Milli Virtual Kitabxana

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
232 
 
Səviyyələri aşagı olanlarla, cəfəngiyyat yazanlarla, qeyri-ciddi adamlarla ciddi cəkişmələrə girməmək; 
Çəkişmədə rəqibləri düzgün seçmək, səviyyəli və biliklilərlə yazışmaq; 
Bəzən, darıxdırıcı olmasın deyə, söhbətə zarafat qatmaq; 
Maraqlı, aktual və gündəmdə olan mövzuları müzakirə etmək; 
Rəqiblərə fikirlər, hətta doğru olsa belə, zorla yeridilməməli, səbr edilməlidir. Məqsəd onun fikrindən dönməsi 
deyil, oxucuların gözündə qalib görsənməkdir; 
Rəqibin dediklərində mexaniki səhvlərə əhəmiyyət verilməməlidir, hərfçiliyə, sözgüzəşdirməyə yol vermək 
olmaz. məqsəd yalnız mövzunun əsas müddəalarına yönəlməli, həqiqət axtarılmalıdır. 
Gerçəkdə olan şeylər haqqında danışılmalı, fantaziyalara yol verilməməlidir. 
Çəkişmə zamanı yazılara ciddi yanaşılmalı, öndən sona qədər yazılara fikir verilməli, ziddiyətlərə yol 
verilməməmidir. Çəkişmənin bir yerində irəli sürülən fikir başqa yerində olana zidd olmamalı, onu təkzib 
etməməlidir. 
Çəkişmə zamanı yalnız obyektiv amillərə vurğu edilməli, subyektivliyə yol verilməməlidir. 
Fərziyyə olan bir şey fakt kimi təqdim edilməməlidir. 
Yazılan dəlillər, düşüncələr sadə, hamı tarəfindən anlaşılan dildə olmalıdır. Hansısa anlaşılmayan terminlərə 
ehtiyac olarsa, onları dərhal izah etmək lazımdır. 
Təcrübəli və bacarıqlı dartışma ustalarına öz adları ilə çıxış etmək məsləhətdir, çünki bunun vasitəsi ilə onlar 
özlərinə ad qazana bilərlər; 
Çəkişmələr təcrübəsi olmayanlar öz adlarını gizlədib, başqa adlarla çıxış etməli, təcrübə və bilik yığmalıdırlar. 
Əks təqdirdə polemikada zəyif görsənib, öz həqiqi adlarını ləkələyə bilərlər. Onlar yalnız öz güclərini sınayıb, 
uzun illər boyu biliklər və təcrübə toplayandan sonra öz adları çəkişmələrə qatıla bilərlər 
Bundan başqa çəkişmələrə qatılanlar: 
 
Öz tezislərini aydın bildirməli, onların sübuta yetirilməsi üçün dəqiq planı cızmalıdırlar; 
Rəqibin nəyə qadir olduğunu sağlam düşüncə ilə dəyərləndirməlidirlər; 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
233 
 
Istifadə etdiyi anlayışların mənalarını bilməlidirlər; 
Emosiyalara qapılmamalıdırlar, qəzəblənməyə yol verməməlidirlər. Əks təqdirdə fikirləri qarışacaq, 
müzakirənin gedişinə nəzarət edə bilməyib məğlub olacaqlar; 
Tezisləri ardıcıl olaraq arqumentlərdən çıxarmalıdırlar, arqumentlər həqiqi və şübhəsiz olmalıdırlar; 
Öz müvqelərini qorumaq öçun çoxlu arqumentlər irəli sürməlidirlər; 
Rəqibin ikincidərəcəliləri deyil, ən əsas arqumentlərini təkzib etməyə çalışmalıdırlar; 
Rəqibin tezuslərinə nəzarət etməli, onların dəyişdirmələrinə yol verməməlidirlər; 
Çəkişmənin hilələrini bilməli və söhbət zamanı rəqibin onları işlətmək cəhdlərinin qarşısını almalıdırlar; 
Rəqibin bütün fikirləri ilə razılaşmamağı məqsədə çevrilməməlidirlər. Həqiqət axtaran adam rəqibin fikirlərində 
olan doğru məqamlarla razılaşmalıdır; 
Rəqiblərin şəxsiyyətlərini deyil, yalnız müzakirə edilən mövzunu müzakirə etməlidirlər; 
Rəqibə hansısa bir fikri, istinad etdiyi mənbənin ümumi kontekstindən çıxarıb, öz mövqeyini bərkitmək 
imkanını verməməlidirlər. Bunun üçün onun istinad etdiyi mənbə diqqətlə araşdırmalıdırlar. 
Rəqibin yürütdüyü hər hansı fikrin istinadını tələb edilməlidirlər; 
Yalnız müzakirə mövzusu haqqında danışmalı, rəqibin mövzudan yayınma cəhdlərinin qarşısını almalıdırlar; 
Tövsiyyə: ―Çəkişmədə rəqibinizlə qarşılıqlı anlaşılma əldə etmək üçün onun problemin hansı yönünə əhəmiyyət 
vermədiyini araşdırmaq lazımdır. Çünki o, yalnız bu tərəfi anlayır, bilir və həqiqət sayır. Belə olanda onunla 
razılaşmaq lazımdır, lakin problemin başqa yönünü də ona göstərmək lazışdır. Bununla rəqib razılaşacaq, çünki 
o səhv etmədiyini, sadəcə nəyəsə biganə yanaşdığını, nəyisə gözündən qaççırdığını zənn edəcək. Bu isə ona ağır 
gəlməz‖ 
 
İnternet çəkişmələrdə bəzi taktik gedişlər 
 
Vaxtın uzadılması. Çəkişməyə qatılan nəyisə bilmədiyi ilə üzləşə bilər. Halbuki onun cavabının olduğunu dəqiq 
bilir. Belə olanda rəqibdən məsələni araşdırıb düşünmək üçün vaxt istəmək lazımdır. Udulan vaxt ərzində 

---

www.kitabxana.net
  –  Milli Virtual Kitabxana
 
234 
 
İnternet, sorğu və ya kitablar vasitəsi ilə lazım olan cavabları almaq olar. 
Olqunun (faktın) gizlədilməsi. Çox vaxt çəkişmələrdə tezislər önə çəkilir, sonra onun haqqında müzakirələr 
aparılır. Lakin bəzən tezisi deyil dəlilləri önə çəkib, onlardan tezisi çıxarmaq daha əlverişli olur. Hətta qəsdən 
yanlış dəlil gətirmək olar ki, rəqib onu inkar edib, özü olqunu ifadə etsin. 
Dartışmanın uzadılması. Əgər rəqib dartışmada uduzduğunu görərək sizi çaşdırmaq üçün təkrar sualları verir, 
söhbəti uzadır, gətirilmiş dəlillərin yenidən gətirilməsini istəyir, mövzudan yayınır, onda söhbəti izləyən 
internet istifadəçilərə müraciət edib onların məsələni necə anladığını soruşmaq lazımdır. Əğər onlar sizin 
dəlillərinizi məqbul saysalar, onda rəqibin bu hiləsi boşa çıxır. 
Rəqiblərin arasında anlaşılmazlığın salınması. Əgər internet forumunda sizə qarşı bir neçə rəqib çıxış edirsə, 
onda onların arasında anlaşılmazlıq salmağa cəhd etmək lazımdır. Bunun üçün müzakirə edilən mövzunun 
ətrafında onların ixtilafına səbəb olan bir şeyi ortalıqa atıb, rəqiblərin özləri arasında çəkişmə salmaq qalib 
gəlmək üçün yaxşı zəmin yaradır. Əksinə, siz toplumla çıxış etsəniz və aranızda ixtilaf olsa, onda dərhal xırda 
məsələlərə fikir verməmək, əsas məsələnin müzakirəsini davam etdirmək təklifi edilməlidir. 
Nəyisə sübuta yetirməyi rəqbin üzərinə atmaq. Bəzən öz dəlillərinizlə və tezislərinizlə çıxış etmək məqsədə 
uyğun deyil. Belə olanda yalnız rəqibin mövqeyinin tənqid edilməsi və ondan dəlillərin tələb olunması daha 
əlverişli olur. 
Çəkişmədə gözləmə mövqeyi tutmaq. Özünü məğlub olmağa yaxın olan tərəf kimi göstərmək, internet-
rəqiblərdə qələbə əhvalının yaradılmasıdır. Bu halda rəqib bütün dəlillərini ortalığa qoyub, öz mövqeyini tam 
açıqlamış olur. Bu halda onun dəlillərini diqqətlə öyrənib cavabları hazırlayaraq sonda çıxış edib, onu məğlub 
etmək olar.  
Rəqiblər tərəfindən işlənilən bəzi hilələr və təhqirlər 
 
İnternet forumlarda rəqiblər tərəfindən hilələrin işlədilməsi və hətta təhqirlərə keçməsi halları da olur. Buna 
hazır olmaq lazımdır. Özəlliklə bunu güclü və bilikli iştirakçılara qarşı edirlər. Onlardan bəziləri: 
 
Çox yazmaq, uzun postlara əl atmaq, ümumi sözlər işlətmək. Rəqib tezislərinin və dəlillərinin təkzib 
olunacağından ehtiyat edərək, böyük postlar yazır, ümumi sözlərə əl atır, konkretlikdən qaçır, külli miqdarda 
mövzuya aid olmayan istinadlar gətirir. Bu gediş özünü ağıllı və bilikli göstərmək və zorla özünü galib kimi 

---