MiRZƏ ƏLƏKBƏr sabiR
Yüklə 12,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
27 Hophopnamə lanın və onun tərəfdarlarının şəxsində qaragüruhçuları, ümumən, qara fikirli, bəd əməlli, böhtançı insanları ifşa etdi. Qeyd edək ki, bu hadisələr zamanı böhtan və hədə hədəfi olan müəllimlərdən biri də məktəbin direktoru Əhməd Kamal idi. Əhməd Kamal Sabir şəxsiyyətinə və yaradıcılığına hörmət bəslədiyi üçündür ki, onu özü ilə bərabər «Həqiqət» qəzeti redaksiyasına işə cəlb etmiş, Sabirin «Ruhum!..» şeirini «Sər Mühərrir» olduğu «Yeni füyuzat» jurnalında dərc edərkən ona yaxın bir dost, qələm yoldaşı yanğısından irəli gələn belə bir qeyd vermişdi: «Sabir, böyüklüyün ən böyük sifəti səbirdir. İştə sən də bu sifətlə mövsüm və mövsufsan. Əzizim, səni incidənlərə həmpa olmamaq üçün Sabir ol, sən ölmə! Sən ölürsən, ölümünlə sevinəcək qədər binəsib insaniyyət təsəvvür edəməm, A Sabir! Sana da əğyar olacaq qədər tədənniyyi-əxlaqəmi düşdün?..
Bu sətirlərdə Sabirə məhəbbət, rəğbət və həmrəylik ifadə olunur, o daha əzmkar və dəyanətli olmağa səslənilirdi. Sabir Bakıda Haşım bəy Vəzirovun «Səda» qəzetində və mətbəəsində də çalışırdı. Burada Haşım bəylə fəhlələr arasındakı əmək haqqının vaxtında verilməməsi üstündə yaranan münaqişədə Sabir fəhlələrin tərəfində duraraq Haşım bəyin əleyhinə çıxış etdi. Bundan H.Vəzirovun mətbəə və nəşriyyat sahəsində rəqibləri olan Orucov qardaşları da yararlanmağa çalışaraq, Sabiri öz tərəflərinə çəkdilər. Ona yazdığı taziyanələr müqabilində öz qəzetlərində («Həqiqət»də) yüksək maaş və qonorar verdilər. Sabir də bir az H.Vəzirovun bəylik izzət nəfsini üstün tutmasından və xarakterindən irəli gələn kobudluğundan incik düşüb, bir az da hissə qapılıb münaqişələrə uyaraq həm «Həqiqət» və «Günəş» qəzetlərində, həm də «Zənbur» və «Molla Nəsrəddin» jurnallarında H.Vəzirovun hərəkətlərini tənqid edən əsərlər çap etdirdi. «Meydana çıxıyor...» hekayəsi, «Dün yatıb Mir Haşımı...», «Sanma bir məsləki-təqiblə...», «Dün bir eşşəkxisal ilsanə», «Səda»nın 162-ci nömrəsinə», «Öylə bir tərcümə ki...» və s. hekayə və taziyanələr deyilənlərə misaldır. H. Vəzirov da öz növbəsində borclu qalmayıb gah Sabirə cavablar yazdı, gah da polisə şikayət edib «Zənbur» jurnalının müəyyən müddət qapadılmasma nail oldu. Bütün bunlar H.Vəziro.v, M.Sabir, Orucovlar, Ə.Müznib və başqa xadimlərimizin işıqlı şəxsiyyətlərinə və uğrunda mübarizə apardıqları yüksək amallara uyğun gəlməsə də, hər halda həqiqət naminə və tarixi-ədəbi faktlar kimi diqqətə çatdırılmalıdır. Bütün bunlarla yanaşı, yuxarıda göstərdiyimiz kimi, Sabir milli mənlik şüurumuzun düzgün istiqamətdə formalaşması naminə məktəb və maarifin təbliği, tərəqqi və inkişafa çağırış, nəfs, ədavət və təriqətçiliyin tənqidi, siyasi məsələlərin, o cümlədən dövlətin duma siyasətinin, beynəlxalq imperializmin Şərqdə yürütdüyü riyakar və məkrli siyasətinin mahiyyətini açıb göstərən dərin ictimai-siyasi 28 Mirzə Ələkbər Sabir ruhlu, yüksək bədii-estetik səviyyəli əsərlər də yazıb çap etdirmişdir. Bütün bu əsərlər dövrün bədii-poetik salnamə və sənədləri olmaqla, xalqın milli-ictimai və siyasi şüurunun onun milli mənafelərinə uyğun formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Şair eyni işi ana dilinə, bədii tərcümə məsələlərinə münasibətdə də əsl vətəndaşlıq mövqeyindən görürdü. O, prinsipial məsələlərdə ən yaxın dostuna da güzəştə getmirdi. Məsələn, bir əsərin osmanlıcadan türk (Azerbaycan) dilinə çevrilməsi ilə bağlı «Günəş» qəzetində belə bir xəbər dərc olunmuşdu: «Gəncə Nəşri-Maarif Cəmiyyəti Mirzə Məhəmməd Axundovun «Röyam» nam əsərini basıb və nəşrə başladı. Müşarileyhin osmanlıcadan tərcümə edilmiş «Nədamət» nam əsəri dəxi «Dram» cəmiyyəti tərəfindən nəşr edildi. Hər iki əsər Gəncədə Hacı Həsənovlar mətbəəsində basılmışdır». Sabir bu xəbərdəki fikrin mahiyyətindəki «Osmanlıcadan türk dilinə tərcümə» fikrinə etiraz edərək yazırdı:
Burada Sabir diqqəti Osmanlı türkcəsi ile Azərbaycan türkcəsinin eyni kökdən olub, ortaq dil ailəsinə mənsubluğuna cəlb edərək, həmin fıkirdəki tərcümə sözünün yerinə düşmədiyini nəzərə çatdırmışdır. O, həmin fikrin türk xalqlarının birliyinə deyil, bir-birindən süni surətdə ayn salınmasına xidmət etdiyindən narahat olmuşdu. Qələm dostu Ə.Qəmküsar həmin mühüm cəhəti nəzərdən qaçırdığı üçün Sabirin tənqid və şərhi ilə qarşı-qarşıya dayanmalı olmuş və öz səhvini etiraf etmişdi. Sabirin mövqeyini «Molla Nəsrəddin» jurnalı da, dövrün məşhur tənqidçisi və ədəbiyyat tarixçisi Abdulla Tofiq Sur da müdafiə etmişdi. Bədii tərcüməyə belə həssas münasibət bəsləyən Sabir həmin məsələyə «Öylə tərcümə kim...» taziyanəsində də qayıtmış, eyni zamanda özü müxtəlif dillərdən Azərbaycan dilinə bədii tərcümələr etmişdir. Buraya farscadan tərcümə edilmiş «Gördüm neçə dəstə tazə güllər» şeiri, «Şahnamə» poemasından bir parça, «Ləf- fazlıyıq» məqaləsi və ərəb dilindən məşhur şair Şeyx Məhəmməd Əbdonun iki şeiri - «Tərcümeyi-qovləl-Müfti» və «Tapşırma sirrini məgər...» əsərləri daxildir. Həmin əsərlər həm ideya-məzmun xüsusiyyətinə, bədii-estetik dəyərinə, həm də tərbiyəvi-əxlaqi mahiyyətinə görə diqqəti cəlb edir və Sabirin bütün digər sahələrdə olduğu kimi, bədii tərcüməyə də həssas və ciddi münasibət bəsləməsinə şahidlik edir. Sabir müxtəlif vaxtlarda - 1907-ci və 1910-cu illərdə qəzəllər də yazmışdır. Həmin qəzəllər şairin öz satiralarında böyük qəzəl ustası M.Füzuli sənətinə yaradıcı münasibətinin və sonsuz ehtiramının növbəti ifadəsi olmaqla, yüksək bədii- estetik səviyyəli nümunələrdir. Bu qəzəllərdə lirik qəhrəmanın öz sevgilisinə Yüklə 12,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|