Mövzu Fənnin mahiyyəti və vəzifələri

2.4. Biznes fəaliyyətinin stimullaşdırılması, subyektlər arasında münasibətlər

Dövlət biznes fəaliyyəti üçün maneə, kənar müşahidəçi və həvəsləndirici rolunu oynaya bilər. Dövlət iqtisadi proseslərə müdaxilə etmədən kiçik və orta biznes əlverişli şərait yaratmadan gedir. Biznesə dövlət köməyinin səmərəli sistemi mülkiyyət formasından və onun böyük kiçikliyindən asılı olmayaraq, ümumiyyətlə biznes fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaradılmasında, onların hüquqlarının qorunması digər stimullaşdırıcı amillərdən istifadə olunmalıdır. Biznes fəaliyyətinin stimullaşdırılması üçün dövlət 2 əsas funksiyanı yerinə yetirir:

a) kadr hazırlığı
b) biznesə dövlət köməyi
Biznes inkişafınna dövlət köməyindən bəhs edərkən kiçik və orta sahibkarlığa, biznesə əlverişli şərait yaratmaqdan gedir. Dövlət güzəştli kreditlər vasitəsilə həvəsləndirici vergi siyasətinin köməyi ilə biznes fəaliyyətinə böyük təkan verə bilər. Biznes fəaliyyətinin subyektlərindən biri olan muzdlu işçilər biznesmenin uğur qazanmasında mühüm rol oynayır. Bunun üçün biznesmen muzdlu işçinin iqtisadi maraqlarını bilməli, nəzərə almalı və onlardan istifadə etməyi baçarmalıdır. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində biznes fəaliyyətinin subyektləri arasında münasibətlər iqtisadi mənafelər üzərində qurulur. İqtisadi mənafelərin yaradılması hər şeydən əvvəl maddi nemətlər prosesındə formalaşır və sonra bu mənafelər maddi maraq formasında hərəkət edir. Deməli, biznes subyektləri- dövlət biznesmeləri tərəfdaşlar, muzdlu işçilər və istehlakçılar arasında iqtisadi mənafelərin düzgün uygunlaşması biznes fəaliyyətinin səmərəli və ən başlıca şərtidir.


Mövzu 3. Biznes əlaqələrinin hüquqi tənzimlənməsi
3.1 İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin məqsədi
3.2 Biznesin inkişafında hüquqi baza
3.3 Antiinhisar siyasəti iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi
3.4 Biznes fəaliyyətinin inkişafına dövlət tənzimlənməsi


3.1 İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin məqsədi
Müasir iqtisadi fəaliyyət miqyasının genişlənməsi, daxili və beynəlxalq təsərrüfat əlaqələrinin çətinləşməsi ictimai istehsalın tənzimlənməsində dövlətin rolunun artmasına geniş imkanlar yaratdı. Istənilən ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi sistemdə iqtisadiyyat bu və ya digər dərəcədə dövlət tərəfindən idarə olunur. Bazar iqtisadiyyatı ölkələrində dövlətin biznes fəaliyyətinə və bütövlükdə iqtisaiyyata müdaxiləsi nisbətən azdır və əsasən başqa yola təsir göstərə bilər. Bazar münasibətləri şəraitində dövlətin iqtisaiyyata müdaxiləsinin məhdud şəraitdə olması istehsal vasitələri üzərində müxtəlif mülkiyyət formalarının mövcudluğu ilə şərtlənir. İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin başlıca məqsədi dövlətin, cəmiyyətin və əhalinin mənafeyini müdafiə etməkdir.
Bazar iqtisadiyyatı şəraitində istehsalçı və istehlakçıların hüququnun qorunması, ölkədə etibarlı qayda-qanun və milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi kimi ciddi vəzifələr dövlətə həvalə edilir. Bu isə milli iqtisadiyyatın dirçəlməsi və azad sahibkarlığın ikişafı üçün əsasdır. Mülkiyyət formalarından və sosial-iqtisadi inkişaf səviyyəsindən asılı olmayaraq dövlət öz tənzimləyici rol və funksiyalarından iqtisadiyyatda istifadə etməli, milli iqtisadiyyatın formalaşması üçün müvafiq şərait yaratmaqdır. Deməli, dövlət iqtisadiyyatın idarə edilməsində sadəcə olaraq seyrici mövqeyi tutmamalı, istehsalın təşkili vəzifəsini yerinə yetirməli, inkişaf istiqamətini müəyyənləşdirməlidir.
İqtisadiyyatın tənzimlənməsi üçün dövlətin istifadə etdiyi iqtisadi vəsaitlər həddindən ziyadə çoxdur, ancaq onlardan əsasları vergi, gəlirin və resursların yenidən bölgüsü, qiymətqoyma, dövlətin sahibkarlığa qayğısı, kredit maliyyə mexanizmi və digərləri də hesab edilir. Müasir iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsinə dövlətin bu prosesdə məqsədyönlü iştirakını aktuallaşdırır.
Bazar münasibətlərini tənzimlənməsinə dövlətin təsir mexanizmi səmərəli bazar tənzimlənməsi ilə uyğunluq təşkil etməli və bu istiqamətdə həyata keçirilən bütün tədbirlər ölkədə sosial iqtisadi inkişafın yüksəldilməsinə yönəltməlidir. Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatların, biznes və sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı üzrə həyata keçirilən tədbirlərin ən əsas istiqaməti də belə müsbət xüsusiyyəti ilə müəyyənləşir.