Milli Virtual Kitabxana

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
206 
 
Resurs müxtəlif vəsaitlərin ehtiyatı, mənbəyi deməkdir. 
Müasir cəmiyyətdə maddi, xammal, enerji, əmək və maliyyə resursları ilə yanaşı, informasiya resursları da 
mövcuddur. 
İnformasiya resurslarından başqa, istənilən resurs işləndikcə yox olur. Məsələn, yanacaq yanıb qurtarır, maliyyə 
vəsaiti xərclənir və s. İnformasiya resursu isə «bitib tükənmir», ondan coxlu sayda istifadə etmək mümkündür. 
 
 
 
 
 
 
 
Ġnformasiya cəmiyyətinin 100 əsas anlayıĢı 
 
1. Aktiv idarəetmə 
 
Müəssisələr, təşkilatlar və vətəndaş qrupları tərəfindən öz maraq və arzularının formalaşdırıl-ma-sını, 
hüquqlarının, vəzifələrinin həyata keçirilməsini, eləcədə fikir ayrılıqlarının aradan qaldırılmasını nəzərdə tutan 
prosesdir. Bu proses cəmiyyətin istər yerli və regional, istərsə də milli və qlobal səviyyədə daha şəffaf və 
səmərəli idarəetmə formalarından istifadə etməsini təmin edən, elmi cəhətdən əsaslandırılmış metodların 
tapılmasını zəruri edir. 
 
2. Biznes üçün biznes 
 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
207 
 
1. Qeyri-formal termindir, kompaniyalar arasında mal, xidmət və informasiya mübadiləsi prosesini ifadə edir. 
Bu prosesdə malın və ya xidmətin son fiziki istehlakçısı iştirak etmir. Adətən müəyyən sahələrə aid olan 
portalların tərkib hissəsədir. 
 
2. Müəssisələr arasındakı razılaşmaların elektron formada həyata keçirilməsini nəzərdə tutan, biznesin elektron 
modelidir. 
 
3. Biliklərə əsaslanan iqtisadiyyat 
 
Ümumi daxili məhsulun böyük bir payının informasiya və biliklərin istehsalı, işlənilməsi, saxlanması və 
yayılması fəaliyyəti nəticəsində təmin olunan iqtisadiyyat. 
 
4. Dünya hörümçək toru(www termini ilə sinonimdir.) 
 
1. Dünyanın müxtəlif coğrafi məkanında yerləşmiş serverlərdəki informasiyalara müraciəti təmin edən İnternet 
xidmətidir. 
 
2. Hipermediadan istifadə etməklə informasiya məkanı formalaşdıran İnternet xidmətidir. Hər bir sənəddən 
təsvirlərə, səslərə və ya digər sənədlərə linklər ola bilər. 
 
5. Distant təhsil  
(Distance education) 
 
1. Elektron və ənənəvi rabitə vasitələrinin köməyi ilə təhsil mərkəzindən məsafədə yerləşən şəxslərin tədris-
idrak fəaliiyətlərinin məqsədyönlü və metodik təşkil olunmuş rəhbərliyi. 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
208 
 
 
2. İKT-nin istifadəsinə əsaslanan və məsafədən tədris materiallarının mübadiləsini, tədris prosesinin müşayiət 
və idarə edilməsini təmin edən xüsusi təlim sisteminin köməyi ilə bilik, bacarıq və vərdişlərin əldə olunması 
prosesidir. 
 
6. Distant təlim 
 
Öyrədənlə öyrənən arasında doğrudan-doğruya kontakt olmadan, müasir informasiya və telekom-munikasiya 
texnologiyalarından istifadə etməklə məsafədən tədris prosesini həyata keçirməyə imkan verən yeni tədris 
üsuludur. 
 
7. Elektron hazırlıq (e-Readiness) – İnformasiya cəmiyyətinə hazır olmaq 
 
Ölkənin informasiya-kommunikasiya infra-struktu-ru-nun inkişafını, elektron iqtisadiyyatını, distant təhsilini, 
dövlət idarəçiliyində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından (İKT) istifadəni və İKT sahəsində 
dövlətin siyasətini əhatə edən meyarlarla qiymətləndirilən sosial iqtisadi inkişafın səviyyəsidir. 
 
8. Elektron kitabxana 
 
Müxtəlif tipli elektron sənədlərin (mətn, qrafik, audio-video və s.) etibarlı saxlanmasını və istifadəçi üçün rahat 
şəkildə qlobal kompüter şəbəkəsi vasitəsilə effektli istifadə olunmasını təmin edən informasiya sistemidir. 
 
9. Elektron poçt 
 
1. Ən geniş istifadə olunan İnternet xidmətidir. Kompüter istifadəçilərinin biri-birinə elektron məlumatlar 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
209 
 
göndərməsinə imkan verir. 
 
2. Kompüterin köməyi ilə məlumatların mübadiləsi. Məktub və məlumatların şəbəkə vasitəsi ilə bir 
kompüterdən digərlərinə ötürülməsi. 
 
10. Elektron ticarət 
 
İnternetdə elektron sənəd dövriyyəsinin köməyi ilə həyata keçirilən ticarət. 
 
11. Elektron imza (rəqəmli imza) 
 
1. Elektron imza – digər verilənlərə əlavə edilən və ya onlarla məntiqi əlaqəli olan, imza sahibini 
fərdiləşdirməyə imkan verən verilənlər. 
 
2. Gücləndirilmiş elektron imza – imza sahibinin nəzarəti altında olan elektron imza vasitələri ilə yaradılan və 
yalnız imza sahibinə məxsus olmaqla onu fərdiləşdirən, əlaqəli olduğu məlumat bildirişinin bütövlüyünü, 
dəyişməzliyini, təhrif olunmadığını və saxtalaşdırılmadığını müəyyən etməyə imkan verən elektron imza. 
 
3. Fiziki şəxsin imzasının analoqu olub, gizli açardan istifadə etməklə elektron məlumatların kriptoqrafiya üsulu 
şəkildəyişməsi nəticəsində əldə edilən və açıq açarla istifadəçiyə həmin məlumatın tamlığını və məxfiliyini, 
eləcə də gizli açarın sahibini təyin etməyə imkan verən simvolların ardıcıllığı. 
 
12. Elektron iqtisadiyyat 
 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
210 
 
1. Geniş mənada – informasiyadan, biliklərdən və İKT-dən geniş istifadə etməyə əsaslanan iqtisadiyyat. 
 
2. Məhdud mənada – şəbəkə texnologiyalarına və "biznes-biznes" (B2B) və "biznes-istehlakçı" (B2C) 
modellərinə əsaslanan iqtisadiyyat. 
 
13. Elektron hökumət 
 
Dövlət idarəetmə orqanlarının və cəmiyyətin İKT-dən istifadə etməklə qarşılıqlı əlaqəsinin təmin edilməsi. 
Elektron hökumətin yaradılması əsasən 3 məsələnin həllinə yönəlmişdir: 
 
1. dövlət xidmətlərinin keyfiyyətinin və əlyetərliyinin artırılması və bu xidmətlərin təqdim olunması 
prosedurunun sadələşdirilməsi, tezləş-diril-məsi və xərclərin azaldılması; 
 
2. dövlət qurumlarının fəaliyyəti haqqında şəffaflığının artırılması, vətəndaşların və təşkilat-larının qərarlarının 
qəbulu prosesində iştirakı imka-nının genişləndirilməsi; 
 
3. inzibati-idarə prosesinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, dövlət orqanlarının işinə nəzarətin səmərəli təşkili. 
 
Elektron hökumətin G2C- dövlət qurumları ilə vətəndaşlar arasında, G2B- dövlət qurumları ilə biznes sektoru 
ilə, G2G- dövlət qurumları arasında qarşılıqlı əlaqəni tənzimləyən modelləri mövcudddur. 
 
14. Elektron biznes 
 
Elektron kommersiya, internet, biznes – sinonimlər. 

---