… Zahirən ən adi, sadə, kövrək xatirələrdə, söhbətlərdə radionun «Ədəbiyyat və incəsənət» redaksiyası o uzaq illərin əsl gerçəyini qoruyub yaşadır. Xalq artisti Barat Şəkinskayanın Azərbaycan radiosunun 70 illiyi münasibəti ilə «Efirdə görüşlər» proqramında radiomuzla bağlı xatirələrindən: «Radio mənim həyatımda teatrla bərabər yer tutur. Çünki mən 1935-ci ildə Gəncədən Bakıya dram teatrına gələndə, Mustafa Mərdanov mənə dedi: – Ay qız, sənin gözəl səsin var. Radioda çıxış etmək istəməzsən? İstəyirsən, səni aparım. Dedim, nə olar… O da üstündən soruşdu: – Qorxmazsan ki? Dedim: – Siz qorxmursuz, bu qədər radioda danışanlar qorxmur, mən niyə qorxum? Mustafa Mərdanov güldü. Sonra bir dəfə məni də özü ilə radioya apardı. Onda radio köhnə poçtun üstündə, dördüncü mərtəbədə idi. Keçmiş Fioletov küçəsində. Hə, gəldim radioya. Orda bir neçə aktyor var idi. Nəsə məşq edirdilər. O vaxtkı radio verilişlərinin 124
məşhur aparıcıları Həyat Telequlova və Leyla Telequlova ilə tanış oldum. Sonra məni də sınadılar. Deyəsən xoşlarına gəldim. Elə o gündən Mustafa, Leyla Telequlova, Həyat bir də mən bütün uşaq verilişlərini, nağılları, hekayələri oxumaq üçün müəyyən olunmuş saatda radioya gəlirdik. O vaxt yazmaq, lent yox idi. Ona görə də iki-üç həftədən bir studiyaya gəlir, əvvəlcə məşq eləyir, sonra birbaşa efirə oxuyurduq. Hayıf o vaxtkı verilişlərdən heç biri yazılmayıb. Yadımdadı, o vaxt Qulam Məmmədli «Səməd əmi» adlı həftəlik veriliş yazardı. Mən Tuti idim, Mustafa Mərdanov isə Səməd əmini oxuyurdu. Təcrübəm artdıqca mənə daha böyük və məsuliyyətli rollar, verilişlər tapşırıldı radioda. Odur ki, ömrüm-günüm elə bu radioda keçib. Hansı binaya köçmüsüz, mən də sizinlə bərabər getmişəm. Radioda mənim çox verilişlərim olub. Mən indi də yaşımın bu sinnində sizə arxayınam (televiziyadı, teatrdı oynadıq – qurtardı getdi. Teletamaşalar da bizim vaxtımızda lentə yazılmırdı axı), bizi yaşadan siz olacaqsız. Yaxşı ki, sonradan radioda səsi lentə almağa başladılar. Sizdə o qədər tamaşalarım, verilişlərim var ki. «Fərhad və Şirin»də Şirin, «Ovod»da Cemma, «Qış nağılı»nda Gertruda, «Romeo və Culyetta»da Culyetta… Rəhmətlik Ələsgər Ələkbərovnan, Əli Zeynalovnan tərəf müqabiləm o tamaşalarda. İnanırsız, indi də «Fərhad və Şirin»in finalına qulaq asanda ürəyim dayanır… Radioda, o lent yazılarında əsl böyük sənət tarixi yatır» («Efirdə görüşlər», 1996-cı il, 6 noyabr. Gülbəniz Hüseynovanın müsahibəsindən). Radionun qızıl fondu. Dəyərli lent yazılarının, verilişlərin qorunub saxlandığı fond fonotekasına bu ad əbəs verilməyib. Həqiqətən də burada qorunub saxlanan hər bir səs böyük mədəniyyət tarixinin bir incisi, dəyərli bir qızıl səhifəsi, misrasıdır. Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|