Milli Virtual Kitabxana

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
228 
 
 
2. Ümumi maraqları olan şəbəkə istifadəçilərinin elektron məkanda işləmək məqsədilə birləşməsi deməkdir. 
 
97. Verilənlər – bilik 
 
Verilənlər - müxtəlif daşıyıcılarla qeydə alınmış faktlardır. 
 
İnformasiya – universal tarifi yoxdur. Həm «verilənlər»in, həmdə «bilik»in sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin 
«informasiyalaşdırmaq», yəni yeni məlumat vermək feli vasitəsi ilə ifadə olunan spesifiua mövcuddur. 
İnformarsiya əldə etmək, yəni hər hansı bir suala cavab almaq deməkdir. Sual olmadanda informasiya əldə 
etmək olar, bu zaman məlumat informasiyaya bu halda çevirilir ki, əgər o, istehlakçının ümumi vəziyyət 
haqqında fikirini dəyişdirmir. 
 
Bilik – insanın əqli fəaliyyətinin nəticəsidir. 
 
98. Vətəndaşlar haqqında informasiya 
 
Fərdi məlumatlar da demək olar. 
 
Vətəndaşın şəxsiyyətini eyniləşdirməyə imkan verən məlumatlar – onun həyatı ilə bağlı faktlar, hadisələr və s 
haqqında məlumatlar. 
 
99. Elektron sənəd dövriyyəsi 
 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
229 
 
Elektron sənəd dövriyyəsi - informasiya sistemində elektron sənədin nizamlanmış hərəkəti ilə bağlı informasiya 
prosesləri. 
 
Elektron sənəd - informasiya sistemində istifadə üçün elektron formada təqdim edilən və elektron imza ilə 
təsdiq olunmuş sənəddir. 
 
100. Yeni texnologiyaya uyğunlaşmaq 
 
İKT-nin gündəlik həyata inteqrasiyası deməkdir. 
 
Mənbə: Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi. İnformasiya cəmiyyətinin 100 əsas anlayışı. — Bakı, 
2007. 
 
 
 
Aydın Əlizadə 
ÇağdaĢ zamanda söz çəkiĢmələri. Ġnternet polemikalar və onların faydası 
 
―Veb-sayt‖ ingiliscə (web-hörümçək, şəbəkə; site-yer) hörümçəkdə (şəbəkədə) yer deməkdir. Ona qısaldılmış 
formada ―sayt‖ deyirlər. Sayt İnternet şəbəkəsinin bir yerində yerləşən hansısa adamın (yaxud toplumun, 
təşkilatın) sənədləridir. Onun ünvanı ―domen‖ (frasızca ―domaine‖ mülk, malikanə deməkdir) adlanır. Saytlar 
serverlərdə yerləşdirilirlər. Saytın serverdəki özəl yeri ―hostinq‖ adlanır. 
Elm sahəsində saytların yaradılması olduqca vacib işdir. Onların vasitəsi ilə hər bir alim, yaxud elmi təşkilat öz 
fəaliyyəti haqqında informasiya verə bilər. Bu informasiya hər tərəfli ola bilər. Saytlarda kitablar, məqalələr, 
çeşidli sənədlər, fotolar video görüntülər, elanlar və s. materiallar dərc oluna bilər. Alimin və elmi qurumun 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
230 
 
geniş kütlə qarşısında tanınması üçün saytlar misilsiz rol oynaya bilər. Onların vasitəti ilə elmdə olan 
monopoliyaları yarmaq, öz fəaliyyətinin nəticələrini rəsmi qurumların təsdiqi olmasa belə üzə cıxarmaq, keniş 
kütlələr qarşısında öz sözünü demək olar. Həmdə saytda elmi mühazirələrin, çıxışların, dartışmaların video 
görüntülərini də yerləşdirmək olar. Saytlar həmdə alimin bütün işlərinin eyni yerdə toplanmasına, onların dərhal 
tapılmasına, işlərində səliqənin yaradılmasına da yardım edir. İstənilən sənədi zaman və məkan məhdudiyyəti 
olmadan, hər yerdə ortalığa çıxarmaq olar. Sadəcə bunun üçün internetə qoşulmuş kompyuter lazımdır. Orada 
istənilən sənədlər məxfi də saxlanıla bilər. 
Veb-saytların vasitəsi ilə hamı alimin (və ya elmi gurumun) işləri ilə tanış olub onunla bağlantı yarada bilər. 
Saytların vasitəsi ilə başqa alimlər və elmi qurumlarla əlaqə yaratmaq olar. Saytda olan əsərlərlə tanış olan 
başqa qurumlar onları dünyanın iştənilən yerində dərcedib, bununla alimi tanıtdıra bilərlər. Orada yerləşən 
kitablar, məqalələr və başqa materiallar alimin ölümündən sonra da qalır, oxunur və onu yaşadır. 
Saytları hamı görür, buna görə də savadsız, səviyyəsi olmayan elmi işlər heç vaxt özünə yol tapa bilməz, çünki 
internet məkanında tanışlıq, rüşvət, təkəbbür, yüksək vəzifələr, böyük elmi adlar və s. amillər heç bir rol 
oynamır. Orada hər bir adama geniş oxucu kütləsi qiymət verir. Əksinə, ortabab və keyfiyyətsiz yazıların 
müəllifləri orada rüsvay ola bilərlər. Eyni zamanda, hansısa səbəblər üzündən real dünyada tanınmayan adamlar 
orada öz istedadlarını və bacarıqlarını göstərib, özlərinə ad qazana bilərlər. İnternetdə obyektivlik hökm sürür. 
Bu da saytların üstün cəhətlərindəndir. 
Hüquqi problemlər 
İnternet çəkişmələri apararkən qanun pozğunluğuna yol vermək olmaz. Buna görə məsuliyyətə çəkilmə ehtimalı 
vardır. Lakin bəzi hallarda hətta qanun pozğunluğu olmasa belə hüquq və məhkəmələrə cəlb olunma ehtimalı da 
vardır. Bu təsadüfən və ya hansısa siyasətin yeridilməsi üzündən ola bilər. (örnək) 
Çəkişmənin bəzi qaydaları 
Ciddi çəkişmələrə qatılanların: 
Təbii istedadı; 
Geniş dünyagörüşü; 
Yüksək səviyyədə ümumi bilikləri; 
Tərəqqipərvər və çağdaş düşüncəli; 
Müzakirə edilən konkret mövzü haqqında dərin bilikləri; 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
231 
 
Analitik düşüncəsi və düzgün nəticələrə gəlmək qabiliyyətləri olmalıdır; 
Söhbət zamanı qeyri-standart və gözlənilməyən gedişlər etmək qabiliyyəti olmalıdır. 
Çəkişməyə qatılanlar üçün bəzi tələblər: 
 
Çağdaş informasiya texnologiyalardan və İnternetdən şəbəkəsindən yüksək səviyyədə istifadə etməyi bacarmaq; 
Ciddi və tanınmış ümümi və ixtisas forumları seçilmək. Orada peşəkarlar və daha böyük oxucu kütləsi 
çəkişmələri izləyirlər; 
Müzakirə edilən mövzu haqqında internetdə olan mənbələri, ədəbiyyatı yaxşı bilmək, onlara dərhal müraciət 
edib fikirləri əsaslandırmaq; 
İnternet şəbəkəsinin axtarış sistemlərinin imkanlarından məharətlə istifadə etmək, axtarış sistemlərinə açar 
sözləri düzgün seçmək; 
Yalnız yaxşı bildiyi mövzularla bağlı cəkişmələrə qatılmaq; 
Müzakirələr aparıldığı dili, onun qrammatikasını yaxşı bilmək, yazıda fikirləri düzgün ifadə edib, məna və 
qrammatik səhvləri buraxmamaq. Əks təqdirdə oxucular yazılanlara ciddi baxmayacaqlar. 
Xarici dilləri (heç olmasa rus, ingilis və türk) dilləri bilmək, bir dildə internetdə dəlil tapmadıqda başqa dillərdə 
dəlil axtarmaq. 
Yazılar yalnız müzakirə mövzusuna aid olmalı, qısa və konkret ifadə edilməlidir. Uzun yazılar darıxdırıcı və 
qarışıq olur, onları heç kim oxumur. 
İnternet şəbəkəsində gətirilən dəlillər konkret olmalıdır, uzun və ümumi səhifələrə linklərin verilməsi məsləhət 
deyil. Onlar oxunmur. Oradan lazım olan konkret sətirləri çəkişmədə gətirilməlidir. 
Fikirləri və tezisləri sübuta yetirmək üçün şəkillərdən istifadə etmək məsləhətdir. Çox vaxt oxucular yazıda 
nəyisə qaçıra bilərlər, şəkillər isə gözdən yayınmır. Bundan başqa şəkillər olan yerdə çox yazmanın mənası da 
olmur. 
Şəkillərin araşdıdılması üçün axtarış sistemlərində düzgün açar sözlər seçilməlidir; 
Rəqiblərə cavabları çox ləngidməmək. Əks təqdirdə söhbətə maraq itir, onu heç kəs izləmir. 

---