Mövzu Fənnin mahiyyəti və vəzifələri

7.2 Mülkiyyətçilər səviyyəsinə görə maliyyələşdirmə mənbələri

İnvestisiya əməliyyatlarının aparılması zamanı mülkiyyətçilərin səviyyəsinə görə maliyyələşdirmə mənbələrini aşağıdakı kimi fərqləndirirlər.

1. Dövlət və hökumət subyektləri üzrə
2. Müəssisələr üzrə
Layihələrin dövlət maliyyələşdirilməsi qaytarılmamaq və qaytarılmaq əsasında, qarışıq investisiyalaşdırma əsasında yüksək səmərəli investisiya layihələrinin maliyyə dəstəklənməsi, hökumət investisiya proqramlarının mərkəzləşdirilmiş maliyyələşdirilməsi həyata keçirilir. Qaytarılma əsaında vəsait ölkənin mövcud qanunvericiliyinə müvafiq olaraq Azərbaycan Milli Bankının verdiyi kreditlər Malyyə Nazirliyi tərəfindən ayrılır. Ayrılmış vəsaitlərin istifadə edilməsinin ümumi müddəti müqavilədə obyektin tikilməsi və istehsalın layihə gücünə çatdırılması müddəti nəzərə almaqla müəyyən edilir. Qaytarılmaq əsasında dövlət maliyyələşdirilməsi dövlət ehtiyaclarını ödəmək məqsədilə təsdiq olunmuş istehsal layihələri obyektlərin tikilməsi üçün, başqa mənbələr olmaqla şəxsi, borc və başqa vəsaitləri maksimum cəlb etməklə dövlət dəstəkləməsi qaydasında ölkə büdcəsi hesabına həyata keçirilir. Qarışıq investisiyalaşdırma əsasında tikililərin maliyyələşdirilməsi və kreditləşdirilməsi dövlət büdcəsi vəsaitləri, təşkilatların, müəssisənin və digər fiziki şəxslərin vəsaitləri hesabına həyata keçirilir. Burada əsas şərt kimi obyektlərin bütün inşaat dövründə büdcə vəsaitlərinin və şəxsi vəsaitlərin qəbulu hesabına müəyyən edilir.


7.3 Təsərrüfat subyektlərinin maliyyələşdirilməsi

Ölkənin yeni investisiya siyasətində əsaslı tikinti üçün dövlət büdcəsindən nəzərdə tutulmuş vəsaitin məhdudluğu investisiya layihələrində gecikmə olur. Təsərrüfat subyektlərinin şəxsi vəsaitləri, büdcə maliyyələşdirilməsi və ya dövlət dəstəyi ilə yanaşı layihələrin investisiyalaşdırılmasının müxtəlif növlərindən istifadə edilir.

1. Səhmlə maliyyələşdirmə. Bu növ pul vəsaitlərinin səhmlərə qoyulması olub, konkret layihə üçün əlavə investisiya ehtiyatlarının toplanmasına imkan verir. Bu metod vətəndaşlarda və müəssisələrdə müvəqqəti olaraq cəmlənmiş sərt pul kütlələrini cəlb etməyə, onları istehsal və sosial xarakterli tədbirləri investisiyalaşdırılmasına imkan verir.
2. Kreditləşdirmə- borc verən şəxslə kreditor arasındakı pul kütləsinin yerləşdirilməsinə əsaslanan iqtisadi münasibətləri əks etdirir. İnvestorlar müəyyən kredit almaqla məqsədəuyğun layihələrin reallaşmasına imkan əldə edirlər. Hüquqi və fiziki şəxslərə banklar arasında olan kredit münasibətlərinin əsasını kredit müqaviləsi təşkil edir. Bu sənədə bir qayda olaraq aşağıdakılar daxildir.
- verilən ssudanın məbləği
- verilmiş məbləğin istifadə və ödəniş vaxtı və ardıcıllığı
- faiz stavkası və kreditə görə digər ödənclər
- borcun qaytarılmasına verilən zəmanət forması
Hal-hazırda investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinin perspektiv istiqamətlərindən biri də lizinqdir. Lizinq investisiyalaşdırma metodu olub özlüyündə maşın, avadanlıq, nəqliyyat, istehsal xarakterli qurğuların icarəyə götürülməsini əks etdirir. Başqa sözlə desək, lizinq istehlakçının sifarişi əsasında əmlakı satın almaqla onu digər istehlakçıya orta və uzun müddətə icarəyə vermək məqsədi ilə həyata keçirilən xidmət növüdür. Lizinq əməliyyatları subyektlərin iştirakından asılı olaraq iki formada həyata keçirilə bilər.

• 
  üç tərəfin iştirakı ilə həyata keçirilən xidmət
  
• 
  iki tərəfin iştirakı ilə həyata keçirilən xidmət. Burada müəssisə öz vəsaiti hesabına alır, lizinq müəssisəsinə satır və onu icarəyə götürür.
  

İpoteka üsulu- layihənin reallaşması üçün ssuda almaq məqsədilə daşınmaz əmlakın girov qoyulmasının bir növüdür.
Baxılan maliyyələşdirmə formalarından hər biri özünə məxsus xüsusiyyətlərə malikdir.