www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
64
nail olur, mütəxxəsisə çevrilir. Blogların üstün cəhətləri ilə yanaşı bəzi çatışmamazlıqları da var. Məsələn,
blogda yazı yerləşdirən jurnalist mövzusuna uyğun şəkil seçərkən mütləq ölçü amilini nəzərə almalıdır. Çünki
170 kb – dan artıq olan şəkilləri blogda yerləşdirmək mümkün deyil. Bu da təbii olaraq şəkilin keyfiyyətinə təsir
edən amillərdən biridir. Digər bir məsələ isə bloglarda şrift problemidir. Bəzi şriftlər var ki, onlardan istifadə
zamanı Azərbaycan dilində olan hərflər elektron səhifədə səliqəsiz dərc olunur. Bu da oxucuda jurnalist
haqqında zövqsüzlük təəssüratı yaradır. Azərbaycan internet məkanında bugünə kimi yalnız ―azeriblog.com‖
bizlərə blog yaratmaq üçün şərait yaradırdısa, artıq bu sıraya ―azersayt.com‖ - u da əlavə edə bilərik. Bu ondan
xəbər verir ki, inkişafda olan müasir texnologiya bizlərə gələcəkdə daha çox informasiya əldə etmək və ötürmək
imkanı yaradacaq.
Ürfan MƏMMƏDLİ
Elmi rəhbər: f. e. n. Əliyev Rövşən Ramiz oğlu
http://media-info.azeriblog.com/2009/04/17/azerbaycanda-internet-jurnalistikasinin-inkishafi-ve-bloglar-
medeniyyeti
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
65
Ġnternet jurnalistikası, oxucu problemi, professor Meyer və Məmməd kiĢi
Ötən gün elektron poçtuma daxil olan bir xəbər məni heyrətə salmasa da düşündürdü. Gələn məktubda
Amerikanın ―Christian Science Monitor‖ adlı qəzetində yer alan bir xəbərdən söhbət gedirdi. Ərinmədim,
açdım qəzetin internet versiyasını… Çünki, məktubda yazılan reklam xarakterli cümlələr ilk anda diqqətimi
çəkmişdi:
―1964-cü ildə yeniyətmələrin 81 faizi qəzet oxuyurdusa, 2004-cü ildə bu rəqəm 52 faizə qədər azalıb. Belə
davam etsə, bir neçə on ildə qəzet oxuyan heç kim qalmayacaq‖
Bu sətirləri oxuyub daha əvvəl yazdığım məqalələrdən birini xatırladım. O yazıda da Azərbaycanda qəzetlərin
oxucu tapmaqdakı çətinliklərinə ötəri də olsa nəzər salmağa çalışmışdım. Ötəri bir gülümsəməylə Amerikanın
da artıq Azərbaycana oxşamağa başladığını düşünməyə başlayırdım ki, həmin xəbərin tam mətnini oxuduqdan
sonra vəziyyətin tamam fərqli olduğunu başa düşdüm.
―Christian Science Monitor‖ qəzetində yer alan ―Newspapers struggle to avoid their own obit‖ başlıqlı xəbərdə
amerikalı jurnalistika professoru Philip Meyer dəyir ki, artıq xüsusilə gənclər internet qəzetlərini oxumağa
meyllidir. Bunun nəticəsində də çap qəzetlərini oxuyanların sayı gündən-günə azalır. Oxucu dairəsi daralan çap
qəzetlərinə bir gün rastlaşmama ehtimalını qorxaraq və qorxudaraq vurğulayan professor Meyerin bu fikrinə
qarşı çıxmaq üçün olduqca samballı arqumentlər gətirmək olar. Amma mövzunu ―internet çap mətbuatını
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
66
öldürəcəkmi?‖ sualına cavablarla məhdudlaşdırmaq istəməzdim. Əksinə, istərdim ki, ənənəvi qəzetlərə təhlükə
olaraq görülən və çoxlarının həyəcan təbilini çalmağa başladığı bir vaxtda ölkəmizdə internet mediasının hansı
vəziyyətdə olduğuna baxaq və beləcə internetin gətirdiyi fürsətlərdən nə dərəcədə faydalanıb, təhlükələrindən
də nə dərəcədə yayına bildiyimizi görək.
Ölkə mətbuatının internetlə gəc tanış olması bilinən bir həqiqətdir. Dünyada gedən təxnoloji inkişaf prosəsindən
hələ da dalda qaldığımız da heç kimə sirr deyil. Bununla yanaşı, nəzərə almaq lazımdır ki, bəzi aparıcı
qəzetlərimiz artıq internet vasitəsilə də fəaliyyət göstərir. Başqa sözlə çap mətbuatı onlayn variantlarını
yaradaraq elektronik məkanda da öz oxucusunu itirməmə mübarizəsi vərir. Amma…
Amma bütün məsələ çap mətbuatının internet variantlarının nə qədər təsirli olub –olmamasından ibarət deyil.
Tam əksinə əsl məsələ internet qəzetlərinin və internet jurnalistikasının Azərbaycanda inkişafıdır. Bu inkişaf
jurnalistikamız üçün əhəmiyyət kəsb edən bir mövzudur, çünkü milli mətbuatımızın hələ də sadiq oxucuya
çevirə bilmədiyi müəyyən təbəqə alternativ mətbuat axtarışındadır. Heç şübhəsiz bu axtarışın cərəyan etdiyi
məkanlardan biri də internet olmaqdadır. Elə bu baxımdan da, alternativ axtarışlara vərə biləcəyimiz alternativ
cavablarımız məhdud olduğu üçün çox geridə olduğumuzu söyləmək mümkündür.
Xatırlayırsınızsa, Bill Klintonun kreslosunu silkələyən Monika skandalı məhz bir internet saytı vasitəsilə ortaya
çıxmışdı. 2003-cü il prezidənt səçkilərində Azərbaycan müxalif mətbuatının ən çox müraciət etdiyi xəbər
mənbələrindən biri də Türkiyədə yaradılmış bir internet qəzetiydi.
Sırf bu iki örnək internet mediasının hansı potensiala malik olduğunu göstərir. Bəs Azərbaycanda…
Səhv etmirəmsə bizim ilk internet qəzetimiz Xəbər.net olmuşdu. Amma bu saytın bəlkə də ən mənfi cəhəti çap
mətbuatında yer alan informasiyanı olduğu kimi elektronik məkana köçürməsiydi. Elə ―xəbər.net‖in ardından
yaradılan bir nəçə layihə də eyni yola davam ədib, çap mətbuatının yığma elektronik variantından irəli gedə
bilmədi. Daha sonra internet gəzintisi zamanı rastladığım başqa-başqa saytlar da internet qəzeti adını ala
bilmədilər.
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
67
İndi problemin adını qoya bilərik. Yuxarıda fikirlərinə yer verdiyim professor Meyerin toxunduğu problem
fərqli olsa da, (hətta problemin səbəbləri haqqında da bambaşqa bir mövzuya toxunsa da), Azərbaycan internet
məkanında yaşadığımız problemin mahiyyəti tamam başqadır. Bizdə çatışmayan internet jurnalistikasıdır. Yəni,
jurnalistika praktikasının bütün mərhələlərindən keçib yalnız oxucuyla görüş məkanı baxımından fərqlənən bir
janrın yoxluğunu aşıq-aşkar hiss edirik. Söz yox, son vaxtlarda bu bədbinliyi ortadan qaldıran təşəbbüsləri də
qeyd etmək lazımdır. Rus dilində ―Day.az‖ və Azərbaycan türkcəsində ―Media Forum‖ saytları internet
jurnalistikası baxımından ilk örnəkləri təşkil edir. Xüsusilə ―Media Forum‖ saytının artıq özünəxas bir üslub və
araşdırma xəttinə sadiq qalması, bundan əlavə digərlərindən fərqli olaraq çap mətbuatına istinad etməkdənsə
artıq çap mətbuatına mənbə olmasını Azərbaycan internet jurnalistikası baxımından sevindirici bir işarət
saymaq olar. Amma təbii ki, problemlər də olduqca çoxdur və indilik biz bu problemlərin tədricən həll
olunacağını ümid edə bilərik. Çünki, problem internet jurnalistikası ilə məşğul olacaq professionalların varlıği
və onların bu işin öhdəsindən gəlib-gəlməmə bacarığı ilə məhdud deyil. Kaş belə olsa… Başqa sözlə, professor
Meyerin fikirlərinə qayıdıb internetin Azərbaycan jurnalsitikası və mətbuatı üçün oxucu problemi yaradıb
yaratmadığına baxsaq, onda görərik ki, əcnəbini çap mətbuatından uzaqlaşıran səbəblə Məmməd kişini çap
mətbuatına yaxın qoymayan səbəblər bambaşqadır. Daha Məmməd kişinin komputəri olub-olmadığını
dəmirəm…
Rizvan Qənbərli
http://www.jurnalistler.com/meyer/
Dostları ilə paylaş: |