«moliyaviy hisob» fanining Oʻquv uslubiy majmuasi

1.6-jadval
«Toshmamathoji» ishlab chiqarish, tajorat firmasiing 2018 yil yanvar oyi uchun dastlabki hujjatlarni qayd qilish JURNALI

T/R	Hujjat			Xoʻjalik operatsiyasini mazmuni		Summa		Provodka
	Sana	Rakam						Debet		Kredit
1	2	3		4		5		6		7
01 yanvar 2018 yil holatiga qoldiq
1	01.01		400	Fargʻona neftbazasi UK olindi		13500000-00		2810		6010
2	05.01		444	Fargʻona neftbazasi UK olindi		13500000-00		2810		6010
3	01.01		272	Savdo tushumi bankga topshirildi		500000-00		5110		2810
4	02.01		273	Savdo tushumi bankga topshirildi		500000-00		5110		2810
5	03.01		272	Savdo tushumi bankga topshirildi		500000-00		5110		2810
6	04.01		273	Savdo tushumi bankga topshirildi		500000-00		5110		2810
				va boshqalar
65	31.01		272	Savdo tushumi bankga topshirildi		1500000-00		5110		2810
Yanvar oyi oboroti					54820000-00
01.02.2018 yil qoldiq

Hisob apparati xodimlarining qoʻl mehnati sharoitida hujjatlarni qayd qilish jurnalida xoʻjalik muomalalari iqtisodiy mohiyatlari jihatidan tizimlashtirilmasdan qayd qilinsa, kompyuterlardan foydalanishda ularni maxsus oldindan tizimlashtirilgan xronologik ketma-ketlikda qayd qilinadi. Misol: avval kassa muomalalari, keyin hisob-kitob muomalalar va boshqalar.

Boshqacha qilib aytganda hisobni kompyuterlashtirish sharoitida kelgan va chiqib ketgan hujjatlarni qayd qilish jurnali asosida koʻpjurnalli yoki hisobchilikning integral shakli deb nomlangan usulidan foydalaniladi. Korxona moliya-xoʻjalik faoliyatini audit qilishda hujjatlarni qayd qilish jurnalidan boshlangʻich manbai sifatida foydalaniladi, chunki, hisob ishlarini kompyuterlar yordamida tashkil qilishda barcha boshlangʻich hujjatlar axborot tashuvchi texnik vositalarga oʻtkazilganligi sababli oldindan audit oʻtkazishning avtomatlashgan bazasi shakllantirilgan boʻladi.
Hisobga olishning ikkinchi bosqichida boshlangʻich hujjatlarda qayd etilgan iqtisodiy axborotlar ikki yoqlama yozuv tamoyili asosida sintetik schyotlar boʻyicha guruhlanadi. Bunda shaxmatsimon tabulyagramma sifatida tuziladigan bosh kitob asosiy hisob registri sifatida namoyon boʻladi,
Shaxmatsimon qaydnoma shaklidagi tabulyagramma boshlangʻich hisob hujatlariga toʻgʻri ishlov berilganligini va joriy hisob schyotlarida amalga oshirilgan yozuvlarni avtomatik tarzda nazorat qiladi. Shuning uchun har bir sintetik schyot boʻyicha aylanma summalarini aloqador schyotlar kesimida tekshirib koʻrishga va nazorat qilishga hojat qolmaydi.
Hisobga olishning uchinchi bosqichi, dastlabki hujjat ma’lumotlarini analitik schyotlar kesimida guruhlash boʻlib hisoblanadi. Analitik hisob registrlari sintetik schyotlar boʻyicha tuziladi. Ularda moddiy qiymatliklarning harakati qiymat va miqdor oʻlchovlarida koʻrsatiladi.
Buxgalteriya hisobini personal kompyuterlar asosida avtomatlashtirishni afzalliklari quyidagilarda namoyon boʻladi:
1. Hisob ma’lumotlarining oʻta toʻgʻriligi ta’minlanadi;
2. Boshqaruv qarorlari qabul qilish uchun zarur boʻlgan hisob ma’lumotlarini olish tezkorligi oshadi;
3. Hisob apparati hodimlari oddiy texnik ishlarni bajarishdan ozod boʻladi;
4. Hisob xodimlarida nazorat va tahlil ishlarini bajarishga sharoit yaratiladi;
5. Hisob ishlari ma’lumotlarining yagona bazasi shakllantiriladi.