Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx

                                                                                                                                                  

32 

 

improvizasiya  yolu  ilə  şeir  söyləyən,  ekspromt  ilə  şeir  deyən  cavan  şairdir. 

Hayif ki, dilini bilmirəm. Mehriban cavana oxşayır". Hər ikisi qızarmışdı, heç biri 

sözü  nədən  başlayacağını,  necə  anlaşacağım  bilmirdi.  Seyid  Əzim  rəssamın 

geyimini  diqqəttə  gözdən  keçirirdi:  indi  onun  əynində  qonaqlıqda  gördüyü  libas 

yox idi, onun çiynində bir növ əbanı andıran qara bürüncək var idi, uzun saçlı, başı

açıqdı,  sarışın  qıvırcıq  saçları  az  qala  çiyinlərinə  dağılırdı,  dağ  havasının  xəfıf 

mehindən  bu  ipək  kimi  zərif  tellər  oynayır,  onun  üzünə  qəribə,  xoş  bir  yaraşıq 

verirdi. 

Bundan  sonra  şair  yetiklik  elədi,  o  ömründə  şəkil  çəkilməsini  görməmişdi. 

Xəttat  Nəcəfqulu  Məktəbinin  dizi  dibində  çox  oturmuş,  sünbüli,  reyhani,  nəsx, 

şikəstə,  süls  xətlərindən  dərs  almışdı:  arabir  ornamentlərlə  Quran,  divan 

bəzəyənləri də görmüşdü. Əlyazmalarını şirazələyən Hacı Qafur Əfəndinin də işini 

müşahidə etmişdi, amma rəssam görməmişdi, onun bir gözü hələ adını bilmədiyi 

lövhədə  -  mol-bertdə  idi.  Rəssam  bunu  anladı,  axı  Şərqin  bu  ağır  bəlasından 

xəbərdar  idi:  islam  dini  şəkil  çəkməyi,  insanı  təsvir  etməyi  qadağan  edir,  o bunu 

eşitmişdi, bilirdi. Odur ki, gənc şairin marağı onun üçün dilsiz də olsa aydın idi. O 

bitməmiş  əsəri  tamaşaçıya  göstərməyi  sevməsə  də,  əlindəki  fırça  və  rəngləri 

yaxında  göy  ot  üzərinə  sərdiyi  xalçanın  üstünə  qoyub,  gənc  şairə  yanaşdı,  onun 

əlindən tutdu və dərhal buraxdı, "vay, mən nə etdim, axı mənə demişdilər ki, özləri 

əl  verməsələr,  heç  kimə  toxunma,  onlar  kafır  təmasını  murdar  hesab  edir,  birdən 

inciyər". Lakin şair bu dəfə özü onun əlindən tutdu, molbertə yaxınlaşdılar... Seyid 

Əzim maraqla lövhəyə çəkilmiş rəsmi seyr etməyə başladı. Bu onun Mahmud ağa 

məclisində gördüyü qaraçı qızlarının təsviri idi... "ilahi, sən ona nə böyük istedad 

vermisən,  bir  işə  bax...  Gör  bir  qızları  necə  də  oxşadıb,  elə  bil  lap  özləridir,  bir 

almadı  yarı  bölünüb...  Hələ  Sona...  elə  bil  belinə  vurduğu  əllərini  indicə  yuxarı

qaldıracaq, göyərçin kimi qanad çalacaq... Ecazına şükür, Xudaya!" 

O,  barmağıru  rəsmə  toxundurmadan  işarə  ilə  qızları  göstərib  bir-bir  adlarını

deməyə  başladı.  "İzzət...  Qəndi...  Sona..."  Rəssamın  üzünə  xoş  bir  təbəssüm 

yayıldı. 'Tanıdı, bəyəndi, deməli zəhmətim hədər getməyib, düz tuta bitmişəm". O 

gütümsəyib, şairin əlindən tutub bərk sıxdı: 

- Nu kak, xoroşo? 

"Xoroşo"  sozünü  bazara  gələn  malakanlardan  bütün  Şirvan  əhli  yaxşı  bilirdi. 

Qalan  sözləri  başa  düşməsə  də  cavan  şair,  gənc  rəssamın  səsinin  ahəngindən  və

"xoroşo"  sözündən  rəssamın  nə  demək  istədiyini,  nə  soruşduğunu  anladı.  O, 

qızardısa da, tez-tələsik, böyük bir 

 

 

---

                                                                                                                                                  

33 

 

Vəcd  və  həvəslə  rəssamın  ovcundakı  əlini  sıxdı:  "Xoroşi,  çox  xoroşi,  lap 

xoroşi".  Bu  üç  "xoroşi"  rəssamın  ürəyinə  işlədi,  ona  ən  yüksək  qiymət,  ən  yaxşı

tənqidi  qeyd  kimi  təsir  bağışladı:  "Bu  hələ  tam  tablo,  bitmiş  əsər  deyil,  sadə  bir 

etüddür,  əgər  o,  burada  öz  vətəninin  nazəndə  qızlarını  tanıyıb  qiymətləndirə

bildisə, mən doğrudan da bəxtiyaram, mən bu əsər üzərində mütləq işləməliyəm" 

sözləri  xəyalından  keçdi.  "Təəssüf  ki,  mən  sənin  dilini  bilmirəm,  möhtərəm  şair, 

əgər  bilsəydim,  əgər  sənin  öz  əksini  də  çəkə  bilsəydim,  buna  sənin  və  ya 

həmvətənlərindən lazım bildiklərimin birini razı sala bilsəydim, nə gözəl olardı". 

Gənc şair qarşısında bütün gözəlliyi və insani coşqunluğu ilə canlanan qızların 

rəsmlərini gözdən keçirir və düşünürdü: "Ya rəbbi, bəs nə üçün bizə rəsm etmək, 

insan surətini canlandırmaq qədəğən olub, neyşə bizim mollalar deyir ki, guya sən, 

ey  böyük  xaliq,  çəkilən  hər  bir  rəsm  üçün  o  haqq  dünyada  çəkən  rəssamdan  can 

istəyəcək,  çəkdiyi  surəti  canlandırmağı  tələb  edəcəksən?  Bizim  elə  cənab 

Məktəbinin ixtiyarı olsaydı, gör-götür dünyasıdı, oxuyub öyrənsəydi, yəqin ki, o da 

belə  gözel  xarüqələr  yarada  bilərdi.  Kərəminə  şükür,  Xudaya,  nə  üçün  bizim 

bədbəxt  müsəlmana  bütün  dünyanın  ən  gözəl  nemətləri  qədəğən  olunub.  Şəkil 

çəkmək,  musiqi  çalmaq,  şeir  demək,  qərəz  insanın  dimağına  səfa  verə  bilən  nə

varsa,  hamısı  biz  müsəlmana  o  biri  dünyada  vəd  olunur,  bu  dünyada  isə,  əzab, 

yalnız əzab... Hələ bir üstəlik Allah ən çox istədiyi bəndəsini əzab içində saxlayır, 

onu əzabla imtahana çəkir ki, sidqinə inansın deyirlər... Bu ki ədalət olmadı... nə

isə,  əstəğfürullah...  və  əlhökmilillah...  Mütləq  bu  barədə  ağa  Tərlan  ilə  də

danışmalıyam",  -  deyə  dostunun  gülümsər  simasını  xəyalından  keçirtdi.  Şair  və

rəssam  bir-birinin  üzünə  baxır,  hər  ikisi  gənc  qəlblərinin  gözü  ilə  bir-birini  seyr 

edir,  ilham  dililə  bir-birilə  söhbətləşirdilər.  Birdən  hər  ikisi  gözlərini  molbertdən 

ayırıb,  Şirvanın  bu  qəribə  guşəsini  sükunət  içində  seyr  etməyə  başladılar. 

Qulaqlarında Zoğalavayın həzin şırıltısı səslənir, sanki deyirdi: "Yaradıcı insanlar, 

siz  ki  fitrətən  qardaşsınız,  siz  ki  hər  ikiniz  təbiətin  bu  rəna  guşəsini  eyni  bir 

məftunluqla seyr edir, mənim əzəli nəğmələrimi eyni bir həyəcanla dinləyirsiniz..." 

Əgər  bir-birinin  dilini  anlasaydılar,  mütləq  yek-digərinə  belə  deyər,  hər an  başqa 

bir  rəng  alan  dağların,  dərələrin,  ağacların,  çəmən  və  çiçəklərin  sehrkar 

gözəlliyindən danışardılar. 

Biz  ki  onlara  kömək  edə  bilməyəcəyik.  Bax,  budur,  o  gələn  Tərlan  da  bu 

yerlərin səfasını bir aşiq, bir Məcnun məfhunluğu ilə duyursa da, o da rəssama bir 

söz deyə, öz duyğularından bir şey anlada bilməyəcəkdi. 

 

 

---