Minaxanim təKLƏLİ
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
73 sərkərdəsi rus ordusunun general issimusu adını və knyaz titulunu məhz çar Pavelin əlindən qəbul etnıiĢdi. Amma həqiqətən dinc, sadə yaĢayırdı. Təmtərağı sevmirdi. Heç bir Ģeydə təntənə və parıltını yaxın qoymurdu. Özlüyündə maraqlı olan bir əhvalatı nəzərə çatdıraq: Suvorov Alp yürüĢündən geri dönür. Bohemiyanın paytaxtı Praqada, əyləndikdən sonra baĢının dəstəsi əyan-əĢrəfi ilə Ģəhəri tərk edir. Morav Ģəhəri Neytitçenkdə dəfn olunmuĢ Avstriya feldmarĢalı Laudonun uyuduğu sərdabəyə baĢ çəkir. Bu məĢhur insanın - cahangirin sənduqəsinə onun bütün xidmətləri, həyatı, rütbə və titulları təfərrüatı ilə həkk olunmuĢdu, Suvorov düĢüncələr içində latınca epitafiyalarla bəzədilmiĢ məzara baxıb: nəyə lazımdı bu uzunluqda yazı? Onunla yanaĢı Fuks durmuĢdu. Sərkərdə gözlərini onun üzündə gəzdirir, Fuksun ağıllı üzündə həmin anın həyacanını, ağır düĢüncələrini seyr edib: Yox! Haçan mən ölərəm, onda mənim baĢ daĢımda vəsf hal yazmayın. Sadəcə üç söz, üçcə söz yazın: "Burada Suvorov yatır". Belə də olur. Bu söhbət kifayət qədər yayıla bilmiĢdi. Suvorov ölüm yatağında olarkən onunla vidalaĢmağa gəlmiĢ insanların hərəsi ilə bir cür dil tapır, hərəsi ilə bir cür vidalaĢırdı. Derjavin onunla görüĢə gələndə, canlanır. Axı Ģair ona, onun qələbələrinə gör nə qədər odalar həsr etmiĢdi. Mənə hansı epirafiyanı yazacaqsan? - deyə soruĢduqda Derjavin ikiüzlülük etmədən, yaian təsəllilərə lüzum görmədən: "Burada Suvorov yatır" - epitafiya belə olacaq. Sərkərdə vəcdə gəlir: Ġlahi, necə də gözəldir! Suvorov acıdil olsa da bu acı dil sözün düzünü deyirdi; düĢmənləri də çox olurdu, çox-çox. Bir gün ondan soruĢmuĢlar ki, qələbə ona necə müyəssər olur? O dərhal cavab verir: Əsgəri sev, o da səni sevəcəkdir. Bütün sirr bundadır. Bunu iĢdə də edirdi. Türklərin Qara dənizə bir mil kimi girən quru zolağın üstündə Kıl Burun qalası divarları önündə vuruĢda igid Əyyub paĢanın komandanlığı altında türklərin fövqəladə hünərini, cəsarətini görən rus əsgərlərinin qorxub vahimə içində qaçmağa üz qoyduğunu görəndə irəli atılmıĢ, əsgərlərini ruhlandıra-ruhlandıra qalaya doğru aparmıĢdı. UĢaqlıqdan ağlağan, çəlimsiz bir körpə olmuĢdu, boyca yaĢıdlarından balaca, lakin dilli-ağızlı, dəcəl, ipə-sapa yatmayan bir uĢaq idi. Hələ kiçik yaĢlarından atasının topladığı və mütaliə etdiyi hərb kitablarını, böyük sərkərdələrin həyatlarına aid ədəbiyyatları acgözlüklə oxuyurdu. Hannibalı əlindən yerə qoymurdusa da, Ġsveç kralı XII Karla keçdi bütün məhəbbəti, hüsn-rəğbəti. XII Karl ölənə kimi (döyüĢdə ölmüĢdü) Rusiya ilə vuruĢdu; Pyotrun qatı düĢməni idi. Poltavada üz-üzə vuruĢurdular. O idi Prut döyüĢündə "əbədi qənim" Pyotru əlindən buraxan Baltaçı Mehmet paĢanın kaftanını qılıncı ilə cıran... Ata Suvorov əl-ayağa düĢür. Bu təhlükəli məhəbbət idi. Poytru onun gözündə yüksəltməyə çalıĢır, xatirələr danıĢır, Poytrla bağlı xatırlamalı nələr yox idi, onun denĢiki (bu denĢik qul, xidmətçi yox, o zamankı adyutant, yavər idi) kimi həmiĢə yanında olmuĢdu; o idi çarın cavan silahdaĢı. Bu silahdaĢın xatirələri canlı və 74 iĢıqlı idi. Nəhayət istədiyinə nail olur. Ümumiyyətlə, ötkəm, tərs, cavanlıqdan əcaib, qəribə adam kimi tanınan oğul Suvorov atasının bir sözünü iki eləmirdi. Atasının təkidi və göstəriĢi ilə də özünə həyat yoldaĢı seçir. Rusiyanın adlı-sanlı ailələrindən birinin qızı ilə Varvara Prozorovskaya ilə evlənir. Bir qızları olandan sonra arvadının əsil təbiəti üzə çıxır. Öz gözləri ilə onun xəyanətinin Ģahidi olanda, tamam üz döndərir. Heç Yekaterina da ürək edib ona "barıĢ" deyə bilmir. Lakin sonralar arvadının baĢqa adamdan doğduğu Arkadini qəbul edir qızı ilə bərabər özünə vərəsə sanır. Qismət, tale yox, sədəqə taleyin sədəqə qisməti o oldu ki, Suvorovun soyunu həmin Arkadi davam etdirməli oldu. Necə olmalı idi?! Özünün bütün eĢqi müharibələrə idi, qanlı müharibələr yalnız onun adıyla bağlıdır. Ġsmayıl qalası alındıqdan sonra Peterburqda bu qələbəni bayram etməyə əlləri gəlmirdi. Bu yenilməz türk qalasını almağa görə buraya atılan bütün qüvvə demək olar ki, məhv olmuĢdu. DöyüĢün axĢamı Kutuzov öz arvadına məktubda yazırdı ki, sanki müharibə meydanında yox, səhradayam. Heç kim qalmayıb tanıdıqlarımdan, gördüklərimdən; ya ölüblər, ya da bu saat can verməkdədirlər. Qalanın müdafiəçisi türklərin sevgi və imanın verdiyi vəhĢi bir cəsarətlə döyüĢə atıldığını, Ģir kimi sağa-sola vuruĢunu görən VI cinahın rəhbəri Kutuzovun özünün döyüĢ meydanında əl-qolunun sustaldığını duyan Suvorov ona öz yavəri ilə bir kiçicik ürəkləndirici məktub göndərir:"Sizi-Ġsmayıl qalasının rəisini təbrik edirəm". Kutuzov ürəklənmiĢdi. Ġsmayıl qalası Osmanlının ən möhtəĢəm və ən etibarlı hərb qalası Ģöhrətini yaĢayırdı. Onu mühasirədə saxlayan rusların bütün cəhdi boĢa gedirdi. Qalanın komandantı Sərəsgər Aydoslu Mehmet paĢa narahat olan padiĢaha qürurla: "Tuna nəhri tersine akar, kök yerin üzerine düĢer, fakat biz kaleyi təslim etmeye karar vermeriz" deyə cavab vermiĢdi (45, VII, s.99). Həm də payız girmiĢdi, belə getsə, ruslar mühasirəni buraxıb getməli idilər, qoĢuna da yoluxucu xəstəlik düĢüb tüğyan edirdi. Vəziyyəti öyrənən Yekaterina bu iĢə Suvorovun gərək olduğunu hiss etdi. Onu cəbhədə öz yerindən ayırıb Ġsmayıl üstünə göndərdi. Çünki 1787-1791-ci il Rus-Türk müharibəsinin nəticəsini bu qalanın kimdə qalması həll edəcəkdi: türklər ölüm-dirim müharibəsinə hazır idi. Qalanın müdafiəsinə göndərilən qüvvələri gətirən gəmilər çəkilib getmiĢdi, bu isə açıqdan-açığa onu göstərirdi ki, son türk əsgəri qalıncaya qədər dava gedəcək. Suvorov dekabrın 2-də artıq Ġsmayıl qalasının altında idi. O burada qoĢunu yenidən hazırlamalı oldu; eyni Ġsmayıl qalasının istehkamları, bəndləri kimi maneələr düzəltdirib gecə-gündüz məĢq etdirirdi. Hücumqabağı əsgərlərin qarĢısına gəldi: rus qoĢunu iki dəfə Ġsmayılı mühasirəyə aldı, hər dəfə də geri çəkildi. Ġndi üçüncü dəfə də bizə ya qələbə çalmaq, ya da burada Ģərəflə ölmək qalır. O, rus əsgərinin dilini bilirdi... Qala uğrunda ölüm-dirim savaĢı baĢlayır. DöyüĢün qızğın çağında özü də qızğın baĢla döyüĢə atılırdı. Xidmətçisi kazak həmiĢə onunla idi. "Limonad" adı ilə Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|