Mövzu 1: İnformatika fənni, predmeti və onun tərkib hissəLƏRI
Yüklə 2,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Virusla yoluxmuş və sıradan çıxmış fayllar
- Kompüter viruslarından mühafizə metodları
- Detektor və doktor, vaksin, revizor, filtr
- AIDSTEST
- Antivirus Kasperskoqo
83 4.
Bəzi fayllar sıradan çıxır və s. Bu zaman sizin istifadə etdiyiniz bir çox proqramlar yoluxmuş, bəzi fayllar və disklər sıradan çıxmış olur. Nətijədə isə sizin kompüterdəki yoluxmuş proqramlar, yəni viruslar disket və lokal şəbəkə vasitəsi ilə iş yoldaşlarınızın, dostlarınızın kompüterlərinə keçə bilir. Bəzi viruslar əvvəljə çox sayda proqramları və diskləri yoluxdurur, sonra isə onlara daha böyük ziyan vurmağa başlayır. Məsələn: kompüterin vinçesterini ( sərt, bərk diskini ) formatlaşdırır. Beləliklə əgər virusdan mühafizə olunmağa vaxtında ölçü götürülməsə, kompüterin yoluxmasının nətijəsi çox jiddi olar. Məsələn: 1989-ju ildə Amerikalı tələbə Morrisin yaratdığı virusla minlərlə, o jümlədən ABŞ-ın Müdafiə Nazirliyinə aid olan kompüterlər yoluxmuş və sırıdan çıxmışdır. Ona görə həmin tələbəyə 3 ay həbs jəzası və 270 min dollar jərimə kəsilmişdir. Jəzanın yünjül olması səbəbi isə həmin virusun anjaq faylları sıradan çıxarması və çox dağıdıjı xarakterli olmaması ilə izah olunmuşdur. Virus proqramının aşkar edilməməsi üçün həmin proqram kiçik həjmli olmalıdır.Ona görə də bu proqramlar Asembler dilində yüksək təjrübəyə malik olan proqramçılar tərəfindən yazılır.
Virus kompüterdə olan istənilən faylı sıradan çıxara bilər. Bəzi viruslar isə proqramları və faylları yoluxdurur, onların içinə daxil olur, müəyyən müddətən sonra fəaliyyətə başlayırlar. Proqramların və sənədlərin teksləri, verilənlər bazasının informasiya faylları və s. fayllar virus vasitəsi ilə yoluxa bilməz, onlar anjaq sırıdan çıxa bilər. Kompyterlərdə .COM və .EXEC fayllarının virusla yoluxmasına daha tez-tez təsadüf olunur. Kompüterləri bəzən də disketin yüklənmə sektorundan keçmiş viruslar yoluxdurur.
Viruslardan mühafizə üçün aşağıdakı metodlardan istifadə olunur. 1. İnformasiyaların mühafizəsinin ümumi vasitələri 2. Virusla yoluxmanın etimalını azaldan profilaktik ölçülər 3.Virusdan mühafizə üçün xüsusi proqramlar İnformasiya mühafizəsinin ümumi vasitələrinin, həm informasiyaları virusdan mühafizə etməsi, həm də aşağıdakı iki müxtəlif sərfəli jəhəti var.
İnformasiyaların surətini çıxarmaq
İnformasiyaların kənar şəxslər tərəfindən istifadəsinin qarşısını almaq İnformasiya mühafizəsinin ümumi vasitələri kompüterləri viruslardan qorumağın əsasını təşkil etməyinə baxmayaraq, virusdan qorunmaq üçün kifayyət deyil. Bunun üçün xüsusi proqramların olması zəruridir və həmin proqramlar aşağıda göstərilmişdir. Detektor və doktor, vaksin, revizor, filtr proqramları. Bu proqramların əksəriyyəti yoluxmuş faylları ləğv etmə rejimində fəaliyyət göstərir. Bəzi detektor proqramları anjaq bir versiyalı, bəziləri isə bir neçə versiyali virusu məsələn: McAfee Associates firmasının proqramları təxminən 70, AIDSTEST isə 50 virusu təyin və ləğv edir. Detektordan fərqli olaraq doktor proqramları yoluxmuş faylları ilkin vəziyyətində zərərsizləşdirir. Bu proqramın çatışmayan jəhəti, onun faylları anjaq bir tip virusdan müalijə etməsi və bəzən də bu müalijəni düzgün aparmamasıdır. Revizor proqramları əvvəljə proqramları və faylları öyrənir, yadda saxlayır, sonra ilkin vəziyyətləri ilə müqayisə edib, onların uyğun olmayan jəhətləri həqqında istifadəçiyə məlumat verir. Filtr proqramları həmişə kompüterin yaddaşında yerləşir və yerinə yetirilə bilən bütün əməliyyatlar haqqında istifadəçiyə məlumat verir. İstifadəçi isə öz növbəsində bu əməliyyatların yerinə yetirilməsinə ya ijazə və ya qadağa qoya bilər. Bununla istifadəçi virusun varlığını qabaqjadan təyin edə bilir. -
-
Birinji növbədə bu məsələnin həllində tələsmək lazım deyil. Düşünülməmiş hərəkət faylın bir hissəsini itirilməylə deyil, (hansı ki, onu bərpa etmək mümkün olardı), hətta kompüterin təkrar virusla yoluxması ilə nətijələnə bilər. -
qaldıqja, dağıdıjı təsirini davam edir. -
Kompüterin virusla yoluxmasının və müalijəsinin bütün tiplərini, əməliyyat sisteminin yazılmaqdan mühafizə olunan disket vasitəsi ilə yüklənməsi zamanı təyin etmək mümkündür. Bunun üçün, yalnız yazılmaqdan mühafizə olunan disketlərdə saxlanılan .EXE və .COM timpli proqramlardan istifadə etmək olar. 84 -
Əgər siz kompüteri müalijə etməyə qadir deyilsinizsə, onda bu sahədə təjrübəsi olan yoldaşlarınızdan kömək istəyin. Sizin illər ərzində gördüyünüz işin nətijəsini bir virus çox az zamanda məhv edə bilər. Ona görə də informasiyaları (kompüterləri) viruslardan mühafizə etmək üçün yüksək səviyyəli antivirus proqramlarından istifadə etmək zəruridir. Beləliklə, Antivirus – Sizin faylların virusla yaluxmasını tez təyin edən proqramdır. Siz yoxlamaq istədiyiniz fayl qeyd olunduqdan sonra, kompüterdən xüsusi “sanitar” serverə yüklənir və ən yüksək səviyyəli proqram olan- Antivirus Kasperskoqo – proqramı vasitəsi ilə yoxlanmağa başlanır. Bu proqram hətta ən yeni virusları da nəzərdən qaçırmır. Bu proqram vasitəsi ilə ölçüsü 1 mb-dan böyük olmayan fayılları bir dəfəyə yoxlamaq mümkündür. Əgər eyni zamanda bir neçə faylı yoxlamaq lazım gələrsə, onda həmin faylları birinji növbədə (ZIP və ARJ və s. ) arxivləşdirmək, sonra isə yoxlamaq lazımdır. Bu variantda da arxivin ölçüsü 1 mb-dan böyük olmamalıdır. Baş menyunun Proqramlar siyahısından Antivirus Kasperskoqo proqramını seçməklə, həmin proqramın istənilən bölməsini yerinə yetirmək olar. Kütləvi kompüterləşmə, ən yeni İT-nın tətbiqi və inkişafı təhsil, biznes, sənaye istehsalı və elmi tədqiqatlar sahəsində irəliyə doğru hiss olunan sıçrayışa gətirib çıxarmışdır. Elmi-texniki inqilab informasiya jəmiyyətinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bu jəmiyyətdə informasiya ən mühüm resurs və başlıja amil olmuşdur. Müasir jəmiyyət tədrijən öz informasiya infrastrukturunun vəziyyətindən müəyyən asılılıq qazanır.
əsrdə vətəndaşların, jəmiyyətin və dövlətin həyatında informasiyanın, informasiya resurslarının və texnologiyalarının rolunun artması milli təhlükəsizliyin təmin olunması sistemində informasiya təhlükəsizliyi məsələlərini ön plana çıxarır. İnformasiyanın təhlükəsizliyinin təmin olunması probleminin vajibliyini və aktuallığını aşağıdakı səbəblər şərtləndirir:
Müasir kompüterlərin hesablama güjünün kəskin artması və bununla eyni zamanda onların istismarının sadələşməsi;
edilən informasiyanın həjminin kəskin artması;
Hesablama resurslarına və verilənlər massivinə bilavasitə girişi olan istifadəçilər dairəsinin kəskin genişlənməsi;
Şəbəkə texnologiyalarının hər yerdə yayılması və lokal şəbəkələrin qlobal şəbəkələr halında birləşməsi;
İnformasiya emalı sisteminin təhlükəsizliyinin pozulmasına praktik olaraq mane olmayan qlobal Internet şəbəkəsinin inkişafı İnformasiya təhlükəsizliyi dedikdə, informasiya və ona xidmət edən infrastrukturun sahibi və ya istifadəçilərinə ziyan vurmağa səbəb olan təbii və ya süni xarakterli, təsadüfi və ya qəsdli təsirlərdən informasiya və ona xidmət edən infrastrukturun müdafiəliliyi nəzərdə tutulur. İnformasiyanın müdafiəsi – informasiyanın təhlükəsizliyinin təmin olunmasına yönəlmiş tədbirlər kompleksidir. Praktika bu informasiyanın və verilənlərin daxil edilməsi, saxlanılması və ötürülməsi üçün istifadə edilən resursların tamlığını əlyetənliyinin və ola bilsin ki, məxfiliyinin himayə edilməsi deməkdir. İnformasiyanın müdafiəsinin məqsədi istehlakçı üçün informasiyanın tamlığı, əlyetənliyi və məxfiliyinin pozulması səbəbindən (idarəetmədə) itkilərin minimuma endirilməsidir. İnformasiya təhlükəsizliyi İnformasiya təhlükəsizliyinin yuxarıda verilən tərifindən çıxış edərək, informasiya təhlükəsizliyinə təhdidləri, bu təhdidlərin mənbəyini, onların realizə üsullarını və məqsədlərini, həmçinin təhlükəsizliyi pozan digər hal və hərəkətləri müəyyən etmək qanunauyğundur. Bu zaman təbii olaraq, ziyan vurmağa səbəb qeyri – qanuni hərəkətlərdən informasiyanın müdafiəsi tədbirlərini də nəzərdən keçirmək lazımdır. Praktika göstərir ki, çoxlu sayda olan belə mənbə, obyekt və hərəkətlərin analizi üçün modelləşdirmə metodlarından istifadə etmək məqsədəuyğundur. İlkin yaxınlaşmada informasiya təhlükəsizliyinin konseptual modelinin aşağıdakı komponentlərini təklif etmək olar:
Təhdidlər
Təhdidlərin mənbəyi bədniyyətli tərəfindən təhdidin məqsədləri Yüklə 2,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|